Độc đáo phong tục cưới xin truyền thống của người Lự trong nhịp sống mới

Nghi lễ cưới hỏi, thước đo sự trưởng thành của người con gái Lự

Trải qua bao biến thiên của thời gian, đám cưới truyền thống của người Lự không chỉ là ngày vui của đôi lứa mà còn là sự kiện văn hóa quan trọng, góp phần gắn kết dòng tộc, cộng đồng, đồng thời truyền tải những giá trị nhân văn tốt đẹp từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Trong quan niệm của người Lự, hôn nhân là dấu mốc lớn của đời người, bởi vậy các nghi lễ cưới hỏi luôn được tổ chức trang trọng, tuân thủ nghiêm ngặt những quy ước truyền thống. Trước ngày cưới, hai bên gia đình thống nhất lễ vật, thời gian; người đại diện tham gia sắp lễ thường là những người cao tuổi, có uy tín và phẩm hạnh tốt trong dòng tộc. Đây không chỉ là người "đứng lễ" mà còn là cầu nối về mặt tinh thần, đại diện cho danh dự của cả gia đình.

Mâm lễ cưới của người Lự mang nhiều ý nghĩa biểu tượng. Bên cạnh những lễ vật quen thuộc như gà luộc, xôi, rượu, hoa, vòng bạc…, điều không thể thiếu là bộ trang phục truyền thống do chính tay cô dâu làm ra. 

Với người Lự, đây được xem là minh chứng rõ ràng nhất cho sự khéo léo, chăm chỉ và trưởng thành của người con gái trước khi bước vào cuộc sống hôn nhân. Bộ trang phục ấy không đơn thuần là của hồi môn mà còn là lời khẳng định trước dòng tộc và cộng đồng rằng cô gái đã đủ chín chắn để làm vợ, làm dâu.

Trong ngày cưới, một nghi lễ mang ý nghĩa đặc biệt là quấn khăn cho cô dâu. Tương tự tục "tằng cẩu" của người Thái, người Lự coi việc vấn khăn là dấu mốc đánh dấu sự chuyển đổi thân phận của người phụ nữ từ thiếu nữ sang người vợ. 

Chiếc khăn được chính tay mẹ hoặc chị gái lớn trong gia đình quấn lên đầu cô dâu, vừa mang giá trị thẩm mỹ, vừa thể hiện sự gửi gắm, dặn dò của thế hệ đi trước. Với người Lự, từ giây phút ấy, người con gái chính thức bước sang một chặng đường mới, gánh vác trách nhiệm với gia đình và dòng họ.

Buộc chỉ cổ tay, sợi dây gắn kết hạnh phúc lứa đôi

Một trong những nghi thức quan trọng và giàu tính biểu tượng nhất trong đám cưới truyền thống của người Lự là lễ buộc chỉ cổ tay. Khi chủ lễ bắt đầu hành lễ, mọi người trong gia đình và họ hàng cùng đặt tay lên mâm lễ chính, đọc những lời cầu chúc tốt đẹp dành cho cô dâu, chú rể. 

Không khí trang nghiêm, ấm cúng lan tỏa, thể hiện sự chứng giám của tổ tiên và cộng đồng đối với hạnh phúc của đôi trẻ.

Sợi chỉ buộc cổ tay được người Lự ví như một "bùa thiêng", có tác dụng xua đuổi những điều xấu, mang lại may mắn, bình an và hạnh phúc. Mỗi cái buộc không chỉ là một lời chúc mà còn là sự gửi gắm niềm tin của người thân, mong đôi vợ chồng trẻ gắn bó bền chặt, đồng lòng vượt qua khó khăn trong cuộc sống.

Cùng với lễ buộc chỉ, cô dâu trong ngày cưới sẽ được mẹ hoặc bà trao vòng bạc truyền thống, kỷ vật được lưu giữ và trao truyền qua nhiều thế hệ. Chiếc vòng không chỉ mang giá trị vật chất mà còn là biểu tượng của sự tiếp nối, là lời nhắc nhở về cội nguồn và trách nhiệm giữ gìn nếp nhà. 

Theo quan niệm của người Lự, việc trao vòng bạc cũng đồng nghĩa với thông điệp từ nay người con gái đã "ra ở riêng", bắt đầu xây dựng tổ ấm mới.

Phía nhà gái, bên cạnh những nghi lễ chính, còn có nghi thức tặng nến sáp ong cho đoàn nhà trai. Những cây nến ấy mang hàm ý cầu chúc cho sự gắn bó bền chặt, cho cuộc sống vợ chồng luôn ấm áp, có đôi có cặp. Của hồi môn cũng được trao trong ngày cưới, thường là những vật dụng thiết yếu phục vụ sinh hoạt, thể hiện sự quan tâm, sẻ chia của gia đình nhà gái đối với cuộc sống mới của con.

Trong bối cảnh đời sống hiện đại với nhiều thay đổi, phong tục cưới hỏi của người Lự cũng có những điều chỉnh để phù hợp hơn với điều kiện kinh tế và nhịp sống mới. Theo đó, cộng đồng đã loại bỏ những hủ tục như thách cưới nặng nề, không tổ chức linh đình kéo dài, không tảo hôn, không hôn nhân cận huyết…

Song song với đó, các giá trị truyền thống tốt đẹp tiếp tục được gìn giữ và phát huy. Những nghi lễ, nghi thức truyền thống, các hình thức văn nghệ dân gian như hát đối đáp giao duyên… được phục dựng; không cổ súy uống rượu, hút thuốc, hướng tới xây dựng đời sống văn hóa lành mạnh, đậm đà bản sắc dân tộc.

Tuy nhiên, những nghi lễ cốt lõi mang giá trị tinh thần sâu sắc vẫn được cộng đồng người Lự trân trọng gìn giữ. Với họ, việc tổ chức đám cưới không chỉ là kết duyên cho đôi trẻ mà còn là dịp để cộng đồng khẳng định bản sắc văn hóa, giáo dục thế hệ trẻ về đạo lý làm người, làm vợ, làm chồng.

 Giữ gìn phong tục cưới hỏi truyền thống cũng chính là cách người Lự bảo vệ "hồn cốt" văn hóa của dân tộc mình giữa dòng chảy hội nhập. Những nghi lễ giản dị mà giàu ý nghĩa ấy góp phần làm phong phú bức tranh văn hóa các dân tộc Việt Nam, đồng thời lan tỏa những giá trị tốt đẹp về gia đình, hôn nhân và vai trò của người phụ nữ trong đời sống cộng đồng hôm nay.