Siết chặt kiểm soát, huy động cộng đồng phòng, chống thuốc lá thế hệ mới

Trung tá Bàn Văn Bắc, Phó Trưởng Công an xã Yên Phú, chia sẻ các giải pháp kiểm soát thuốc lá thế hệ mới, từ nắm chắc tình hình, kiểm tra xử lý đến phối hợp nhà trường, đoàn thể. Trung tá đặt mục tiêu xây dựng xã Yên Phú không kinh doanh, không sử dụng các loại thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng,...).

Nắm chắc địa bàn, kiểm soát “điểm nóng” và siết chặt kinh doanh thuốc lá thế hệ mới

Xin Trung tá cho biết tình hình sử dụng các loại thuốc lá thế hệ mới (đặc biệt là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng) trên địa bàn xã Yên Phú trong thời gian vừa qua như thế nào?

Trung tá Bàn Văn Bắc: Trong thời gian vừa qua, tình hình sử dụng thuốc lá trên địa bàn xã Yên Phú, đặc biệt là thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng có những diễn biến phức tạp hơn so với trước. Mặc dù chưa đến mức bùng phát, nhưng có thể thấy rõ xu hướng gia tăng, nhất là trong bộ phận thanh thiếu niên và những người thường xuyên tiếp cận mạng xã hội.

Điều đáng nói là nhiều sản phẩm thuốc lá thế hệ mới được ngụy trang tinh vi, mẫu mã đẹp, mùi hương đa dạng khiến việc phát hiện, kiểm soát ngay từ đầu gặp không ít khó khăn. Tuy nhiên, lực lượng Công an xã đã xác định đây là một nguy cơ tác động tiêu cực tới sức khỏe cộng đồng, nên luôn chủ động nắm tình hình, bám địa bàn, không để diễn biến trở thành điểm nóng.

- Theo Trung tá, hiện nay nhóm đối tượng nào nổi bật về mức độ sử dụng thuốc lá thế hệ mới? Trên địa bàn xã có khu vực, địa điểm hoặc thời điểm nào được xem là "điểm nóng", cần đặc biệt lưu ý trong công tác quản lý hay không?

Trung tá Bàn Văn Bắc: Từ tình hình trên, có thể thấy nhóm đáng chú ý nhất vẫn là thanh thiếu niên và học sinh - những đối tượng dễ bị tác động bởi sự tò mò, tâm lý muốn thể hiện, cũng như bị ảnh hưởng từ bạn bè hoặc quảng cáo trá hình trên mạng. Ngoài ra, một số lao động tự do, lái xe đường dài, công nhân thuê trọ cũng xuất hiện tình trạng sử dụng lẻ tẻ.

Về địa điểm, chúng tôi ghi nhận một số khu vực như các nhà trọ, quán cà phê, điểm dịch vụ internet, và khu vực quanh trường học dễ xuất hiện các biểu hiện liên quan thuốc lá điện tử. Thời điểm thường tập trung vào buổi tối hoặc các giờ tan học. Những thông tin này giúp lực lượng Công an xã triển khai biện pháp kiểm tra, tuyên truyền và xử lý phù hợp, hiệu quả hơn.

Những nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng gia tăng việc sử dụng thuốc lá thế hệ mới trên địa bàn xã Yên Phú trong thời gian gần đây, thưa ông?

Trung tá Bàn Văn Bắc: Từ công tác nắm tình hình, chúng tôi nhận thấy có ba nguyên nhân nổi bật: Thứ nhất, việc mua bán online diễn ra kín đáo, khó kiểm chứng. Đối tượng thường núp bóng các trang cá nhân, sử dụng giao dịch chuyển khoản hoặc ship hàng COD để che giấu thân phận.

Thứ hai, sản phẩm thuốc lá thế hệ mới được quảng bá trá hình, sử dụng những hình ảnh "sang - đẹp - hiện đại", khiến người trẻ dễ bị thu hút. Thứ ba, chính vì thiết kế nhỏ gọn, khó nhận biết, lại có nhiều mùi hương ngọt, dễ sử dụng, nên phụ huynh và nhà trường đôi khi không kịp phát hiện.

Các đối tượng cung cấp thường lợi dụng yếu tố "ngụy trang tuyệt đối": giao hàng nhanh, không lưu trữ số lượng lớn, cất giấu trong đồ cá nhân, hoặc gửi theo đường bưu phẩm. Đây là những thủ đoạn mà lực lượng Công an xã đã và đang tập trung đấu tranh, ngăn chặn.

Trong thời gian qua, Công an xã Yên Phú đã triển khai những biện pháp cụ thể nào để kiểm soát, phòng ngừa và xử lý hành vi sử dụng, tàng trữ, mua bán thuốc lá thế hệ mới trên địa bàn?

Trung tá Bàn Văn Bắc: Trên cơ sở nhận diện rõ tình hình, Công an xã Yên Phú đã triển khai đồng bộ nhiều biện pháp: Tuyên truyền sâu rộng tại trường học, thôn xóm, doanh nghiệp; lồng ghép nội dung về tác hại thuốc lá điện tử vào các buổi họp dân, sinh hoạt chi đoàn, chi hội.

Tổ chức các đợt kiểm tra hành chính tại các cơ sở kinh doanh có điều kiện, nhà trọ, quán cà phê, điểm Internet. Phối hợp với nhà trường để giám sát, kịp thời phát hiện các trường hợp học sinh sử dụng hoặc tàng trữ. Thu giữ và xử lý vi phạm theo đúng quy định pháp luật, đồng thời chuyển hồ sơ những vụ việc có dấu hiệu phức tạp cho cấp trên.

Từ đầu năm đến nay, chúng tôi đã tiến hành nhiều đợt kiểm tra chuyên đề, phát hiện một số trường hợp sử dụng và tàng trữ thuốc lá điện tử trái quy định; đồng thời tuyên truyền, ký cam kết không kinh doanh thuốc lá điện tử tại hàng chục cơ sở trên địa bàn. Một số mô hình tuyên truyền tại trường học đã cho tín hiệu tích cực khi học sinh tự giác phản ánh các hành vi không đúng của bạn cùng lớp.

Sau khi hai xã Yên Lâm và Yên Phú được sáp nhập, địa bàn quản lý rộng hơn, dân cư đông hơn, vậy điều này đã phát sinh những khó khăn, thách thức cụ thể nào đối với lực lượng Công an xã trong công tác quản lý, kiểm soát thuốc lá thế hệ mới, thưa Trung tá?

Trung tá Bàn Văn Bắc: Sau khi Yên Lâm và Yên Phú hợp nhất, địa bàn xã mới rộng hơn, dân cư đông hơn, cơ sở lưu trú - nhà trọ - quán dịch vụ cũng nhiều hơn. Điều này tạo ra những khó khăn rất cụ thể: Địa bàn trải dài, có nhiều tuyến giao thông giáp ranh, khiến công tác kiểm tra, giám sát đòi hỏi nhiều thời gian và nhân lực.

Lượng người tạm trú, lao động tự do tăng lên, việc quản lý nhân khẩu, tạm trú tạm vắng cần chặt chẽ hơn. Một số khác biệt về tập quán, lối sống giữa hai khu vực cũ cũng là yếu tố cần thời gian để đồng bộ hoá các quy ước và cách thức tuyên truyền.

"Khoảng trống" lớn nhất mà chúng tôi xác định là việc giám sát hoạt động mua bán online và việc kiểm soát tại các cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ. Do đó, xã cần huy động sự vào cuộc của người dân, thôn xóm, nhà trường, doanh nghiệp để tạo thành mạng lưới phát hiện - báo tin - phối hợp xử lý.

Huy động sức mạnh cộng đồng, hướng tới mục tiêu "xã không kinh doanh thuốc lá điện tử"

Trong quá trình thực thi các quy định pháp luật liên quan đến quản lý, kiểm soát thuốc lá thế hệ mới, lực lượng Công an xã Yên Phú hiện gặp phải những vướng mắc gì? Trung tá mong muốn nhận được sự hỗ trợ như thế nào từ các cơ quan chức năng, các cấp, các ngành để công tác đấu tranh đạt hiệu quả cao hơn?

Trung tá Bàn Văn Bắc: Trong quá trình thực hiện, lực lượng Công an xã gặp một số vướng mắc: Việc nhận diện các sản phẩm thế hệ mới không hề đơn giản bởi mẫu mã thay đổi liên tục. Giao dịch mua bán diễn ra trên mạng, việc thu thập bằng chứng đòi hỏi chuyên môn và công cụ phù hợp.

Một số quy định pháp luật trong xử lý hành vi mua bán thuốc lá điện tử còn chưa thực sự đồng bộ, dễ dẫn đến khó khăn khi áp dụng. Công tác tuyên truyền tại trường học và cơ sở kinh doanh cần tài liệu trực quan, dễ hiểu.

Do đó, chúng tôi rất mong cấp trên tiếp tục hỗ trợ về tập huấn nghiệp vụ, trang thiết bị, tài liệu tuyên truyền, cũng như cơ chế phối hợp liên ngành. Đặc biệt giữa công an, y tế, giáo dục và quản lý thị trường để xử lý hiệu quả hơn."

Trong thời gian tháng tới, Công an xã Yên Phú ưu tiên tập trung vào ba nhóm giải pháp trọng tâm nào nhằm tăng cường công tác phòng, chống thuốc lá thế hệ mới trên địa bàn? Đơn vị sẽ sử dụng những chỉ số, tiêu chí cụ thể nào để đánh giá hiệu quả triển khai các giải pháp đó, thưa Trung tá?

Trung tá Bàn Văn Bắc: Trong thời gian 6-12 tháng tới, chúng tôi xác định ba nhóm giải pháp ưu tiên: Đẩy mạnh chuyên đề học đường, phối hợp chặt với Ban giám hiệu và đoàn thể để phòng ngừa từ gốc; tăng cường kiểm soát theo tuyến và theo điểm, nhất là khu vực nhà trọ, quán cà phê, điểm Internet; quản lý chặt hoạt động kinh doanh online/offline, hướng tới mô hình "xã không kinh doanh thuốc lá điện tử".

Để đo hiệu quả, chúng tôi sẽ dựa trên các chỉ số cụ thể: Số vụ vi phạm giảm qua từng quý; số cơ sở ký cam kết không kinh doanh thuốc lá điện tử; mức độ nhận thức của thanh thiếu niên, thông qua khảo sát tại trường học; số tin báo người dân cung cấp, thể hiện sự đồng hành của cộng đồng.

Trung tá có thể chia sẻ tầm nhìn của Công an xã Yên Phú trong 2-3 năm tới đối với công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá thế hệ mới, cũng như gửi gắm thông điệp gì tới người dân và đặc biệt là các bạn thanh thiếu niên trên địa bàn xã?

Trung tá Bàn Văn Bắc: Tầm nhìn 2-3 năm tới của Công an xã Yên Phú là xây dựng một mạng lưới phòng, chống tác hại thuốc lá bền vững, dựa trên sức mạnh cộng đồng: Xây dựng mạng lưới cộng tác viên tại thôn xóm, trường học, doanh nghiệp để kịp thời nắm thông tin. 

Mở rộng cơ chế phối hợp liên xã - liên huyện, nhất là trong kiểm soát các tuyến giáp ranh. Duy trì bền vững các mô hình "Điểm không khói thuốc", "Trường học an toàn", "Cơ sở kinh doanh văn minh".

Điều chúng tôi muốn gửi gắm là: Sức khỏe của mỗi người, đặc biệt là thế hệ trẻ, là tài sản của gia đình và xã hội. Thuốc lá điện tử không hề "thời thượng" hay "vô hại" như quảng cáo. Hãy tỉnh táo, đừng để tò mò trở thành thói quen, và đừng để thói quen biến thành hệ lụy.

Công an xã Yên Phú cam kết luôn đồng hành cùng nhân dân, lắng nghe nhân dân và bảo vệ sự bình yên của nhân dân. Khi người dân cùng chung tay, mọi vấn đề đều có thể giải quyết một cách căn cơ và bền vững.

- Xin trân trọng cám ơn Trung tá!