Công nghệ đã thay đổi cách làm báo như thế nào?

Theo đó, trí tuệ nhân tạo (AI), điện toán đám mây (Cloud Computing), dữ liệu lớn (Big Data), internet vạn vật (IoT), chuỗi khối (Blockchain), vũ trụ ảo (Metaverse)… là những công nghệ tác động mạnh tới báo chí, tạo môi trường để báo chí phát triển. Dưới đây là những phân tích về vai trò của công nghệ trong từng khâu sản xuất báo chí hiện nay:

Thu thập thông tin

Nhờ internet, phóng viên có thể truy cập các nguồn thông tin từ khắp nơi trên thế giới một cách tức thời. Sử dụng các công cụ như web scraping (quét trang mạng), AI, machine learning (công nghệ máy học) để quét và tổng hợp thông tin từ nhiều nguồn. Phân tích dữ liệu lớn (Big data) giúp phát hiện xu hướng, các câu chuyện tiềm năng từ dữ liệu xã hội và hành vi người dùng.

ChatGPT phát huy rất tốt tác dụng đối với những công việc như lên ý tưởng cho một chủ đề báo chí, tóm tắt cũng như tối ưu hóa bài viết... Với khoảng thời gian tiết kiệm được nhờ ChatGPT, phóng viên hay biên tập viên có thể sử dụng nhằm nghiên cứu các tin, bài có chất lượng hơn. ChatGPT có thể viết tin tức theo phong cách báo chí, hỗ trợ nhiều ngôn ngữ. Jasper AI viết bài PR, nội dung quảng cáo, blog báo chí.

Bằng cách tự động hóa các nhiệm vụ thường ngày và nâng cao độ chính xác của dữ liệu, các công cụ hỗ trợ AI có thể giúp các phóng viên có thêm thời gian, cho phép họ tập trung vào việc đưa tin chuyên sâu và thỏa sức sáng tạo. Ron Nixon, Phó ban biên tập, phụ trách mảng tin điều tra thời sự của hãng tin AP (Mỹ) chỉ ra rằng, AI có thể giúp các nhà báo tránh các công việc lặp đi lặp lại như quét tài liệu, bóc băng và thu thập thông tin trên mạng xã hội… từ đó giúp họ có thêm thời gian cho công việc sản xuất nội dung báo chí cốt lõi.

Todo Jujury (một toà soạn báo địa phương tại Argentina) đã ghi nhận được những thành tựu kể từ khi ứng dụng AI vào công việc tòa soạn. Từ tháng 3/2023, khi quá trình tích hợp bắt đầu đến tháng 3/2024, Todo Jujuy đã đạt mức tăng trưởng gần 100% về lượng độc giả. Lượt xem trang tăng từ 1.297.967 lên 2.378.928, trong khi số lượng người theo dõi tăng gấp 3 lần. Julieta Pose, biên tập nội dung tại Todo Jujuy, cho biết: "Việc triển khai AI trong toà soạn cho phép chúng tôi phát triển cả về chất lượng và số lượng. Một mặt, nó cho phép chúng tôi tự động hóa các quy trình và các nhiệm vụ hàng ngày để chúng tôi có thể tối ưu hóa việc sản xuất nội dung. Mặt khác, nó cho phép chúng tôi tập trung vào các nhiệm vụ hoàn toàn được độc giả quan tâm".

Sử dụng Zoom, Skype, Google Meet… còn giúp phóng viên phỏng vấn nhân vật từ xa mà không cần đến gặp trực tiếp. Tạp chí Financial Times đã tiến hành phỏng vấn CEO Nick Clegg của Meta trên Metaverse và đánh giá đây là "môi trường tuyệt vời" để thực hiện những nội dung tương tự. Time cũng có bản tin hằng ngày phát riêng cho môi trường Metaverse...

Xử lý và biên tập nội dung

AI giúp tạo ra những nhà báo robot, tự động viết báo trong một số mảng nội dung. Nhiều tòa soạn ở Mỹ như Washington Post sử dụng AI để viết nhanh các bản tin tài chính, thể thao, thời tiết… dựa trên dữ liệu có sẵn. Báo Radar của Anh sản xuất hàng nghìn bài viết mỗi tháng từ dữ liệu công khai, dùng AI để tự động viết.

Trí tuệ nhân tạo được ứng dụng trong nhiều mô hình tòa soạn trên thế giới

Word, Google Docs, phần mềm quản lý nội dung (CMS) giúp việc chỉnh sửa, cộng tác trở nên dễ dàng và hiệu quả. Công nghệ AI có thể hỗ trợ gợi ý tiêu đề, tóm tắt nội dung, kiểm tra lỗi chính tả, dịch thuật… AI cũng có thể giúp các tòa soạn kiểm duyệt nội dung bình luận của độc giả một cách dễ dàng hơn, bằng cách tự động duyệt những nội dung không vi phạm và đánh dấu các nội dung vi phạm nội quy của tòa soạn.

Adobe Premiere, Photoshop, Canva… hỗ trợ biên tập ảnh, video phục vụ báo điện tử, truyền hình. Công nghệ giúp tích hợp video, đồ họa tương tác, podcast… vào bài báo, làm phong phú trải nghiệm người đọc. Bên cạnh AI, công nghệ Blockchain đang được một số hãng tin và tờ báo như New York Times, Forbes, AP thử nghiệm để xác thực nội dung. Công nghệ này giúp lưu trữ dữ liệu dạng Metadata bao gồm thời gian và địa điểm chụp ảnh, quay video, đăng bài, người thực hiện hành động, phương thức thực hiện cũng như thời điểm thông tin được chỉnh sửa và xuất bản... Qua đó minh bạch thông tin về quyền tác giả, tăng sự tin tưởng của độc giả và thúc đẩy năng lực của các nhà báo chân chính.

Các phần mềm chuyên dụng như InDesign, QuarkXPress hay các CMS hiện đại giúp thiết kế trang báo nhanh, đẹp, đồng bộ trên cả nền tảng in và số. Công nghệ giúp tạo các sản phẩm báo chí đa phương tiện (multimedia), đồ họa tương tác (infographics), mang lại trải nghiệm hấp dẫn cho độc giả.

Các công cụ như Google Analytics, Chartbeat giúp nhà báo theo dõi hiệu quả bài viết và điều chỉnh nội dung phù hợp.

Xuất bản và phân phối

Báo in: Công nghệ in ấn tiên tiến (in offset, in nhanh kỹ thuật số) giúp tăng tốc độ xuất bản, giảm chi phí và nâng cao chất lượng in.

Báo điện tử: Các nền tảng số giúp báo chí phát hành tức thì, cập nhật liên tục 24/7, tiếp cận độc giả mọi lúc, mọi nơi. Công nghệ giúp phân phối nội dung trên nhiều nền tảng như website, ứng dụng di động, mạng xã hội… Cho phép lên lịch và xuất bản bài viết tự động theo khung "giờ vàng".

Tối ưu SEO và mạng xã hội: Công nghệ phân tích từ khóa, hành vi người dùng… giúp tối ưu hóa nội dung để tăng lượng truy cập từ Google, Facebook, TikTok…