Không phải cứ chăm tập luyện thể thao là tránh được nguy cơ đột quỵ

Tiềm ẩn nguy cơ từ hoạt động gắng sức

Thời gian vừa qua, tại các địa phương trên cả nước đã ghi nhận một số trường hợp đột tử khi luyện tập thể thao. Theo đó, đầu tháng 12/2020, dư luận xôn xao với thông tin nghệ sĩ C.T. tử vong khi chạy bộ lúc sáng sớm. Người dân cho biết, nghệ sĩ C.T. thường xuyên dậy từ 4h sáng để tập thể dục và chạy bộ. Sáng ngày 9/12/2020, người dân phát hiện nghệ sĩ C.T. nằm gục tại cầu thang bộ ở tầng 7 chung cư ông đang sinh sống (quận Phú Nhuận, TP. HCM). Người dân phát hiện nghệ sĩ C.T. nằm gục ở cầu thang đã nhanh chóng đưa đến BV cấp cứu nhưng không qua khỏi. Qua khám nghiệm hiện trường và tử thi, cơ quan công an xác định nghệ sĩ C.T. tử vong do nguyên nhân bệnh lý, không có yếu tố tác động của ngoại lực.

Mới đây nhất, tại Hà Nội, hoa hậu T.T. đã tử vong ở tuổi 45 khiến dư luận xôn xao. Sau đó trên mạng xã hội lan truyền nhiều thông tin khác nhau liên quan đến sự ra đi của cô. Trong đó, một số thông tin cho rằng hoa hậu T.T. qua đời vì đột tử sau khi luyện tập vào sáng sớm. Tuy nhiên, sau đó, BV kết luận nguyên nhân tử vong là do bị trụy tim.

Trước những vụ việc xảy ra như vậy, dư luận đặt câu hỏi, các trường hợp trên tử vong có phải có bệnh nền hay không và luyện tập thể thao quá sức nguy hiểm như thế nào. Về vấn đề này, bác sĩ Phạm Xuân Hiếu, Phó trưởng khoa Cấp cứu (BV E) cho biết, đột tử là hiện tượng một người chưa ghi nhận bệnh gì trước đây đột ngột tử vong. Đột tử có thể xảy ra khi đang làm việc, luyện tập thể thao thậm chí xảy ra trong khi ngủ.

Theo bác sĩ Hiếu, có nhiều nguyên nhân gây đột tử. Thứ nhất đó là những người có bệnh cơ tim. Trong nhóm này, bệnh phì đại cơ tim gây ra những rối loạn dẫn truyền trong tim sẽ dẫn đến đột tử. Bởi thông thường, khi hoạt động gắng sức, tim hoạt động mạnh gây ra hiện tượng rối loạn nhịp lên rung thất và ngừng tim. Thứ hai là rối loạn dẫn truyền trong tim. Đó là những người có các cơn nhịp tim nhanh lên đến 150-200 nhịp/phút mà không để ý. Những người có bệnh nền đó nguy cơ ngừng tim khi hoạt động gắng sức là rất dễ xảy ra. Ngoài ra, những người hay bị choáng ngất,... nhưng không để ý, không tầm soát thì cũng gây ra hiện tượng ngừng tim.

Cũng theo bác sĩ Hiếu, đột tử do hoạt động, vận động gắng sức tiềm ẩn ở người trẻ đa số do bệnh tim mạch là chính. Ngoài ra, người trẻ khi hoạt động gắng sức hay người cao tuổi tiền sử hẹp mạch vành mà không phát hiện ra, khi tim hoạt động mạnh, nhu cầu máu cơ tim lớn có thể làm tắc nghẽn mạch (nhồi máu cơ tim cấp) gây ra ngừng tim đột ngột. "Thời gian qua, BV đã tiếp nhận nhiều trường hợp đột tử liên quan việc chơi thể thao ở người trẻ hoặc do hoạt động gắng sức ở người lớn tuổi. Tuy nhiên, phần lớn đều liên quan đến bệnh tim nhưng trước đó các nạn nhân không phát hiện ra", bác sĩ Hiếu nói.

Bác sĩ Hiếu cho biết, dù chưa phát hiện bệnh nền, nhưng người dân cũng có thể nhận biết nguy cơ đột tử thông qua một số triệu chứng sớm. Ví như, người hay bị choáng ngất, người có nhịp chậm dưới 50, 60 nhịp/phút sau đó lại trở lại bình thường; hoặc nhịp tim đập rất nhanh trong một lúc khoảng 5-10 phút sau đó hít thở sâu nhịp lại trở lại bình thường. Đối với những người lớn tuổi hơn hoặc những người có dị dạng mạch vành có thể có những cơn đau ngực hoặc khó thở nhẹ, đau ngực không ổn định. "Phần lớn các bệnh tim mạch tiến triển âm thầm, đa số không triệu chứng cho đến khi gắng sức. Những vận động viên tập luyện quá sức, người lớn tuổi hoạt động gắng sức, hay sinh hoạt vợ chồng quá mức... cũng có thể gây rối loạn nhịp, dẫn đến hiện tượng nhanh thất, rung thất rồi đột tử", bác sĩ Hiếu nói.

Phòng tránh nguy cơ đột tử như thế nào?

Đột tử có thể xảy ra với bất kỳ ai, bất cứ lúc nào. Do đó, người dân cần cân nhắc các hoạt động phù hợp với sức khỏe bản thân. Theo đó, khi tập thể thao, cần lựa chọn môn thể thao phù hợp với lứa tuổi, sức khỏe. Trong quá trình luyện tập cần theo dõi diễn biến sức khỏe. Người dân cũng không nên sử dụng chất kích thích trước khi tập luyện, hoặc khi đã uống bia rượu thì không nên tập thể dục, thể thao. Bởi các chất kích thích sẽ làm tăng nguy cơ rối loạn dẫn truyền rất nguy hiểm.

Bác sĩ Hiếu cũng cho biết, trong quá trình tập luyện thể thao, vận động viên cần thường xuyên bù nước, điện giải tốt. Bởi thực tế, đã có một số tường hợp đột tử cũng liên quan đến rối loạn điện giải, kali giảm hoặc tăng quá mức. Theo đó, Kali giảm gây yếu cơ, người mệt oải do mất mồ hôi, điện giải, nếu giảm quá mức thì nguy cơ ngừng tim cao.

Sau khi tập luyện xong phải nghỉ ngơi, rồi mới tắm. Nên tắm nước ấm, không nên tắm nước lạnh ngay bởi có thể gây ra hiện tượng mạch đang giãn ra đột nhiên co thắt lại, nhất là ở những người lớn tuổi rất nguy hiểm. Khi đang tập luyện ngoài môi trường nhiệt độ cao cũng không nên vào luôn phòng điều hòa với nhiệt độ thấp 20-21 độ C, bởi có thể gây nguy cơ co thắt với những người lớn tuổi, khả năng thích nghi với sự thay đổi kém.

Đặc biệt, hiện nay y học đã phát triển, người dân có thể tầm soát sớm nhiều bệnh, trong đó có bệnh liên quan đến tim mạch. Với bệnh tim bẩm sinh, y học đã có thể tầm soát sớm trong bào thai, nhỏ tuổi siêu âm tim để phát hiện. Ngoài ra, hiện nay các bệnh lý về tim đang trẻ hóa nên những người trên 35 tuổi cần kiểm tra tim mạch thường xuyên để phát hiện sớm các nguy cơ tiềm ẩn gây các bệnh lý về tim mạch. Từ đó, bác sĩ sẽ có những lời khuyên và chế độ luyện tập thể thao phù hợp.