Giảm dần tảo hôn, hôn nhân cận huyết

Những năm qua, tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) diễn ra khá phổ biến, nhất là ở các vùng miền núi phía Bắc. Theo điều tra thực trạng kinh tế - xã hội 53 DTTS năm 2015 của Ủy ban Dân tộc, tỷ lệ tảo hôn chung của các DTTS lên đến 26,6%, trong đó một số dân tộc có tỷ lệ tảo hôn hơn 30% như: dân tộc Mông 59,7%, Xinh Mun 56,3%, La Ha 52,7%...

Ðối với đồng bào DTTS, các hủ tục trong kết hôn chủ yếu do thực hiện theo phong tục, tập quán như: tục "nối dây", cướp vợ, hứa hôn, cưỡng hôn mang tính gả bán, tâm lý sớm có con đàn cháu đống, có người nối dõi tông đường, kết hôn sớm để gia đình có thêm người làm nương rẫy, quan niệm kết hôn trong họ tộc để lưu giữ tài sản trong họ tộc, không mang của cải sang họ khác… Ðây là những nguyên nhân làm gia tăng tình trạng kết hôn sớm, tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống. Bên cạnh đó còn do sự thất học, thiếu hiểu biết về pháp luật của đồng bào, nhất là Luật Hôn nhân & Gia đình chưa được cán bộ địa phương chú trọng tuyên truyền; một số nơi vai trò, trách nhiệm của cấp ủy đảng, chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội và gia đình trong việc thực hiện các quy định của Luật Hôn nhân & Gia đình còn mờ nhạt…

Tuy nhiên, mới đây, đoàn khảo sát thực địa của Vụ truyền thông (Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình) tại một số địa bàn như Lào Cai, Lai Châu… đã ghi nhận thực trạng này có chiều hướng thay đổi.

Theo bà Tống Thu Hà, Phó giám đốc Trung tâm y tế huyện Sa Pa: “Thời gian gần đây địa phương đã đẩy mạnh các hoạt động truyền thông và thực hiện các đề án mô hình chương trình dân số - KHHGĐ, trong đó đặc biệt là mô hình giảm tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết đã được duy trì và mở rộng địa bàn triển khai và sinh hoạt mỗi quý 1 lần tại 3/16 xã của huyện".

Bà Tống Thu Hà cho biết: "Kết quả, trong năm 2017, toàn huyện Sa Pa chỉ còn 75 người kết hôn tảo hôn và không có cặp nào kết hôn cận huyết thống; trong 6 tháng đầu năm 2018, có 59 người kết hôn tảo hôn và cũng không có cặp nào kết hôn cận huyết thống”. 

Còn trong toàn tỉnh Lào Cai, theo ông Đỗ Sỹ Hùng, Chi cục trưởng Chi cục Dân số - KHHGĐ của tỉnh, chia sẻ: “Toàn tỉnh, mô hình giảm tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống đã được duy trì và mở rộng địa bàn triển khai. Các câu lạc bộ duy trì được sinh hoạt mỗi quý 1 lần tại 16 xã của 8 huyện trong tỉnh.

Ông Đỗ Sỹ Hùng cho biết: "Năm 2017, tại địa bàn triển khai chỉ có 82 cặp tảo hôn/584 cặp kết hôn (chiếm 14,04%; 2 cặp kết hôn cận huyết thống/584 cặp kết hôn, chiếm 0,34%)".

Tại tỉnh Lai Châu, ông Hoàng Hải Hưng, Chi cục trưởng Chi cục Dân số - KHHGĐ của tỉnh, cũng khẳng định với nhiều con số khả quan: “Trong báo cáo tổng kết tình hình thực hiện Chiến lược Dân số - Sức khỏe sinh sản Việt Nam giai đoạn 2011-2020 mới đây của tỉnh về công tác tuyên truyền, kết quả cho thấy ngành dân số đã thực hiện được 48.400 lượt tuyên truyền tư vấn tại hộ gia đình và 2.422 lượt truyền thông về tác hại của tảo hôn, kết hôn cận huyết thống. Năm 2017, ngành dân số của tỉnh đã tập trung duy trì triển khai mô hình can thiệp giảm tỷ lệ tảo hôn, kết hôn cận huyết thống tại 37 xã xã thuộc 7 huyện, trong đó: Huyện Than Uyên 3 xã, Tân Uyên 4 xã, Tam Đường 4 xã, Sìn Hồ 5 xã, Phong Thổ 5 xã, Nậm Nhùn 6 xã, Mường Tè 10 xã. Duy trì hoạt động 37 tổ thường trực, 41 câu lạc bộ, truyền thông vận động, tổ chức hội nghị nói chuyện chuyên đề can thiệp giảm tảo hôn, kết hôn cận huyết thống tại cơ sở.

Riêng 4 tháng đầu năm 2018, tỉnh đã thực hiện mô hình tư vấn khám sức khỏe tiền hôn nhân tại 16 xã và 10 trường phổ thông. Triển khai toàn diện các hoạt đông truyền thông vận động nâng cao chất lượng dân số các dân tộc ít người tại 13 xã thuộc 2 huyện Mường Tè, Nậm Nhùn…".

Ông Hoàng Hải Hưng cho biết: "Ngành dân số đã tích cực phối hợp với Uỷ ban MTTQ tỉnh Lai Châu lồng ghép tổ chức tại khu dân cư cam kết thực hiện chính sách dân số, KHHGĐ, không tảo hôn, không kết hôn cận huyết thống; Phối hợp với các đoàn thể ở cơ sở truyền thông trên loa phát thanh, trong các lớp bồi dưỡng cho cán bộ cấp huyện, cấp xã, thôn, bản;…Kết quả, đã can thiệp được 30 trường hợp có ý định và nguy cơ tảo hôn cao. Tổng số cặp kết hôn tại 27 xã là 1.189 cặp, số cặp tảo hôn là 238 cặp (chiếm 20%), kết hôn cận huyết thống là 1 cặp (so với năm 2016, giảm được 3 cặp kết hôn cận huyết thống)".