Hòa giải, đối thoại tại tòa án: Thu phí hay không thu phí?

Sáng nay (25/5), tiếp tục chương trình làm việc Kỳ họp 9, Quốc hội khoá XIV thảo luận trực tuyến về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án.

Báo cáo giải trình, chỉnh lý, tiếp thu dự luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho biết, hiện có nhiều ý kiến khác nhau liên quan đến việc thu, nộp chi phí hòa giải, đối thoại tại Tòa án. Trong đó, nhiều ý kiến tán thành việc Nhà nước không thu chi phí hòa giải, đối thoại tại Tòa án đối với các đương sự với những lý do như Tờ trình của Tòa án nhân dân tối cao (TANDTC).

Tuy nhiên, một số ý kiến đề nghị cân nhắc để quy định Nhà nước thu một khoản chi phí nhất định đối với một số trường hợp. Có ý kiến đề nghị quy định đối tượng chịu chi phí là các vụ việc dân sự có giá ngạch từ 100 triệu đồng trở lên hoặc có giá trị từ 1 tỷ đồng trở lên; các vụ án hành chính mà pháp  nhân, cá nhân có yêu cầu về trách nhiệm dân sự.

Một số ý kiến khác lại đề nghị quy định cơ quan, tổ chức, cá nhân phải chịu chi phí hòa giải, đối thoại trong mọi trường hợp.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy, hòa giải, đối thoại tại Tòa án có nhiều ưu điểm, giúp giải quyết hiệu quả các tranh chấp, khiếu kiện, do đó sẽ hạn chế số lượng lớn các vụ việc phải đưa ra Tòa án xét xử.

Kết quả hòa giải, đối thoại thành được các bên tự nguyện thi hành sẽ giúp tiết kiệm được khoản chi phí lớn mà hàng năm ngân sách phải đầu tư cho công tác xét xử, công tác thi hành án dân sự và tiết kiệm chi phí của xã hội. Do đây là phương thức giải quyết tranh chấp mới nên cần có thời gian để đi vào cuộc sống phát huy hiệu quả và cần khuyến khích người dân lựa chọn.

"Theo đó, dự thảo Luật chỉnh lý theo hướng đa số các trường hợp Nhà nước không thu chi phí hòa giải, đối thoại tại Tòa án. Nhà nước chỉ thu chi phí hòa giải, đối thoại tại Tòa án với 3 trường hợp" - bà Lê Thị Nga cho biết.

Cụ thể: (1) Pháp nhân, cá nhân nộp đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp về kinh doanh, thương mại có giá ngạch; (2) Chi phí phát sinh khi tiến hành hòa giải, đối thoại trong trường hợp các bên thống nhất hòa giải, đối thoại ngoài trụ sở Tòa án; chi phí khi hòa giải viên xem xét hiện trạng tài sản liên quan đến tranh chấp, khiếu kiện mà tài sản đó nằm ngoài phạm vi lãnh thổ của tỉnh nơi Tòa án có thẩm quyền giải quyết vụ việc có trụ sở; (3) Chi phí phiên dịch tiếng nước ngoài. Vì đây là những hoạt động phát sinh lợi nhuận hoặc thường là các khoản chi lớn, các bên có trách nhiệm chia sẻ một phần để giảm chi cho ngân sách nhà nước. Mức thu, trình tự, thủ tục thu, nộp do Chính phủ quy định chi tiết.

Liên quan đến vấn đề này, đại biểu Phạm Văn Hòa - Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp, Nhà nước nên thu một khoản phí để bù lắp chi phí tổ chức hòa giải, đối thoại, chi phí chi trả cho hòa giải viên… Bởi có nhiều vụ việc không chỉ hòa giải một lần mà phải hòa giải nhiều lần. Theo đại biểu, việc làm như vậy, để mọi người có ý thức cân nhắc khi nộp đơn hòa giải, đối thoại.

Còn theo đại biểu Bùi Quốc Phòng - Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình, cần thiết thu phí đối với một số trường hợp hòa giải, đối thoại tại tòa án. Tuy nhiên, dự thảo luật cần quy định rõ mức thu ngay trong dự thảo luật sao cho phù hợp.