Lần đầu tiên vaccine phòng HPV được đưa vào Chương trình tiêm chủng thường kỳ cho trẻ em

"Độ tuổi vàng" để tiêm ngừa HPV

Theo Nghị quyết 104/NQ-CP của Chính phủ, vaccine phòng virus HPV sẽ được triển khai miễn phí trong Chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia bắt đầu từ năm 2026. Đây là lần đầu tiên Việt Nam đưa loại vaccine này vào tiêm chủng thường kỳ cho trẻ em, tương tự các quốc gia phát triển đã thực hiện nhiều năm qua.

Vaccine HPV không chỉ bảo vệ phụ nữ tương lai khỏi ung thư cổ tử cung - căn bệnh gây tử vong hàng đầu ở nữ giới trong độ tuổi sinh sản - mà còn phòng ngừa nhiều bệnh lý khác do HPV gây ra như sùi mào gà, tổn thương âm hộ, âm đạo, ung thư hậu môn. Ở trẻ em trai, vaccine còn giúp giảm nguy cơ mắc sùi mào gà và các bệnh liên quan đến HPV.

Chị Nguyễn Thị Nhung (Từ Liêm, Hà Nội) có con gái 12 tuổi, thuộc nhóm đối tượng sẽ được hưởng lợi từ chương trình tiêm chủng mở rộng (TCMR), cho biết chị rất kỳ vọng con được tiêm sớm. "Con đang ở độ tuổi vàng để tiêm ngừa HPV. Khi được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng, tôi tin rằng nhiều gia đình sẽ yên tâm hơn vì vừa tiết kiệm chi phí, vừa bảo vệ được con trước nguy cơ bệnh tật sau này"- chị Nhung chia sẻ với phóng viên báo Phụ nữ Việt Nam.

Theo các chuyên gia y tế, hiệu quả phòng bệnh của vaccine HPV cao nhất khi tiêm ở độ tuổi 9-14, thời điểm trẻ chưa phơi nhiễm virus qua đường tình dục và hệ miễn dịch có khả năng tạo kháng thể mạnh nhất.

Bác sĩ CKI Lê Thị Giao Thi, hệ thống Nhà thuốc và Trung tâm tiêm chủng Long Châu, nhấn mạnh: Các tổ chức y tế quốc tế khuyến cáo tiêm vaccine phòng HPV từ 11-12 tuổi. Trẻ nhóm 9-14 tuổi chỉ cần tiêm 2 liều cách nhau 6 tháng, trong khi người trên 15 tuổi cần đến 3 liều mới đạt hiệu quả tương đương. Việc tiêm sớm không chỉ hiệu quả hơn mà còn tiết kiệm chi phí cho gia đình".

Nhiều tổng hợp nghiên cứu của WHO và CDC cho thấy tiêm HPV ở trẻ 9-14 tuổi giúp ngăn ngừa khoảng 90% nguy cơ nhiễm HPV và các tổn thương tiền ung thư cổ tử cung. Hiệu quả này giảm đáng kể khi tiêm ở tuổi trưởng thành, do tỷ lệ phơi nhiễm virus tăng lên theo thời gian.

Không chỉ tạo miễn dịch cá nhân, tiêm HPV sớm và đạt độ bao phủ cao còn góp phần tạo miễn dịch cộng đồng, giảm lưu hành virus trong cộng đồng - điều đã được chứng minh tại nhiều quốc gia như Úc, Anh, Canada…

Theo bà Giao Thi, các phản ứng sau tiêm HPV ở trẻ nhìn chung nhẹ và thoáng qua như đau tại chỗ tiêm, sốt nhẹ, mệt mỏi, đau đầu… và tự hết sau 1-2 ngày. Các tác dụng phụ nặng hiếm gặp. Trẻ vẫn cần được theo dõi tối thiểu 15 phút sau tiêm như các vaccine khác trong chương trình.

Lộ trình mở rộng vaccine 

Bà Hoàng Hồng Mai, Phó Trưởng Phụ trách Văn phòng Chương trình Tiêm chủng quốc gia, cho biết lộ trình đưa các vaccine mới vào TCMR đã được Chính phủ phê duyệt với mục tiêu mở rộng dần nhằm giảm gánh nặng bệnh tật cho trẻ em và cộng đồng.

Theo Nghị quyết 104/NQ-CP, giai đoạn 2021-2030, chương trình TCMR sẽ bổ sung nhiều loại vaccine quan trọng, trong đó, năm 2026 sẽ triển khai vaccine phòng virus HPV trên phạm vi toàn quốc. Năm 2030 đưa vaccine cúm mùa vào chương trình tiêm chủng miễn phí. Bên cạnh đó, các vaccine rotavirus, phế cầu… cũng đang được mở rộng theo lộ trình tương ứng.

"Vaccine HPV trước đây thường được coi là vaccine phòng ung thư cổ tử cung, nhưng hiện nay cách gọi chính xác hơn là vaccine phòng virus HPV ở người. Bởi ngoài ung thư cổ tử cung, HPV còn liên quan đến nhiều bệnh lý khác ở cả nam và nữ. Việc đưa vaccine vào TCMR sẽ mang ý nghĩa lớn trong việc giảm gánh nặng các bệnh do HPV gây ra" - bà Mai thông tin.

Bà Hoàng Hồng Mai cũng nhấn mạnh, trong nhiều năm qua, Chương trình TCMR đã mang lại những thành tựu đặc biệt, bảo vệ sức khỏe cho hàng triệu trẻ em, Việt Nam loại trừ bại liệt từ năm 2000, loại trừ uốn ván sơ sinh năm 2005. Tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ cho trẻ dưới 1 tuổi thường xuyên đạt trên 90%. Các bệnh như bạch hầu, ho gà, sởi giảm hàng trăm đến hàng nghìn lần.

Đối với vaccine HPV, khi được đưa vào tiêm miễn phí, chương trình kỳ vọng đạt độ bao phủ cao ngay từ những năm đầu triển khai. Các tỉnh vùng sâu, vùng xa - nơi tỷ lệ tiếp cận vaccine dịch vụ còn thấp sẽ được ưu tiên hỗ trợ, đảm bảo mọi trẻ em đều có cơ hội tiếp cận bình đẳng.

Trong bối cảnh một bộ phận người dân vẫn còn e ngại vaccine, lo ngại về tác dụng phụ hay các tin đồn vô căn cứ như gây vô sinh, thay đổi gene…, bà Mai cho biết ngành y tế sẽ tăng cường truyền thông khoa học, cung cấp dữ liệu quốc tế rõ ràng để củng cố niềm tin.

"Vaccine HPV đã được chứng minh an toàn và hiệu quả qua hàng trăm triệu liều tiêm trên thế giới. Chúng tôi sẽ phối hợp với các bộ, ngành, địa phương thúc đẩy truyền thông trực tiếp tại cộng đồng, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, để người dân hiểu đúng và đồng thuận tiêm chủng"- bà Mai nói.

Tăng cường truyền thông

Bên cạnh việc đưa vaccine HPV vào TCMR, ngành y tế cũng đang đẩy mạnh đa dạng hóa hình thức truyền thông, trong đó có các cuộc thi, chiến dịch nâng cao nhận thức trên nền tảng số, cùng với truyền thông trực tiếp tại cộng đồng.

Theo bà Mai, đây là nỗ lực nhằm duy trì sự quan tâm của người dân đối với tiêm chủng, phù hợp với bối cảnh truyền thông hiện đại. Tuy nhiên, với các nhóm ít tiếp cận công nghệ như người dân tộc thiểu số, người ở vùng sâu, vùng xa, các biện pháp truyền thông trực tiếp, thông qua cán bộ y tế xã, cộng tác viên dân số vẫn giữ vai trò chủ lực.

Ngành y tế sẽ tiếp tục tổ chức đào tạo, tập huấn kỹ năng truyền thông cho cán bộ y tế cơ sở, đặc biệt tại trạm y tế xã, nơi trực tiếp tiếp cận người dân. Nỗ lực này nhằm đảm bảo thông tin về vaccine HPV và các loại vaccine mới được truyền tải chính xác, nhất quán, dựa trên bằng chứng khoa học.

Việc đưa vaccine HPV vào Chương trình TCMR từ năm 2026 đánh dấu bước phát triển quan trọng trong chiến lược dự phòng bệnh tật bằng vaccine của Việt Nam. Khi được triển khai trên toàn quốc, hàng triệu trẻ em sẽ được tiếp cận miễn phí với loại vaccine vốn mang lại lợi ích lâu dài, phòng ngừa căn bệnh ung thư cổ tử cung, nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở phụ nữ.

Bên cạnh đó, việc tiêm phòng sớm ở trẻ từ 9-14 tuổi còn là giải pháp tiết kiệm chi phí, giúp gia đình và xã hội giảm gánh nặng điều trị trong tương lai. Với sự đầu tư của Chính phủ, cùng sự phối hợp của ngành y tế và các địa phương, việc triển khai tiêm vaccine phòng virus HPV hứa hẹn sẽ góp phần quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe sinh sản, nâng cao chất lượng cuộc sống cho thế hệ trẻ Việt Nam.