Chè La Bằng: Gieo thương hiệu, gặt sinh kế bền vững

Từ vùng chè danh tiếng đến hành trình "thoát nghèo bằng thông tin"

La Bằng - vùng chè cổ truyền nằm dưới chân núi Tam Đảo, từ lâu được xem là một trong "Tứ đại danh trà" của tỉnh Thái Nguyên. Tuy nhiên, đã có một thời gian dài, chè La Bằng dù nổi tiếng về hương vị nhưng lại "vô danh" trên thị trường, chủ yếu tiêu thụ dưới nhãn mác chung, giá trị gia tăng thấp, đời sống người trồng chè gặp nhiều bấp bênh.

Bước ngoặt bắt đầu từ khát vọng rất giản dị của bà Nguyễn Thị Hải, người con sinh ra và lớn lên giữa những đồi chè xanh mướt. Những năm đầu thập niên 2000, khi tham gia Liên minh HTX tỉnh Thái Nguyên và là thành viên HTX chè Tiến Thành, bà Hải nhận ra một "khoảng trống lớn": sản phẩm tốt nhưng thiếu thông tin, thiếu thương hiệu, thiếu câu chuyện để bước ra thị trường.

"Chè La Bằng có hương cốm tự nhiên, vị đậm hậu ngọt, nhưng ít người biết đến. Tôi luôn day dứt, nếu không gọi đúng tên quê hương mình, thì làm sao người tiêu dùng nhớ đến La Bằng?" - bà Hải chia sẻ.

Chính nhận thức ấy đã đặt nền móng cho hành trình mà hôm nay có thể gọi tên là giảm nghèo về thông tin - một trong những trọng tâm của Dự án 6 về truyền thông và giảm nghèo thông tin thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025.

Xây thương hiệu, xây năng lực tiếp cận thông tin cho người dân

Tháng 12/2006, HTX chè La Bằng chính thức được thành lập với 14 thành viên góp vốn ban đầu. Đây không chỉ là một quyết định sản xuất, mà là bước chuyển căn bản về tư duy từ làm chè theo thói quen sang làm chè theo tiêu chuẩn, theo thông tin thị trường và nhu cầu người tiêu dùng.

Ngay từ những năm đầu, HTX đã chú trọng cập nhật kiến thức mới về kỹ thuật canh tác an toàn, quy trình chế biến hiện đại, yêu cầu của thị trường trong nước và xuất khẩu. Đến năm 2012, HTX tiên phong sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, từng bước chuyển sang hướng hữu cơ, một quyết định đòi hỏi người trồng chè phải thay đổi toàn diện từ nhận thức đến hành động.

Ở La Bằng, "thông tin" không còn là khái niệm trừu tượng. Đó là những buổi tập huấn kỹ thuật, là việc hiểu thế nào là truy xuất nguồn gốc, mã vùng trồng, là cách kể câu chuyện sản phẩm tại hội chợ, triển lãm. Nhờ thường xuyên tham gia các cuộc thi, hội chợ trong và ngoài tỉnh, thương hiệu chè La Bằng dần được định vị rõ ràng trên thị trường.

Dấu mốc đặc biệt là năm 2017, khi sản phẩm Đinh Tâm Trà của HTX được lựa chọn làm quà tặng các nguyên thủ quốc gia tại Hội nghị cấp cao APEC tại Đà Nẵng. Sự kiện này không chỉ mang ý nghĩa quảng bá, mà còn khẳng định: nếu biết làm truyền thông đúng cách, nông sản địa phương hoàn toàn có thể bước ra sân chơi lớn.

Hiện nay, HTX chè La Bằng quản lý 30ha chè, trong đó 10ha đạt chuẩn VietGAP, 17ha sản xuất theo hướng hữu cơ, 6ha đã được cấp mã vùng trồng. Đáng chú ý, HTX còn liên kết với gần 200 hộ dân trên địa bàn, tạo thành vùng nguyên liệu ổn định, đồng bộ về chất lượng.

Đối với các hộ liên kết, HTX không chỉ thu mua sản phẩm mà còn đóng vai trò "cầu nối thông tin", hướng dẫn quy trình kỹ thuật, phổ biến chính sách hỗ trợ nông nghiệp, chia sẻ kinh nghiệm sản xuất và tiêu thụ. Nhờ đó, người dân không còn trồng chè theo kiểu "được mùa mất giá", mà từng bước tham gia vào chuỗi giá trị.

Mỗi năm, HTX đưa ra thị trường hàng chục tấn chè búp khô, doanh thu năm 2024 -2025 đạt khoảng 5 tỷ đồng, tạo việc làm thường xuyên cho 20 lao động với thu nhập bình quân 9-10 triệu đồng/người/tháng. Quan trọng hơn, hàng trăm hộ dân liên kết đã nâng cao thu nhập, ổn định sinh kế, giảm nguy cơ tái nghèo.

Danh mục sản phẩm của HTX ngày càng đa dạng, từ trà móc câu, trà tôm nõn, trà đinh đến các dòng cao cấp. Trong đó, Thanh Hải Trà được công nhận OCOP 4 sao, sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp khu vực và cấp tỉnh. Dòng Đinh Tâm Trà có giá từ 5-10 triệu đồng/kg, còn trà móc câu phổ biến ở mức 300.000-500.000 đồng/kg, minh chứng rõ nét cho giá trị gia tăng nhờ thông tin và thương hiệu.

Truyền thông số - "đòn bẩy mềm" của Dự án 6

Một điểm nổi bật phù hợp với tinh thần Dự án 6 là cách HTX chè La Bằng tiếp cận truyền thông hiện đại. Không chỉ đầu tư nhà xưởng chế biến rộng 1.000m², máy móc đạt chuẩn ISO, HTX còn chú trọng hình ảnh, bao bì, tem truy xuất nguồn gốc và câu chuyện sản phẩm.

Song song với kênh bán hàng truyền thống, HTX tích cực đưa chè La Bằng lên các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada, TikTok Shop; xây dựng website, fanpage Facebook, livestream giới thiệu sản phẩm. Những nền tảng số này giúp HTX tiếp cận khách hàng ở nhiều tỉnh, thành, thậm chí mở ra cơ hội kết nối thị trường quốc tế.

Đáng chú ý, HTX còn xây dựng không gian trưng bày, thưởng trà, trở thành điểm đến trải nghiệm văn hóa trà Thái Nguyên cho du khách. Đây chính là hình thức truyền thông trực quan, sinh động, giúp người tiêu dùng "hiểu" sản phẩm bằng cả giác quan, đúng tinh thần đưa thông tin đến gần người dân và thị trường.

Không dừng lại ở hiệu quả kinh tế, HTX chè La Bằng còn là mô hình tiêu biểu về trách nhiệm xã hội. Trong 5 năm qua, bà Nguyễn Thị Hải và HTX đã trực tiếp hỗ trợ trên 15 hộ nghèo, cận nghèo với tổng số tiền hơn 310 triệu đồng thông qua nhiều hình thức: hỗ trợ vốn, vật tư, giống cây, bao tiêu sản phẩm.

HTX cũng tích cực chuyển giao khoa học kỹ thuật, hướng dẫn người dân sản xuất hiệu quả, nâng cao chất lượng chè, qua đó giúp nhiều hộ từng bước thoát nghèo bền vững. Các hoạt động cộng đồng như vệ sinh môi trường, trồng cây xanh, hiến máu nhân đạo được duy trì thường xuyên, góp phần xây dựng nông thôn mới văn minh, giàu bản sắc.

Với những đóng góp đó, bà Nguyễn Thị Hải được vinh danh Nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2020, HTX chè La Bằng là HTX tiêu biểu toàn quốc năm 2023… Những danh hiệu không chỉ ghi nhận thành tích, mà còn khẳng định hướng đi đúng của mô hình giảm nghèo dựa trên thông tin và truyền thông.

Mới đây, Nghệ nhân Nguyễn Thị Hải cũng đã vinh dự được trao Giải thưởng Phụ nữ Việt Nam năm 2025. Đây là phần thưởng cao quý ghi nhận những đóng góp bền bỉ, xuyên suốt của bà trong việc giữ gìn và phát triển nghệ thuật chế biến trà truyền thống La Bằng, đồng thời kiên định theo đuổi triết lý sản xuất "Sạch từ tâm - An cuộc sống".

Từ triết lý ấy, thương hiệu Thanh Hải Trà không chỉ được định vị là sản phẩm nông nghiệp sạch, chất lượng cao, mà còn trở thành biểu tượng văn hóa của vùng trà Thái Nguyên, góp phần nâng cao thu nhập cho người trồng chè, tạo việc làm ổn định cho lao động địa phương và lan tỏa tinh thần sản xuất trách nhiệm, bền vững.

Giải thưởng Phụ nữ Việt Nam năm 2025 không chỉ là niềm vinh dự của cá nhân Nghệ nhân Nguyễn Thị Hải, mà còn là sự khẳng định uy tín của HTX Chè La Bằng - Thanh Hải Trà trong hành trình phát triển nông nghiệp xanh, gắn sản xuất với truyền thông, văn hóa và mục tiêu giảm nghèo bền vững, đúng tinh thần Chương trình mục tiêu quốc gia và Dự án 6 về truyền thông, giảm nghèo thông tin.

Từ câu chuyện HTX chè La Bằng có thể thấy rõ, giảm nghèo về thông tin không phải là việc cung cấp tin một chiều, mà là quá trình nâng cao năng lực tiếp cận, xử lý và sử dụng thông tin của người dân. Khi người nông dân hiểu thị trường, hiểu tiêu chuẩn, hiểu giá trị sản phẩm của mình, họ sẽ chủ động vươn lên.

Trong khuôn khổ Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững tỉnh Thái Nguyên năm 2025, những mô hình như HTX chè La Bằng chính là minh chứng sống động cho hiệu quả của Dự án 6. Truyền thông đúng, đủ và trúng không chỉ giúp quảng bá sản phẩm, mà còn mở ra con đường phát triển bền vững cho cộng đồng nông thôn.

Từ những đồi chè La Bằng, câu chuyện giảm nghèo hôm nay đã được kể bằng ngôn ngữ của thông tin, của thương hiệu và của niềm tin - thứ tài sản vô hình nhưng bền vững nhất.