Xem thêm thông tin của Báo PNVN trên
Phụ nữ Việt Nam
MỚI NHẤT ĐỘC QUYỀN MULTIMEDIA CHUYÊN ĐỀ
22/10/2025 - 21:26 (GMT+7)

Dự thảo Luật Dân số: Quyền tự quyết sinh con phải đi đôi với các cơ chế đột phá

Kim Thanh
Dự thảo Luật Dân số: Quyền tự quyết sinh con phải đi đôi với các cơ chế đột phá

Ảnh minh họa

Dự thảo Luật Dân số đánh dấu bước tiến quan trọng khi chính thức công nhận quyền tự quyết sinh sản của cá nhân và gia đình nhằm cải thiện mức sinh. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, để quyền tự quyết này thực chất và thúc đẩy bình đẳng giới, Luật cần có cơ chế rõ ràng để chia sẻ gánh nặng chăm sóc không lương trong gia đình, đặc biệt là thông qua việc tăng cường chính sách nghỉ thai sản cho nam giới.

Để phân tích rõ hơn về vấn đề này, phóng viên Báo Phụ nữ Việt Nam đã trao đổi với bà Phạm Thị Lan, Trưởng nhóm Dân số và Phát triển của Quỹ Dân số Liên hợp quốc tại Việt Nam.

PV: Một điểm đột phá của Dự thảo Luật Dân số lần này là việc thay thế quy định cũ bằng việc công nhận quyền tự quyết định sinh sản của cá nhân và gia đình. Bà đánh giá thế nào về ý nghĩa của bước tiến pháp lý này đối với mục tiêu duy trì mức sinh thay thế của Việt Nam?

Bà Phạm Thị Lan: Chúng tôi vô cùng hoan nghênh và đánh giá cao việc Dự thảo Luật Dân số đã cụ thể hóa quyền tự quyết về sinh sản - một thành tựu lớn của Việt Nam và là nỗ lực tiến tới hiện thực hóa nguyên tắc ICPD (Chương trình Hành động về Dân số và Phát triển của Liên Hợp Quốc). Việc trao lại quyền quyết định này là một cột mốc quan trọng trong chính sách dân số, khẳng định rằng quyết định về số con, khoảng cách sinh con phải thuộc về cá nhân, gia đình, trên cơ sở thông tin đầy đủ và không bị ép buộc.

Đối với mục tiêu duy trì mức sinh thay thế (2,1 con/phụ nữ) của Việt Nam, bước tiến pháp lý này có ý nghĩa chiến lược và cốt lõi:

Chuyển đổi Mô hình Chính sách: Chấm dứt chính sách kiểm soát (hạn chế sinh) để chuyển sang mô hình trao quyền và hỗ trợ, phù hợp với bối cảnh mức sinh ở đô thị đang giảm sâu dưới mức thay thế.

Dự thảo Luật Dân số: Quyền tự quyết sinh con phải đi đôi với các cơ chế đột phá- Ảnh 1.

Bà Phạm Thị Lan, Trưởng nhóm Dân số và Phát triển của Quỹ Dân số Liên hợp quốc tại Việt Nam

Giải quyết Rào cản Giảm sinh: Là cơ sở để Nhà nước tập trung nguồn lực vào loại bỏ các rào cản thực tế khiến người dân không muốn hoặc không thể sinh đủ con (như gánh nặng chăm sóc, chi phí cơ hội). Khi quyền tự quyết đi đôi với các chính sách hỗ trợ (như tăng nghỉ thai sản cho nam), nó sẽ giảm áp lực cho phụ nữ, khuyến khích họ thực hiện mong muốn sinh đủ con.

Đảm bảo Tính Bền vững: Duy trì mức sinh thay thế một cách bền vững và nhân văn vì nó dựa trên sự lựa chọn tự nguyện, thông tin đầy đủ và sự hỗ trợ toàn diện của xã hội, thay vì sự can thiệp hành chính.

Tóm lại, công nhận quyền tự quyết là chìa khóa pháp lý để Nhà nước chuyển sang các chính sách hỗ trợ gia đình, từ đó ổn định mức sinh một cách hiệu quả và nhân văn.

PV: Việc trao quyền tự quyết là bước đầu nhưng làm thế nào Dự thảo Luật có thể can thiệp sâu hơn vào các rào cản vô hình như tư tưởng trọng nam khinh nữ và gánh nặng công việc chăm sóc không lương, để đảm bảo tính tự quyết thực chất của phụ nữ?

Bà Phạm Thị Lan: Đây là một câu hỏi rất then chốt. Việc trao quyền tự quyết nếu không đi kèm với giải pháp hỗ trợ sẽ chỉ là hình thức, vì phụ nữ Việt Nam đang đối mặt với những rào cản kép. Rào cản đầu tiên là kinh tế, khi việc làm không ổn định, kinh tế không đầy đủ, người dân buộc phải trì hoãn sinh con. Rào cản thứ hai và lớn nhất là văn hóa: vai trò giới còn đè nặng, khiến phụ nữ bị kỳ vọng phải cân bằng "việc nước, việc nhà" và áp lực phải sinh con trai để nối dõi, chăm sóc cha mẹ.

Để đảm bảo tự quyết thực chất, Dự thảo Luật Dân số cần có những quy định mang tính đột phá nhằm thúc đẩy trách nhiệm giới trong gia đình và xã hội. Luật phải tạo cơ chế để giảm thiểu công việc chăm sóc không lương mà phụ nữ đang gánh vác. Điều này liên quan đến việc Chính phủ đầu tư vào các dịch vụ công cộng về chăm sóc trẻ em và có chính sách khuyến khích khu vực tư nhân tham gia cung cấp các dịch vụ thân thiện với gia đình.

Dự thảo Luật Dân số: Quyền tự quyết sinh con phải đi đôi với các cơ chế đột phá- Ảnh 2.

Dự thảo Luật Dân số cần có những quy định mang tính đột phá nhằm thúc đẩy trách nhiệm giới trong gia đình và xã hội. Ảnh minh họa

PV: Bà có thể nói cụ thể hơn về những chính sách nên được lồng ghép vào Dự thảo Luật hoặc các văn bản dưới Luật để cụ thể hóa việc chia sẻ trách nhiệm giới này, đặc biệt là đối với nam giới?

Bà Phạm Thị Lan: Chính sách phải rõ ràng trong việc buộc nam giới tham gia vào trách nhiệm chăm sóc. Chúng tôi kiến nghị nên xem xét bổ sung hoặc tăng cường:

Nghỉ thai sản cho nam giới và vai trò chăm sóc: Không chỉ tăng thời gian nghỉ, mà phải gắn với trách nhiệm chăm sóc con cái một cách thực chất, đặc biệt trong thời gian đầu sau sinh. Việc này không chỉ hỗ trợ phụ nữ mà còn thay đổi nhận thức xã hội về vai trò làm cha.

Chính sách việc làm thân thiện với gia đình: Luật cần khuyến khích và có cơ chế ưu đãi cho các doanh nghiệp xây dựng môi trường làm việc hỗ trợ người lao động cân bằng gia đình và công việc, như chính sách giờ làm linh hoạt hoặc xây dựng cơ sở chăm sóc trẻ ngay tại doanh nghiệp.

Tăng cường vai trò tư vấn tiền hôn nhân: Lồng ghép nội dung về trách nhiệm chia sẻ việc nhà và bình đẳng giới trong sinh sản vào các chương trình giáo dục và tư vấn cho các cặp đôi chuẩn bị kết hôn.

PV: Xin trân trọng cảm ơn bà!

Quyền tự quyết sinh sản là gì?

Quyền sinh sản không chỉ là quyền có con hay không, mà còn bao gồm:

Quyền quyết định số con, thời điểm sinh và khoảng cách giữa các lần sinh phù hợp với hoàn cảnh.

Quyền tiếp cận thông tin, dịch vụ kế hoạch hóa gia đình và chăm sóc sức khỏe sinh sản an toàn, chất lượng.

Quyền được sống trong môi trường không có ép buộc, kỳ thị hay bạo lực liên quan đến vấn đề sinh sản.

Ý kiến của bạn
Bình luận
Xem thêm bình luận