COP11 cảnh báo "làn sóng nghiện nicotine" và chiến lược "giảm hại" ngành thuốc lá

Ngày 17/11/2025, hơn 1.400 đại biểu đến từ 162 quốc gia đã tham dự phiên khai mạc Kỳ họp lần thứ 11 của Hội nghị Các Bên (COP11) tham gia Công ước Khung của WHO về Kiểm soát Thuốc lá (WHO FCTC) tại Geneva (Thuỵ Sĩ). Đây được xem là diễn đàn toàn cầu quan trọng nhất trong lĩnh vực kiểm soát thuốc lá, thảo luận các biện pháp bảo vệ sức khỏe cộng đồng trước sự gia tăng của các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới.

Đoàn Việt Nam tham dự gồm 10 thành viên đại diện Bộ Y tế, Văn phòng Chính phủ, Ủy ban Văn hóa – Xã hội của Quốc hội, Bộ Tài chính… do TS.BS Hà Anh Đức – Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh, Giám đốc Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá làm Trưởng đoàn.

Hai thập kỷ thực thi Công ước: Nhiều tiến bộ nhưng còn thách thức

Tại đối thoại chiến lược cấp cao trong ngày khai mạc, các đại biểu nhìn lại 20 năm thực thi Công ước WHO FCTC – hiệp ước y tế công cộng được thông qua năm 2003 và phê chuẩn nhanh nhất trong lịch sử Liên Hợp Quốc.

Nhiều nước đã ghi nhận giảm tỷ lệ hút thuốc, mở rộng khu vực cấm hút thuốc, tăng thuế và siết quảng cáo. Tuy nhiên, đại dịch thuốc lá vẫn cướp đi hơn 7 triệu sinh mạng mỗi năm, trong khi thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và sản phẩm nicotine mới tiếp tục lan rộng, đặc biệt trong giới trẻ.

Ông Andrew Black, Quyền Trưởng Ban Thư ký Công ước FCTC, nhấn mạnh: "COP11 là cơ hội để các Bên đưa ra những biện pháp hướng tới tương lai, bao gồm bảo vệ môi trường, tăng cường trách nhiệm pháp lý và đặc biệt là phòng ngừa tình trạng nghiện nicotine đang lan rộng".

Báo động tình trạng nghiện nicotine và "luận điệu giảm hại"

Tại phiên thảo luận cấp bộ trưởng do Chính phủ Bỉ chủ trì, các đại biểu bày tỏ lo ngại trước xu hướng gia tăng sử dụng thuốc lá điện tử và sản phẩm chứa nicotine trong thanh thiếu niên – nhóm dễ bị tác động bởi quảng cáo trực tuyến và sản phẩm có hương vị.

Nhiều quốc gia cảnh báo rằng nếu không có biện pháp mạnh mẽ, thế giới có thể phải đối mặt với "một thế hệ nghiện nicotine mới".

Cũng trong phiên khai mạc, Ban Thư ký Công ước công bố Báo cáo Tiến độ Toàn cầu 2025, chỉ ra ba rào cản lớn trong triển khai chính sách kiểm soát thuốc lá tại các nước: Thiếu nhân lực triển khai; Thiếu nguồn lực tài chính; Sự can thiệp mạnh mẽ của ngành công nghiệp thuốc lá và các nhóm lợi ích.

Nhiều đoàn đại biểu lên tiếng cảnh báo "luận điệu giảm hại" đang được ngành công nghiệp sử dụng để né tránh quy định, khiến các nước gặp khó khăn trong bảo vệ thanh thiếu niên.

Trong thời gian làm việc, COP11 sẽ thảo luận các nội dung trọng tâm, gồm: Quy định thành phần, bao bì và công bố thông tin sản phẩm thuốc lá;  Tăng cường trách nhiệm pháp lý với hành vi vi phạm; Bảo vệ môi trường trước rác thải thuốc lá; Các biện pháp giảm tiêu thụ, giảm nghiện nicotine và giảm phơi nhiễm khói thuốc; Bảo vệ chính sách sức khỏe khỏi sự can thiệp của doanh nghiệp thuốc lá vào hoạch định chính sách, đặc biệt liên quan quảng bá sản phẩm "giảm hại".