Hành trình "hồi sinh" của những phụ nữ trở về từ bên kia biên giới xứ Thanh

Phận đời bị mua bán

Về huyện Mường Lát, một trong những điểm nóng" về nạn buôn bán người của tỉnh Thanh Hóa, chúng tôi gặp chị H.T.C sau một ngày dài chị đi làm nương. Gương mặt sạm nắng, khắc khổ, chị khẽ thở dài khi tâm sự với chúng tôi về những kí ức của hơn chục năm trước. Ngày ấy, nói đến bản Tà Cóm, xã Trung Lý (Mường Lát, Thanh Hoá), người ta nghĩ ngay đến một "điểm nóng" về ma tuý. Năm 2008, khi chồng vướng vào lòng lao lý cũng vì nghiện ngập, chị C. nghe lời người quen rủ đi làm ăn xa để có tiền nuôi con. "Lúc đó khó khăn quá, ai bảo đi đâu làm là tôi đi. Ngờ đâu tôi bị lừa bán sang Trung Quốc, lại còn phải lấy một người mà mình chẳng biết", chị C. nghẹn ngào.

Không giấy tờ, không hiểu ngôn ngữ địa phương, chị phải làm đủ việc nặng nhọc ngay cả khi đang mang thai. Chị kể đã nhiều lần cố trốn nhưng cứ mỗi lần bị bắt, trận đòn sau lại đau hơn trận đòn trước. Mãi đến năm 2018, trong một đêm tuyết rơi dày đặc, chị liều mạng chạy trốn với cái thai trong bụng. May mắn, chị được người dân và công an Trung Quốc cứu giúp nên mới có thể quay về Việt Nam, để lại hai đứa con mình dứt ruột sinh ra ở bên kia biên giới.

Trở về quê hương, hành trình tái hòa nhập cộng đồng của chị C. vô cùng gian khó. Sau nhiều năm biệt xứ, chị C. không còn sinh kế, chỉ biết trồng rau để có bữa ăn qua ngày.

"Hồi sinh" nhờ vòng tay cộng đồng

Trước thực trạng đó, nhiều năm qua, tỉnh Thanh Hóa đã phối hợp với các cơ quan trung ương, tổ chức quốc tế và các tổ chức xã hội hỗ trợ nạn nhân bị mua bán trở về. Hội LHPN tỉnh Thanh Hóa với chức năng, nhiệm vụ của mình đã trở thành lực lượng nòng cốt trong công tác này. 

Bà Ngô Thị Hồng Hảo, Chủ tịch Hội LHPN tỉnh, chia sẻ: "Bên cạnh việc hỗ trợ, động viên tinh thần và tạo mô hình sinh kế cho phụ nữ bị mua bán trở về, chúng tôi chú trọng tổ chức các lớp tập huấn nâng cao nhận thức về nạn buôn người, đồng thời phối hợp chặt chẽ với Bộ đội Biên phòng và chính quyền địa phương để phát hiện, ngăn chặn kịp thời các hành vi dụ dỗ, lừa gạt phụ nữ và trẻ em".

Nhìn đàn gà con chạy trước mắt, chị Vũ Thị H. (huyện Thiệu Hoá) ứa nước mắt vì không nghĩ có ngày mình lại được trở về quê hương, có gà để nuôi và sắp tới sẽ có nhà để ở. Qua quá trình thăm gặp và tìm hiểu hoàn cảnh của chị, Hội LHPN tỉnh Thanh Hoá đã đề xuất lãnh đạo huyện Thiệu Hoá nắm bắt thêm tình hình và chỉ đạo cấp uỷ, chính quyền địa phương hỗ trợ gia đình chị Vũ Thị H. sớm hoàn thành thủ tục pháp lý để được hỗ trợ kinh phí xây nhà theo Chỉ thị của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ. "Tôi từng nghĩ cuộc đời mình đã chấm hết nhưng giờ tôi muốn sống tốt để không phụ sự quan tâm của cộng đồng và để bù đắp cho con tôi", chị H. tâm tư.

Cần thêm những giải pháp căn cơ

Dù đã đạt nhiều kết quả tích cực, song công tác phòng, chống mua bán người tại Thanh Hóa vẫn đối mặt với không ít khó khăn. Địa hình hiểm trở, dân cư phân bố rải rác, trình độ dân trí còn thấp khiến việc tuyên truyền chưa đạt hiệu quả cao. Đặc biệt, những đường dây buôn người ngày càng tinh vi, sử dụng mạng xã hội để lừa đảo, dụ dỗ phụ nữ trẻ với lời hứa hẹn "việc nhẹ, lương cao".

Theo Trưởng phòng Phòng, chống tệ nạn xã hội, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Thanh Hóa Lê Đông Thuận, dù là nạn nhân được giải cứu hay tự trở về đều được các cơ quan chức năng thông báo, trao đổi với địa phương để có hỗ trợ ban đầu kịp thời. Song, do nạn nhân thường có tâm lý mặc cảm, e ngại không khai báo, hoặc che giấu, không muốn mọi người biết về quá khứ của mình nên đã không trình báo với các cơ quan chức năng để tố giác tội phạm. Một số nạn nhân trở về không có giấy tờ pháp lý chứng minh, gây khó khăn cho công tác tiếp nhận, xác minh, hỗ trợ...

Chủ tịch Hội LHPN tỉnh Thanh Hoá Ngô Thị Hồng Hảo cho rằng, cần tăng cường công tác giáo dục giới tính, kỹ năng sống cho thanh thiếu niên vùng cao; mở rộng cơ hội học nghề, việc làm tại chỗ để phụ nữ không bị cám dỗ bởi những lời mời gọi ra ngoài tỉnh hoặc ra nước ngoài bất hợp pháp. Cùng với việc xử lý nghiêm các đối tượng buôn người để răn đe, công tác tổ chức tuần tra biên giới, tuyên truyền trong cộng đồng cần được đẩy mạnh với sự phối hợp đồng bộ giữa công an, biên phòng, chính quyền và các tổ chức đoàn thể địa phương.