Chính sách đất đai hỗ trợ người dân tộc thiểu số phát triển kinh tế hiệu quả

Là một tỉnh nằm ở trung tâm vùng Tây Nguyên, địa bàn tỉnh Đắk Lắk (cũ) trở thành khu vực tập trung nhiều đồng bào dân tộc thiếu số (DTTS) như: dân tộc Mông, Gia Rai, Êđê, M’nông,...

Sau khi sáp nhập theo các Nghị quyết của HĐND tỉnh, hiện toàn tỉnh có 129 xã thuộc vùng đồng bào DTTS và miền núi; 454 thôn đặc biệt khó khăn được thụ hưởng Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 – 2025 - Chương trình Mục tiêu Quốc gia (MTQG) 1719.

Để thực hiện hiệu quả Chương trình MTQG 1719, tỉnh đã triển khai nhiều dự án, tiểu dự án khác nhau, trong đó, nổi bật là dự án giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất và nước sinh hoạt, nhằm góp phần giúp đồng bào DTTS vươn lên, tự chủ phát triển kinh tế.

Đến nay, trong giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh Đắk Lắk (cũ) đã thực hiện hỗ trợ đất ở cho 53 hộ, hỗ trợ nhà ở cho 1.009 hộ, hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán cho 16.085 hộ; hỗ trợ chuyển đổi nghề, mua sắm máy móc nông cụ cho 139 hộ 21; đầu tư xây dựng 2 công trình nước sinh hoạt tập trung. Kinh phí giải ngân là 92.570 triệu đồng, đạt tỷ lệ 49,2% kế hoạch (ngân sách trung ương 87.046 triệu đồng; ngân sách tỉnh 5.524 triệu đồng).

Trước đó, từ năm 2002 đến năm 2020, tỉnh Đắk Lắk (cũ) đã thực hiện hỗ trợ đất cho 29.237 hộ đồng bào DTTS với diện tích là 8.149,3 ha. Trong đó, tỉnh đã giải quyết hỗ trợ đất ở cho 11.854 hộ đồng bào DTTS, với diện tích 393 ha; hỗ trợ đất sản xuất cho 17.383 hộ đồng bào DTTS với tổng diện tích là 7.756,3 ha.

Đạt được những kết quả đó, UBND tỉnh Đắk Lắk đã triển khai nhiều văn bản chỉ đạo, giao trách nhiệm cụ thể cho các sở, ngành của tỉnh, các cấp chính quyền địa phương tiến hành rà soát đối tượng, xác định nhu cầu và nội dung hỗ trợ để xây dựng kế hoạch thực hiện của Chương trình MTQG 1719 đảm bảo hiệu quả, phù hợp với tình hình thực tế của mỗi địa phương.

Việc thực hiện chính sách hỗ trợ đất ở, đất sản xuất cho hộ đồng bào DTTS trong thời gian qua đã từng bước giúp người dân cải thiện cuộc sống, ổn định sản xuất, để từ đó, góp phần đẩy nhanh tốc độ giảm nghèo vùng DTTS và miền núi, vùng đặc biệt khó khăn trên địa bàn.

Tính đến cuối năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo của đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk (cũ) đã giảm 5,99%, từ 19,7% xuống còn 13,71%; số hộ nghèo DTTS giảm được 6.974 hộ, từ 31.229 hộ xuống còn 24.282 hộ, vượt kế hoạch đề ra.

Tại báo cáo Kết quả thực hiện Chương trình MTQG 1719 giai đoạn 2021 - 2025; đề xuất nội dung, giải pháp giai đoạn 2026 - 2030, tỉnh Đắk Lắk cho biết, sau thời gian triển khai dự án, tỉnh vẫn gặp một số khó khăn khiến tỷ lệ giải ngân của dự án không cao.

Nguyên nhân chính đến từ định mức hỗ trợ đất ở, nhà ở 44 triệu đồng/hộ, không phù hợp với giá thị trường vì các hộ nghèo không có nguồn kinh phí để đối ứng thêm; một số hộ nghèo có nhu cầu vay vốn thêm nhưng vướng nợ xấu nên Ngân hàng Chính sách xã hội không thể giải ngân vốn vay được; một số đối tượng không đảm bảo điều kiện về đất đai như: Không có đất ở (đang ở nhờ nhà bố mẹ, anh chị em, họ hàng); đất không thuộc quy hoạch đất ở nên không thể làm nhà.

Đồng thời, cấp cơ sở chưa chủ động trong việc rà soát, điều chỉnh đối tượng thụ hưởng, ảnh hưởng đến tiến độ triển khai thực hiện chính sách.

Trong thời gian tới, tỉnh đề xuất các bộ, ngành Trung ương tiếp tục xem xét, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về chuyển đổi mục đích sử dụng đất; tăng mức hỗ trợ từ ngân sách Trung ương;... Bên cạnh đó, các cấp chính quyền tại địa bàn tỉnh cần tiếp tục rà soát quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất của địa phương để bố trí quỹ đất, nhằm thực hiện chính sách hỗ trợ đất ở, đất sản xuất phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương và các quy định hiện hành.