"Hồi sinh" nghề dệt, thêu, tạo sinh kế cho phụ nữ dân tộc Nùng

Xã Hải Yến (huyện Cao Lộc, Lạng Sơn) có 417 hộ với 2.010 nhân khẩu. Trong đó, có 416 hộ là người dân tộc Nùng. Giống như các dân tộc khác, người Nùng ở xã Hải Yến vẫn giữ được nghề dệt truyền thống. Thế nhưng, ít ai biết rằng, từng có thời điểm, nghề dệt truyền thống của đồng bào dân tộc Nùng đứng trước nguy cơ mai một.

Theo chị Lộc Thị Khuyên (trú tại thôn Nà Tèn, xã Hải Yến), trước đây, các sản phẩm dệt, thêu của người Nùng ở xã Hải Yến đều được làm hoàn toàn bằng tay từ khâu se sợi, dệt và nhuộm vải cho đến thêu họa tiết trên trang phục.

Tuy nhiên, vài năm trở lại đây, các sản phẩm may mặc sẵn với đa dạng kiểu dáng, mẫu mã xuất hiện nhiều trên thị trường nên người dân tộc Nùng ở xã Hải Yến không tự se sợi, dệt và nhuộm vải nữa.

Việc mua vải sẵn giúp người dân tiết kiệm được thời gian, công sức nhưng vô tình khiến cho nghề dệt truyền thống của người Nùng bị mai một. Hơn nữa, trang phục truyền thống chỉ được mặc vào những dịp quan trọng như lễ, hội, Tết nên nhu cầu may, thêu trang phục truyền thống không còn cao.

Trước nguy cơ mai một của nghề thêu, dệt truyền thống, người dân xã Hải Yến và các cấp chính quyền đã tích cực nỗ lực tìm giải pháp để lưu giữ và phát triển nghề trong tương lai.

Cụ thể, vào thời điểm đầu tháng 8/2023, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lạng Sơn phối hợp với UBND xã Hải Yến và Phòng Văn hóa – Thông tin huyện Cao Lộc mở Lớp truyền dạy thực hành nghề thêu, dệt thổ cẩm dân tộc Nùng Phàn Slình cho 29 học viên nữ là người dân tộc Nùng sinh sống tại địa bàn xã.

Trong thời gian một tháng, các học viên được học kỹ thuật dệt vải, dệt thổ cẩm truyền thống và được hướng dẫn thực hành thêu họa tiết trên quần áo, khăn, mũi, túi xách… Kết thúc lớp học, xã Hải Yến đã thành lập Câu lạc bộ nghề thêu, dệt thổ cẩm dân tộc Nùng xã Hải Yến với thành viên là toàn bộ học viên của lớp truyền dạy.

Bà Long Thị Nga (trú tại thôn Nà Tèn, xã Hải Yến) là một trong những thành viên tích cực trong việc gìn giữ, bảo tồn nghề thêu, dệt của người Nùng khi bà chính là người vận động một số chị em phụ nữ trong xã đã thành lập những nhóm nhỏ để nhận may trang phục cho người dân.

Vải được nhóm của bà Nga mua sẵn ở chợ đem về cắt theo mẫu trang phục truyền thống của người Nùng Phàn Slình nhưng họa tiết thì được nhóm của bà thêu hoàn toàn bằng tay. Công việc vừa giúp nhóm của bà Nga gắn bó với nghề, vừa tăng thêm thu nhập.

Chị Lý Thị Hiền, Chủ tịch Hội LHPN xã Hải Yến kiêm phụ trách Câu lạc bộ nghề thêu, dệt thổ cẩm dân tộc Nùng xã Hải Yến, cho biết, sau khi ra mắt, câu lạc bộ đã nhận được sự tham gia của đông đảo hội viên phụ nữ. Để bảo tồn nghề thêu, dệt truyền thống, bên cạnh việc hướng dẫn hội viên, câu lạc bộ cùng tích cực liên hệ với các cơ quan, đoàn thể trong và ngoài tỉnh để có thể nhận những đơn hàng thêu, dệt để chị em trong câu lạc bộ làm, gia tăng thu nhập.

"Ngoài ra, sản phẩm thêu, dệt của đồng bào dân tộc Nùng ở xã Hải Yến cũng xuất hiện ở một số triển lãm, hội chợ thương mại. Qua đó vừa giới thiệu sản phẩm truyền thống, vừa tìm kiếm các đơn hàng", chị Hiền cho biết.

Bên cạnh việc tích cực vận động chị em trong xã thường xuyên mặc và may thêu trang phục dân tộc, thời gian tới, chính quyền xã sẽ tổ chức thêm các lớp truyền dạy kỹ năng thêu, dệt cho cả người lớn và thanh, thiếu nhi để từng thế hệ hiểu rõ về giá trị văn hóa truyền thống và nắm chắc kỹ thuật tạo nên một bộ trang phục dân tộc.