Nam sinh 20 tuổi viết sách về lịch sử, văn hóa Việt

Một buổi sáng cuối năm tại Đường sách TPHCM, trong không gian ấm cúng, Lưu Phương Trực xuất hiện với dáng vẻ điềm tĩnh, chững chạc hơn nhiều so với tuổi 20 của mình. Ít ai ngờ rằng, chàng trai sinh năm 2005 này đã là tác giả của 2 đầu sách về di sản văn hóa, lịch sử Việt Nam viết bằng song ngữ Việt - Anh.  

Viết sách khi vẫn là học sinh phổ thông

Năm 2022, khi mới 17 tuổi và vẫn đang học cấp ba, Phương Trực ra mắt cuốn sách đầu tay Các công trình di sản văn hóa mang tính biểu tượng của TPHCM (Iconic Cultural Heritage Works of Ho Chi Minh City), giới thiệu những công trình kiến trúc giàu tính lịch sử và mang tính tượng trưng của TPHCM, như Bảo tàng Thành phố, Bưu điện Trung tâm và Dinh Độc Lập. 

Với từng công trình, Trực giới thiệu tổng quan, lịch sử công trình, đặc điểm kiến trúc, vấn đề bảo tồn... cùng nhiều hình ảnh trực quan, sinh động. Cuốn sách vừa được tái bản vào tháng 5/2025, viết bằng cả tiếng Việt và tiếng Anh, hướng đến cả độc giả quốc tế.

Theo Phương Trực, quá trình viết sách không hề dễ dàng. "Khó nhất là tư liệu. Có những thông tin bị sai lệch giữa các nguồn, có những chi tiết phải đối chiếu rất kỹ. Tôi phải học cách chọn lọc, kiểm chứng, đi thực địa để hiểu hơn về không gian, câu chuyện của những công trình", Trực nói.

Cả ba và mẹ của Phương Trực chia sẻ ban đầu cũng không tránh khỏi lo lắng khi con trai bày tỏ mong muốn viết sách từ sớm. "Lúc đó Trực mới 17 tuổi, còn đang học phổ thông, nhưng thấy con nghiêm túc, có kế hoạch rõ ràng nên gia đình quyết định ủng hộ", anh Phương Trúc, ba của Trực tâm tình.

Chính sự ủng hộ này đã giúp Trực vững tin hơn trên con đường theo đuổi đam mê khám phá lịch sử, để rồi sau đó quyết định chọn ngành Lịch sử khi du học tại Mỹ.

Đam mê lịch sử từ những câu chuyện của ông ngoại

Phương Trực kể niềm đam mê dành cho lịch sử và di sản văn hóa Việt Nam của mình bắt đầu từ những câu chuyện của ông ngoại, một người từng đi bộ đội. "Trước giờ đi ngủ, ông thường kể cho tôi nghe chuyện đời ông, chuyện chiến tranh, chuyện làng xóm ngày xưa. Từ đó, tôi tò mò và muốn tìm hiểu về những câu chuyện ngày xưa của ông cha ta nhiều hơn", Trực kể.

Khi còn học cấp ba, Phương Trực đã bắt đầu tự nghiên cứu, đọc tài liệu, ghi chép về lịch sử. 

Với cuốn sách thứ hai, The Downfall of the Nguyễn Dynasty, Trực viết hoàn toàn bằng tiếng Anh, tập trung vào cái nhìn toàn cảnh và hệ thống về lịch sử triều Nguyễn - triều đại phong kiến cuối cùng của Việt Nam. 

Đây cũng là giai đoạn lịch sử thường được nhìn nhận như thời kỳ suy tàn của chế độ phong kiến ở Việt Nam. Tuy nhiên, Phương Trực chọn cách tiếp cận khác. Anh nhìn triều Nguyễn như một thời kỳ giao thoa mạnh mẽ giữa văn hóa Đông - Tây, nơi diễn ra nhiều thay đổi về ngoại giao, thương mại, kỹ thuật và kinh tế.

Trực mất gần 2 năm hoàn thiện, chỉnh sửa The Downfall of the Nguyễn Dynasty. "Khi học lịch sử ở Mỹ, tôi nhận ra lịch sử không thể tách rời bối cảnh khu vực và thế giới. Viết về triều Nguyễn bằng tiếng Anh giúp tôi kể câu chuyện Việt Nam theo cách mà độc giả quốc tế có thể tiếp cận và đối thoại được", Trực chia sẻ.

Trước thực tế còn nhiều học sinh, sinh viên e ngại môn Lịch sử, Phương Trực cho rằng vấn đề không nằm ở bản thân môn học mà ở cách tiếp cận. "Người Việt rất thích những câu chuyện kể. Nếu lịch sử được kể với những câu chuyện về con người, về sự lựa chọn, hoàn cảnh, ước vọng thì nó sẽ gần gũi hơn rất nhiều", Trực bộc bạch.