CLB dệt lanh Háng Đồng: Nơi phụ nữ Mông bền bỉ giữ nghề truyền thống

CLB dệt lanh Háng Đồng được thành lập năm 2023 với 12 thành viên và hiện duy trì hoạt động thường xuyên cùng 6 thành viên nòng cốt. Các chị em đều từ 27 tuổi trở lên, đã lớn lên cùng tiếng khung cửi của bà, của mẹ - nơi nghề dệt lanh là công việc, là hơi thở trong nếp sống thường ngày. Tình yêu với nghề dệt lanh cũng vì thế mà trở thành điều tự nhiên, như mạch ngầm văn hoá chảy qua bao thế hệ người Mông. Cũng chính tình yêu ấy là mục tiêu giản dị mà bền bỉ của chị em trong CLB là giữ nghề truyền thống, đồng thời cải thiện sinh kế từ chính đôi bàn tay mình.

Từ việc tìm đất, tự tay gieo hạt, chăm bón, thu hoạch cây lanh, đến các công đoạn phơi, tước lanh, se lanh rồi dệt vải, tất cả đều được chị em thực hiện hoàn toàn thủ công. Đó vừa là lao động thường nhật vừa là sự khéo léo, chăm chỉ, kiên nhẫn, là niềm tin và lòng tự hào với văn hóa của người phụ nữ Mông.

Vải lanh sau khi hoàn thành mỗi mét được bán với giá từ 150.000 - 200.000 đồng. Làm đều tay, mỗi tháng chị em có thể thu nhập khoảng 3 triệu đồng/người. Mức thu nhập còn khiêm tốn nhưng đã giúp chị em tiếp tục duy trì và giữ nghề dệt lanh truyền thống giữa chênh vênh vùng cao.

Khó khăn hiện nay của các thành viên là thiếu vùng nguyên liệu ổn định. Việc trồng lanh chị em phải tự túc, phân tro chủ yếu tận dụng từ mỗi hộ gia đình. Thêm nữa, đầu ra sản phẩm chủ yếu là bán trực tiếp cho người dân địa phương hoặc thông qua mạng xã hội. Trong khi đó, thị trường nhỏ, lại bị cạnh tranh bởi sản phẩm lanh từ các địa phương khác khiến đầu ra càng thêm bấp bênh.

Dù mức thu nhập còn khiêm tốn nhưng chị em trong CLB dệt lanh Háng Đồng vẫn bền bỉ giữ nghề truyền thống

Vượt lên giá trị kinh tế, CLB vừa là nơi "giữ sợi lanh" vừa "giữ sợi tình". Tại đây, chị em vừa cùng nhau giữ nghề truyền thống, vừa có thể chia sẻ công việc, chuyện nương rẫy, chuyện gia đình, hỗ trợ nhau trong cuộc sống hàng ngày. Vào các dịp lễ như như 8/3, 20/10, Tết Độc lập,... CLB trở thành không gian gắn kết, là nơi chị em cùng nhau tổ chức trò chuyện, ăn uống, vui chơi. Dịp cuối năm, CLB thường dành một phần vải lanh tặng đều cho các thành viên để có thể may túi, làm đồ dùng sinh hoạt hoặc cất giữ, tặng người thân, nhất là những gia đình có người già. Bởi với người Mông, vải lanh không chỉ để mặc, nó là vật phẩm không thể thiếu trong đời sống tâm linh.

"Người Mông quan niệm, khi người già, cha mẹ, người thân mất, phải có vải lanh để làm áo, tất, hài… tiễn đưa họ sang thế giới bên kia. Phải dùng vải lanh thì người mất mới được nhẹ nhàng, mát mẻ", cô Lù Thị Sông - thành viên CLB chia sẻ.

Tương lai của CLB vẫn có nhiều khó khăn khi không có vùng nguyên liệu cố định, trong khi nghề phụ của nhiều chị em là làm chè hiện cũng rớt giá, thu nhập bấp bênh. Chị Thào Thị Dua - Chủ nhiệm CLB dệt lanh Háng Đồng bày tỏ: Chúng tôi mong muốn được hỗ trợ để phát triển và tìm được đầu ra ổn định cho sản phẩm. Dù khó khăn, nhưng với chúng tôi vải lanh ngoài là chất liệu may mặc còn là một phần gắn bó sâu sắc với đời sống văn hóa, tâm linh của người Mông cần được giữ gìn.

Chung nỗi trăn trở khi chứng kiến chị em trong CLB dệt lanh Háng Đồng bền bỉ, kiên trì giữ nghề, chị Mùa Thị Tháy - Chủ tịch Hội LHPN xã Tà Xùa - cho biết: Trong thời gian tới, Hội LHPN xã sẽ chủ động phối hợp với chính quyền bản Háng Đồng để kêu gọi xã hội hóa, huy động thêm nguồn lực hỗ trợ cho chị em trong CLB. Mục tiêu là vừa gìn giữ và phát huy nghề dệt lanh truyền thống, vừa giúp chị em nâng cao tay nghề, tận dụng công nghệ quảng bá sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ, qua đó cải thiện thu nhập và đời sống cho chị em".

Ở nơi rẻo cao này, dệt lanh không đơn thuần là một nghề thủ công mà là sợi dây bền chặt kết nối con người với cội nguồn văn hoá. Tấm vải lanh hiện diện trong từng nếp sống, phong tục như một phần không thể tách rời khỏi đời sống người Mông, như lời nhắc nhở rằng giữ được vải lanh là giữ được hồn cốt, bản sắc của cộng đồng.