Dạy con biết quan tâm người khác

Trong nhiều gia đình, những bữa cơm không còn tiếng cười, những chuyến đi chơi bị lấp đầy bởi màn hình điện thoại. Trẻ con ngày càng quen sống trong thế giới của riêng mình, nơi cảm xúc được thể hiện bằng những biểu tượng cảm xúc và sự chia sẻ được rút gọn thành những dòng tin nhắn ngắn ngủi. 

Là cha mẹ, nếu không chủ động dạy con biết quan tâm đến người khác từ sớm, con dễ lớn lên với kỹ năng xã hội hạn chế, khả năng đồng cảm thấp và dễ cô đơn trong một thế giới nhiều tiện ích nhưng thiếu gắn kết.

1. "Giáo trình sống" đầu tiên về sự quan tâm

Trẻ em học bằng cách quan sát, bắt chước. Nếu cha mẹ thường xuyên thể hiện sự quan tâm lẫn nhau bằng những hành động nhỏ như hỏi thăm sau một ngày dài, giúp đỡ khi người kia mệt mỏi, nói lời cảm ơn… thì con sẽ học được rằng quan tâm là điều tự nhiên và cần thiết. 

Ngược lại, nếu trong gia đình, mọi người thường lơ nhau, ai làm việc nấy, cơm nước xong ai nấy ôm điện thoại thì con sẽ dần quen với một mô hình sống "cá nhân hóa". Sự quan tâm, khi đó sẽ trở thành điều xa lạ, thậm chí bị xem là phiền phức.

2. Thực hành sự quan tâm mỗi ngày

Quan tâm không phải là lý thuyết suông mà là kỹ năng cần được rèn luyện qua hành động. Cha mẹ có thể tạo những "bài tập nhỏ" trong đời sống hàng ngày cho con như: Nhắc con rót nước mời ông bà trước bữa ăn; nhắn tin hỏi thăm người thân ở xa; 

cùng con đi thăm người ốm; chuẩn bị một món ăn đơn giản để gửi tặng hàng xóm; khi đi siêu thị, dạy con giúp người già mang đồ, xếp hàng trật tự và nhường người cần hơn… Những hành động lặp đi lặp lại sẽ hình thành một thói quen và tư duy sống có trách nhiệm, biết để ý đến người khác.

3. Giúp con hiểu giá trị của cảm xúc và lời nói tích cực

Nhiều trẻ em hiện nay có khả năng sử dụng thành thạo thiết bị thông minh nhưng lại không biết cách nói lời an ủi người thân, bạn bè đang gặp chuyện buồn hay thể hiện lòng biết ơn. 

Cha mẹ hãy giúp con làm giàu vốn từ bằng cách thường xuyên hỏi con: "Hôm nay con thấy thế nào?", "Con có thấy bạn ấy buồn không? Vì sao?", "Nếu con là bạn ấy, con sẽ cảm thấy sao?"… 

Khi trẻ có thể gọi tên cảm xúc, trẻ dễ hiểu người khác hơn. Từ đó, con sẽ biết rằng mỗi lời nói, mỗi hành động đều có thể khiến người khác vui hơn hoặc buồn hơn, từ đó học cách quan tâm bằng sự tinh tế.

4. Giới hạn thời gian sử dụng thiết bị công nghệ, tăng kết nối thật

Không thể phủ nhận vai trò của thiết bị công nghệ trong thời đại 4.0, nhưng nếu để trẻ chìm đắm vào thế giới ảo đồng nghĩa với việc trẻ sẽ mất dần khả năng kết nối thật. Hãy thiết lập những khoảng thời gian không công nghệ trong gia đình: Không sử dụng điện thoại trong bữa ăn; 

buổi tối là thời gian đọc sách, trò chuyện hoặc chơi cùng nhau; cuối tuần đi dã ngoại, làm việc nhà hoặc tham gia hoạt động cộng đồng… Khi trẻ dành nhiều thời gian hơn để tiếp xúc trực tiếp với người khác, khả năng quan tâm, chia sẻ sẽ phát triển tự nhiên và sâu sắc hơn.

5. Dạy con về trách nhiệm xã hội

Ngoài việc quan tâm đến gia đình và người quen, cha mẹ nên mở rộng tầm nhìn của con về cộng đồng. Cùng con tham gia các hoạt động thiện nguyện, gây quỹ vì trẻ em nghèo, nhặt rác bảo vệ môi trường… là cách tốt để con hiểu rằng mỗi người đều sống trong một mạng lưới xã hội lớn hơn, nơi sự quan tâm không chỉ là lòng tốt, mà còn là trách nhiệm công dân.