Chiêu trò thao túng tâm lý nơi công sở
Ảnh minh họa
Đằng sau những bộ vest chuyên nghiệp và nụ cười xã giao, một số cá nhân, thậm chí là quản lý, lại sử dụng chiêu trò thao túng tâm lý như một công cụ vô hình để kiểm soát nhân viên và đồng nghiệp. Hành vi độc hại này không chỉ làm giảm hiệu suất công việc mà còn bào mòn sức khỏe tinh thần, khiến nạn nhân dần nghi ngờ chính mình và đánh mất sự tự tin.
"Gaslighting" khiến bạn nghi ngờ bản thân
Chị Tuyết Mai là trưởng nhóm dự án năng động. Chị luôn làm việc dựa trên dữ liệu và quy trình rõ ràng. Tuy nhiên, sếp trực tiếp của chị là anh Tuấn lại thường xuyên sử dụng chiêu "Gaslighting" (thao túng khiến nạn nhân nghi ngờ nhận thức của bản thân).
Mỗi khi chị Mai trình bày giải pháp dựa trên số liệu phân tích kỹ lưỡng, anh Tuấn thường phủ nhận bằng những lời ám chỉ nhẹ nhàng mà cay nghiệt: "Chị Mai có vẻ nhạy cảm quá rồi đấy. Tôi nhớ đã nói hướng khác cơ mà, hay chị bận quá nên nhầm? Chị đừng làm quá mọi chuyện lên, tạo căng thẳng không cần thiết".
Thậm chí, với những sai sót nhỏ, hoặc không phải lỗi của chị, anh Tuấn lại nhẹ nhàng gieo rắc: "Nếu chị tập trung hơn thì đã không quên rồi. Chị hay tỏ ra quá tải nên mới nhầm những chỉ đạo cơ bản?".
Những lời nói ấy dần khiến chị Mai mất ngủ, lo lắng và bắt đầu tự vấn: "Mình có thực sự kém cỏi? Mình có đang trở nên quá cảm xúc và hay nhầm lẫn?". Chị trở nên do dự, không dám bảo vệ quan điểm của mình, dù biết rõ mình đúng.
Sau một thời gian, chị Mai nhận ra, cảm xúc không phải là bằng chứng, nhưng sự thật thì có. Chị bắt đầu áp dụng nguyên tắc "Mọi thứ phải được văn bản hóa". Sau mỗi cuộc trao đổi, chị gửi email xác nhận: "Thưa sếp, tóm tắt cuộc trao đổi lúc 10h sáng: Hướng triển khai là A, deadline là B. Xin sếp xác nhận!".
Khi anh Tuấn phủ nhận, chị bình tĩnh đối chiếu: "Em xin phép xem lại email đã gửi cho sếp vào ngày 15/10 với tiêu đề "Tóm tắt hướng dẫn chiến lược". Nội dung cụ thể nằm ở mục 2. Em nghĩ chúng ta nên thống nhất theo văn bản để đảm bảo sự minh bạch cho cả team!".
Nhờ những "lá chắn bằng văn bản" ấy, chị Mai dần lấy lại sự tự tin, giữ vững lập trường và không để người khác thao túng cảm xúc của mình.
"Mật ngọt" và chiêu trò đổ lỗi tinh vi
Chị Hoàng Lan, chuyên viên PR, vốn rất cầu toàn và tỉ mỉ trong công việc. Đồng nghiệp cùng cấp, chị Dung, lại là một bậc thầy về thao túng bằng "mật ngọt" và sự "vô hại" có tính toán.
Chị Dung thường xuyên tâng bốc: "Lan ơi, em đúng là người giỏi nhất team mình. Em có tài năng và gu thẩm mỹ mà chị không bao giờ có được! Chị tin tưởng em tuyệt đối!". Sau đó, chị Dung sẽ nhẹ nhàng nhờ vả: "Chị biết là dự án này của chị hơi rối, em giỏi giang thế, giúp chị hoàn thiện nốt phần báo cáo hôm nay nhé. Chị đang bận việc gia đình quá, em là người duy nhất chị có thể tin cậy!"
Cảm giác được tin tưởng và không muốn phụ lòng "người tin tưởng mình", chị Lan luôn nhận lời, làm thay phần việc của người khác. Tệ hơn, khi báo cáo có sai sót nhỏ, chị Dung lập tức "đẩy" trách nhiệm trước cấp trên: "Tôi đã tin tưởng giao cho Lan, cô ấy đã nhiệt tình nhận lời làm giúp, nhưng không ngờ lại xảy ra lỗi. Đáng lẽ tôi nên tự làm thì hơn". Chị Lan cảm thấy rất buồn, vì mình vừa mất thời gian, vừa mang tiếng, vừa cảm thấy bị lợi dụng.
Sau trải nghiệm ấy, chị Lan hiểu rằng, sự công nhận thật sự phải đến từ hiệu quả công việc, không phải từ những lời tâng bốc. Chị học cách thiết lập ranh giới rõ ràng. Khi chị Dung nhờ vả, chị từ chối một cách lịch sự nhưng kiên quyết: "Em cảm ơn lời khen của chị Dung, nhưng hôm nay em có deadline của dự án X cần hoàn thành xong. Em có thể dành 5 phút để hướng dẫn chị xem lại quy trình, nhưng rất tiếc em không thể làm thay toàn bộ được ạ!".
Bằng việc ưu tiên công việc của mình và đặt sức khỏe tinh thần lên hàng đầu, chị Lan không còn bị cuốn vào vòng thao túng cảm xúc tinh vi nơi công sở nhiều áp lực.
