Công tác cán bộ cho cuộc cách mạng trong Kỷ nguyên mới - Bài 2: Nhân sự sau sáp nhập: Không thể "hòa cả làng"

Cần lượng hóa cụ thể

"Cuộc cách mạng" về tinh gọn tổ chức, sắp xếp đơn vị hành chính đang được triển khai trên tinh thần "vừa chạy vừa xếp hàng". Từ ngày 1/7/2025, khi Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) có hiệu lực thi hành, đơn vị hành chính cấp huyện sẽ dừng hoạt động. Các đơn vị hành chính cấp xã sẽ đi vào hoạt động chậm nhất là ngày 15/8. Các đơn vị hành chính cấp tỉnh đi vào hoạt động chậm nhất là ngày 15/9. Bên cạnh sáp nhập đơn vị hành chính, công tác cán bộ nói chung, việc lựa chọn, bố trí lãnh đạo, đặc biệt là người đứng đầu các cơ quan cấp tỉnh, cấp xã sau khi sáp nhập nói riêng, cũng hết sức quan trọng và cũng rất nhạy cảm. "Sáp nhập cấp tỉnh, cấp xã là một thách thức lớn về tổ chức bộ máy, trong đó công tác nhân sự là khâu rất nhạy cảm. Thực tế cho thấy, khi bầu chọn lãnh đạo, ở đâu đó vẫn còn tâm lý "xã anh - xã tôi", "tỉnh tôi - tỉnh anh", dễ dẫn đến tư duy cục bộ, chia ghế, chia quyền", ông Lê Như Tiến, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội (nay là Ủy ban Văn hóa và Xã hội) chia sẻ.

Ông Lê Như Tiến cho rằng, khi lựa chọn người lãnh đạo, chắc chắn đó phải là người vừa có lập trường chính trị vững vàng, vừa có trình độ chuyên môn và phẩm chất đạo đức đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong quản trị hiện đại. Tuy nhiên, đây vẫn là khái niệm rất chung chung. Thế nào là đức, thế nào là tài, rất khó lượng hóa và cần có một tiêu chí cụ thể. Sáp nhập 3 tỉnh, có 3 người được giới thiệu, tất cả đều nói "tài đức vẹn toàn", vậy phải lượng hóa để xem ai nổi trội hơn. Cụ thể, người đó đã kinh qua bao nhiêu nhiệm kỳ ở mức độ Tỉnh ủy viên hay Thành ủy viên, được thử thách ở những cái môi trường khắc nghiệt như thế nào, như là biên giới hải đảo hoặc là lên miền núi nhưng vẫn hoàn thành tốt nhiệm vụ. "Đặc biệt, ứng viên này có những ý tưởng đột phá thế nào? Tiết kiệm cho ngân sách nhà nước bao nhiêu? Tất cả phải lượng hóa được, thế mới gọi là năng lực, nếu chỉ nói năng lực chung chung, đạo đức chung chung, sẽ rất khó mà chọn một người thật sự nổi trội", ông Tiến nhấn mạnh.

Cũng theo ông Lê Như Tiến, tuyệt đối không được có tư tưởng "quyền anh - quyền tôi". Lựa chọn người lãnh đạo không phải trên cơ sở là "tỉnh tôi-tỉnh anh" mà lựa chọn người nào xứng đáng cho vị trí lãnh đạo tỉnh mới. Lúc này, không còn "tôi" - "anh" nữa mà là "chúng ta". Để khắc phục tính cục bộ địa phương, "chia ghế", "giữ ghế", cần xem xét ai nổi bật hơn về trình độ, kinh nghiệm, phẩm chất, năng lực thì người đó được chọn, bất kể xuất thân từ đâu. Chọn người xứng đáng, không chọn người quen. Không đặt lợi ích cá nhân, vùng miền lên trên mà người cán bộ phải thực sự vì dân, vì nước.

Chú trọng lựa chọn cán bộ trẻ

Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Quốc hội Lê Như Tiến cho rằng, trước yêu cầu đổi mới để phát triển đất nước, người lãnh đạo mới ngoài tài, đức thì phải là người có tính đột phá, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Người lãnh đạo phải mang tính dẫn dắt chứ không phải người đi chứng minh. Người cán bộ phải tiên phong chứ không phải người cán bộ đi sau để thực hiện cái mà người ta đã có rồi. Thậm chí, kể cả biết rằng việc này có thể rủi ro nhưng dám đương đầu với cái rủi ro đó để đơn vị của mình hoặc là địa phương vươn lên - đó mới là người lãnh đạo trong kỷ nguyên mới.

Theo phân tích của ông Tiến, tầm nhìn nhân sự không chỉ bó hẹp trong một nhiệm kỳ 5 năm mà phải cho nhiều nhiệm kỳ, hướng đến tầm nhìn dài hạn cho 20-30 năm tới. Với đội ngũ cán bộ có tuổi đời từ 35-40 tuổi, có đủ năng lực, phẩm chất, rất cần được chú trọng, mạnh dạn đưa vào ban chấp hành. Đây là lớp cán bộ trẻ, có thể phục vụ lâu dài cho nhiều năm, trong nhiều nhiệm kỳ. Tuy nhiên cũng cần lượng hóa cụ thể như tuổi từ 30 đến 35 chiếm khoảng bao nhiêu phần trăm? Ưu tiên cán bộ nữ thì phụ nữ chiếm bao nhiêu phần trăm? Là 10%, hay 15%, hay 20% đều phải lượng hóa cụ thể.

"Lựa chọn cán bộ trẻ không phải là ưu ái, mà là yêu cầu khách quan, tất yếu của lịch sử. Cán bộ trẻ hiện nay được đào tạo bài bản, có nhiều lợi thế như nhanh nhạy với khoa học và công nghệ, phù hợp với xu thế chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo... Đặc biệt, phải kể đến tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm đối với cán bộ trẻ. Về tiêu chí cụ thể, tôi cho rằng, cán bộ trẻ nên có độ tuổi từ 35-40, có trình độ đại học chính quy trở lên, có năng lực nổi bật, phẩm chất tốt, được cụ thể hóa qua 19 điều đảng viên không được làm. Đặc biệt, họ phải được rèn luyện, thử thách qua thực tiễn, chứ không chỉ "trẻ và giỏi trên giấy", ông Tiến nói.

Để lớp cán bộ trẻ có thể thực sự phát huy phẩm chất, vai trò trong giai đoạn tới, ông Tiến nhận định, đầu tiên là phải tạo điều kiện, môi trường cho họ được thể hiện, được giao việc lớn. Đừng vì họ trẻ mà e dè, giữ họ ở vòng ngoài. Thứ hai, phải tiếp tục chuẩn hóa, đào tạo bài bản từ cấp cơ sở. Cấp xã bây giờ cũng phải yêu cầu đại học chính quy, không có chuyện cán bộ xã thì không cần bằng cấp, không coi trọng trình độ. Quan trọng hơn cả, chúng ta cần thay đổi nhận thức, bởi việc lựa chọn lớp trẻ kế cận không phải là chủ quan mà là xu thế tất yếu. Lựa chọn cán bộ với tầm nhìn dài hạn, chúng ta phải chọn được người có thể gánh vác trong cả chặng đường dài phía trước.

"Sắp xếp bộ máy, lựa chọn cán bộ mới là những yếu tố tiên quyết. Nhiều người lo lắng rằng, sau khi sắp xếp lại đơn vị hành chính, nhiều cán bộ sẽ phải đi làm xa, đây chỉ là vấn đề nhỏ. Khi đã sắp xếp cán bộ, chắc chắn Nhà nước đã có những tính toán và cũng sẽ có những đãi ngộ thỏa đáng. Ví dụ, đi làm xa có xe đưa đón hoặc tổ chức ăn, ở tại nhà công vụ, thậm chí chuyển cả gia đình cán bộ đó về nơi mới. Cũng như nhiều lãnh đạo ở thành phố gốc là ở miền núi, cán bộ Trung ương cũng đi lên từ tỉnh", ông Lê Như Tiến cho hay.

Bài sau: Cần đội ngũ cán bộ tư duy mở, năng lực lớn