Khơi dậy "hồn cốt" văn hóa dân tộc Lự từ cộng đồng

Hoạt động không chỉ góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa truyền thống đang đứng trước nguy cơ mai một, mà còn mở ra hướng phát triển du lịch cộng đồng, tạo sinh kế bền vững cho đồng bào dân tộc Lự.

Các lớp học nằm trong khuôn khổ Dự án 6, Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch, thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Đây là một trong những dự án có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, góp phần cụ thể hóa chủ trương của Đảng và Nhà nước về bảo tồn văn hóa các dân tộc rất ít người, trong đó có dân tộc Lự.

Lớp khôi phục, bảo tồn, phát huy nghệ thuật trình diễn dân gian dân tộc Lự được tổ chức tại xã Khun Há; lớp khôi phục, bảo tồn, phát huy giá trị nghề dệt thổ cẩm dân tộc Lự diễn ra tại xã Nậm Tăm. Hơn 200 học viên là các nghệ nhân, người cao tuổi, phụ nữ, thanh niên, những người am hiểu và đang trực tiếp thực hành các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Lự đã tham gia các lớp học.

Trong 3 ngày, các học viên được truyền dạy, thực hành nhiều nội dung phong phú như: Dân ca, dân vũ, dân nhạc truyền thống; các nghi thức diễn xướng dân gian; thực hành hát, múa, sử dụng nhạc cụ truyền thống; dệt thổ cẩm, may thêu hoa văn, thiết kế và sản xuất sản phẩm lưu niệm từ chất liệu truyền thống. Các nội dung được thiết kế theo hướng "cầm tay chỉ việc", kết hợp giữa tri thức dân gian của các nghệ nhân với phương pháp tiếp cận mới, phù hợp với đời sống hiện đại.

Thông qua đó, học viên không chỉ hiểu sâu hơn về giá trị di sản văn hóa của dân tộc mình, mà còn được định hướng cách ứng dụng văn hóa truyền thống vào phát triển du lịch cộng đồng, từng bước hình thành sản phẩm du lịch đặc trưng, góp phần tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân.

Chia sẻ tại lớp tập huấn, bà Lò Thị Ín, bản Thẳm, xã Khun Há xúc động nói: "Tôi rất vui khi được tham gia lớp tập huấn do Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam tổ chức. Qua lớp học, tôi hiểu rõ hơn cách gìn giữ vốn văn hóa truyền thống của dân tộc mình để truyền dạy lại cho con cháu, từ đó nâng cao niềm tự hào về dân tộc Lự".

Anh Lò Văn Bun, cũng ở bản Thẳm, cho rằng lớp học đã giúp anh nhìn lại những giá trị tưởng chừng rất đỗi bình thường trong đời sống: "Trước đây, mình ít để ý đến việc sử dụng tiếng nói dân tộc, hát dân ca hay các phong tục trong cưới xin, tang ma, mừng nhà mới. Nhưng qua lớp tập huấn mới thấy đó là những giá trị rất quý, rất đáng trân trọng. Giữ được những bản sắc ấy thì mới giữ được cộng đồng dân tộc Lự lâu dài".

Tại xã Nậm Tăm, lớp khôi phục nghề dệt thổ cẩm cũng nhận được sự hưởng ứng tích cực của chị em phụ nữ. Chị Lò Thị Pấu, bản Pậu, xã Nậm Tăm cho biết: "Tham gia lớp tập huấn, tôi không chỉ được nâng cao tay nghề dệt truyền thống mà còn được tiếp cận thông tin thị trường, kỹ năng quảng bá, bán sản phẩm, kết nối với doanh nghiệp để nhận đặt hàng gia công. Rất nhiều chị em đánh giá cao chương trình này vì giúp nghề truyền thống có cơ hội phát triển bền vững".

Trao đổi về ý nghĩa của các lớp học, bà Nguyễn Hải Nhung, Phó Cục trưởng Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam khẳng định: "Việc tổ chức khôi phục, bảo tồn và phát huy nghệ thuật trình diễn dân gian, nghề dệt thổ cẩm của dân tộc Lự không chỉ nhằm lưu giữ các giá trị văn hóa đặc sắc đang có nguy cơ mai một, mà còn là cách làm cụ thể để triển khai hiệu quả Dự án 6 thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia".

Theo bà Nguyễn Hải Nhung, điểm cốt lõi của chương trình là cách tiếp cận lấy cộng đồng làm trung tâm, phát huy vai trò chủ thể của đồng bào dân tộc Lự, đặc biệt là các nghệ nhân và thế hệ trẻ. "Chúng tôi không bảo tồn văn hóa theo cách "đóng khung"', mà hướng tới để văn hóa được thực hành thường xuyên, được "sống" trong đời sống cộng đồng, đồng thời tạo ra giá trị kinh tế khi gắn với du lịch và thị trường", bà Nhung nhấn mạnh.

Phó Cục trưởng Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam cũng cho rằng, gắn bảo tồn văn hóa với phát triển du lịch cộng đồng là hướng đi tất yếu. Khi các giá trị văn hóa truyền thống được khai thác đúng cách, sẽ tạo thêm sinh kế, nâng cao thu nhập, từ đó giúp người dân yên tâm gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc mình một cách bền vững.

Thông qua các lớp khôi phục, bảo tồn văn hóa dân tộc Lự tại Khun Há và Nậm Tăm, nhận thức và trách nhiệm của người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ, đối với việc gìn giữ di sản văn hóa truyền thống ngày càng được nâng cao. Nhiều học viên sau lớp học đã bày tỏ mong muốn tiếp tục truyền dạy lại cho cộng đồng, đưa các tiết mục dân ca, dân vũ, sản phẩm thổ cẩm vào phục vụ hoạt động văn hóa du lịch tại địa phương.

Có thể khẳng định, các hoạt động thuộc Dự án 6 không chỉ góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc Lự, mà còn tạo nền tảng quan trọng để phát triển du lịch cộng đồng, thúc đẩy sinh kế, từng bước nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho đồng bào. Đây chính là minh chứng cho hiệu quả của Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi khi được triển khai đúng hướng, sát thực tiễn và lấy người dân làm trung tâm.