Dự thảo Luật Dân số: Không thể khuyến khích sinh con bằng "khẩu hiệu"

Đề xuất nâng lương tối thiểu để thúc đẩy mức sinh thay thế

Chiều 23/10, thảo luận về Dự án Luật Dân số tại tổ, các đại biểu cho rằng, mức thu nhập chính là đòn bẩy kinh tế quan trọng nhất quyết định mức sinh thay thế.

Phát biểu tại tổ, GS.TS Nguyễn Thiện Nhân, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ, nguyên Bí thư Thành ủy TPHCM, nhấn mạnh, cần phải xác định công tác dân số có vị trí đặc biệt quan trọng để đất nước phát triển bền vững và người dân hạnh phúc.

GS Nguyễn Thiện Nhân phân tích, mỗi người đi làm phải có tiền lương tối thiểu nuôi được mình và nuôi một người con. Có như vậy thì hai người đi làm mới nuôi được hai con và từ đó các cặp vợ chồng mới có thể sinh đủ hai con.

"Đây là đòn bẩy kinh tế quan trọng nhất quyết định mức sinh thay thế. Nếu điều này không đảm bảo thì mọi chính sách khác chỉ có tác dụng động viên, hỗ trợ chứ không giải quyết được vấn đề", ông Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh.

Đại biểu Nguyễn Thiện Nhân cho hay, tại TPHCM, mức lương tối thiểu đang là 9,6 triệu đồng, như vậy chỉ nuôi được bản thân người lao động, chưa thể nuôi được con. Tiếp đó, đại biểu dẫn chứng về trường hợp một doanh nghiệp Đài Loan (Trung Quốc) có 200 lao động nữ mà 96% lao động nữ của họ sinh từ hai con trở lên. Được biết, mức lương tối thiểu của họ là khoảng 12 triệu đồng/người, tức nuôi đủ bản thân và 1 con.

Từ đó, ông kiến nghị sắp tới phải chuyển từ lương tối thiểu chỉ nuôi được chính người lao động sang lương tối thiểu phải nuôi được người lao động và một con. "Điều này không thể làm ngay nhưng phải có lộ trình", đại biểu Nguyễn Thiện Nhân nói.

GS.TS Nguyễn Thiện Nhân, đại biểu Quốc hội Đoàn TPHCM

Phải tiến đến phổ cập mầm non từ 6 tháng tuổi

Theo GS Nguyễn Thiện Nhân, công tác dân số đòi hỏi trách nhiệm của toàn xã hội. Vì vậy, cần có giải pháp đồng bộ trong việc duy trì mức sinh, tức phải có giải pháp về giáo dục truyền thông, kinh tế, y tế, giáo dục, nhà ở, lồng ghép công tác dân số vào chiến lược phát triển kinh tế xã hội từng vùng…

Trong các giải pháp nhằm hướng đến việc duy trì mức sinh, đại biểu Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh đến việc giáo dục thực hiện bình đẳng giới. "Nhiều nước họ thống kê, vì đàn ông lười làm việc nhà nên phụ nữ cũng sợ sinh con. Thậm chí ở nhiều nước, phụ nữ làm 85% - 90% việc nhà. Việt Nam thì tình trạng này khá hơn nhưng cũng chưa đạt đến sự công bằng", GS Nguyễn Thiện nhân nói.

Theo vị đại biểu đoàn TPHCM, Việt Nam là nước duy nhất trong khối ASEAN có Nghị quyết thực hiện phổ cập mầm non từ 3 tuổi trở lên. "Đây là điều đáng tự hào, song cũng cần phải thấy rằng, phụ nữ sau khi nghỉ sinh phải quay trở lại công việc thì họ đang không có chỗ gửi con. Đấy chính là một lý do làm họ băn khoăn có nên sinh con hay không. Vì thế, chúng ta phải tiến đến phổ cập mầm non từ 6 tháng tuổi. Chúng tôi kiến nghị như vậy. Tất nhiên phải có lộ trình", ông Nguyễn Thiện Nhân đề nghị.

Không thể khuyến khích sinh con bằng "khẩu hiệu"

Góp ý cho dự án Luật Dân số, đại biểu Phạm Khánh Phong Lan, Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TPHCM, cho rằng, Việt Nam đang bước vào giai đoạn cần khuyến khích sinh đẻ để có thế hệ mới. Tuy nhiên, bà cảnh báo tránh "đi từ thái cực này sang thái cực khác một cách cực đoan".

Trước đây, chính sách hạn chế sinh đẻ chỉ chủ yếu tác động đến giới công chức, viên chức - những người sẽ bị ảnh hưởng công việc, sự nghiệp nếu sinh con thứ 3, chứ những người nông dân, lao động tự do… thì họ không quan tâm.

Bởi vậy, ngày nay, khi chúng ta khuyến khích sinh, chính sách cũng cần đúng đối tượng và dựa trên thực tế. Người dân tự quyết định việc sinh con dựa trên hoàn cảnh, điều kiện của họ. Đại biểu Phong Lan nhận định, kinh tế - xã hội mới là yếu tố quyết định đến mức sinh.

Bà chỉ ra thực tế rằng các chính sách hỗ trợ như tăng thời gian nghỉ thai sản hay xây dựng văn hóa chăm sóc bà mẹ, trẻ em tại doanh nghiệp rất dễ trở thành "lời hô hào khẩu hiệu" và thậm chí còn khiến doanh nghiệp dè chừng khi tuyển dụng nhân sự nữ.

"Chúng ta không thể nói khơi khơi rằng vì đất nước thì doanh nghiệp phải hy sinh. Những doanh nghiệp đó có được giảm thuế, được hỗ trợ gì không?", bà Phạm Khánh Phong Lan đặt vấn đề.

Từ kinh nghiệm quốc tế, bà gợi ý có thể nghiên cứu chính sách trợ cấp cho gia đình đông con. Chẳng hạn ở Pháp, một gia đình có 3 con sẽ nhận được hỗ trợ lớn về thuế, chi phí, dịch vụ như xe bus… Điều đó khiến người dân cảm thấy sinh 3 con có lợi hơn cho bản thân họ.