Nghiện kép vì dùng thuốc lá điện tử để cai nghiện thuốc lá truyền thống

BS.CKI Phạm Thị Anh, Trưởng khoa Cấp cứu hồi sức tích cực, chống độc (Bệnh viện Tâm thần Nghệ An), cho biết: "Thực tế, rất nhiều học sinh bị loạn thần, ảo giác sau khi hút thuốc lá điện tử (vape). Nếu vape khiến trẻ bị loạn thần thì chắc chắn trong đó có pha trộn ma túy tổng hợp. Mỗi bệnh nhân thường phải điều trị hơn ba tuần mới có thể ổn định và xuất viện".

Một trường hợp điển hình là nam sinh Đ.M.T. (học sinh THPT ở Diễn Châu, Nghệ An). Em được đưa vào viện trong tình trạng đờ đẫn, mệt mỏi, mất kiểm soát cảm xúc và hành vi bất thường. Gia đình cho biết T. có biểu hiện thay đổi tâm lý, hay tự nhốt mình trong phòng, nói năng lộn xộn, thường tưởng có người hại mình.

T. kể, em bắt đầu hút vape vài năm trước vì tò mò, sau đó nghiện nặng, mỗi ngày dùng khoảng 1 pod "chill". Hút vape khiến em thấy dễ chịu, dễ ngủ hơn nhưng dần dẫn đến rối loạn giấc ngủ, cảm xúc và hành vi. 

Sau khi nhập viện, T. được chẩn đoán rối loạn tâm thần và hành vi do sử dụng thuốc lá điện tử, phải điều trị tích cực bằng liệu pháp tâm lý và thuốc trong hơn 10 ngày mới ổn định.

Theo bác sĩ Anh, hiện có nhiều học sinh 14–17 tuổi sử dụng vape pha cần sa, cỏ Mỹ. "Có em chỉ hút vài hơi mỗi ngày, nhưng cũng có em hút cả tẩu và nhập viện trong tình trạng ngộ độc cấp, ý thức lơ mơ, tụt huyết áp, vã mồ hôi, mạch nhanh. Các trường hợp này phải được cấp cứu, bù nước và điện giải ngay", bác sĩ nói. Nhiều học sinh đang điều trị phải tạm ngừng để thi tốt nghiệp, rồi quay lại viện điều trị tiếp.

Tương tự, em N.V.G. (học sinh lớp 12, Hà Tĩnh) cũng được đưa đi điều trị sau nhiều tháng rối loạn hành vi nghiêm trọng. Trước đó, G. có sức khỏe và học lực tốt, nhưng sau khi nghiện vape chứa cần sa, cỏ Mỹ, em dần rơi vào trạng thái hoảng loạn, ảo giác, cáu gắt, không ăn uống, không vệ sinh cá nhân.

Theo Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05, Bộ Công an), loại "Pod Chill" đang được quảng cáo rầm rộ trên mạng xã hội với lời mời gọi hấp dẫn như "giúp thư giãn, dễ ngủ, tăng tập trung". Thậm chí, nhiều đối tượng còn phát miễn phí cho học sinh, sinh viên dùng thử và trả hoa hồng nếu họ lôi kéo thêm người dùng.

Tác hại của "Pod Chill" không chỉ là ảo giác tức thời mà còn gây rối loạn tâm thần, lo âu, cáu gắt, mất kiểm soát hành vi, kèm theo các triệu chứng thể chất như đau đầu, buồn nôn, suy nhược, thậm chí ngộ độc cấp, suy gan, thận, phổi và tử vong. Nhiều học sinh sau khi nghiện đã sa sút học tập, vi phạm pháp luật và đánh mất tương lai.

Tháng 7/2025, Công an TP Hà Nội triệt phá đường dây buôn bán thuốc lá điện tử quy mô lớn, khởi tố 14 bị can, thu giữ hơn 127.000 sản phẩm không rõ nguồn gốc, trị giá khoảng 40 tỷ đồng.

Theo Phòng Kỹ thuật hình sự, Công an tỉnh Phú Thọ, tinh dầu trong các sản phẩm bị thu giữ chứa MDMB-BUTINACA – loại ma túy cần sa tổng hợp cực kỳ nguy hiểm, mới được bổ sung vào danh mục cấm tại Nghị định 90/2024/NĐ-CP. Chất này có thể gây ảo giác mạnh, hôn mê, co giật, suy thận, ngừng tim và tử vong.

Các đối tượng mua tinh dầu chứa ma túy trên mạng, pha loãng rồi bơm vào pod vape bán cho học sinh, sinh viên để trục lợi. Hình thức tội phạm này khiến giới trẻ đối mặt với nguy cơ nghiện ngập, tổn thương sức khỏe và tinh thần nghiêm trọng.

Theo PGS.TS Phan Thu Phương – Giám đốc Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai, tổng hợp các bằng chứng khoa học cho thấy thuốc lá điện tử gây ra những tác hại vô cùng khủng khiếp.

"Không chỉ chứa nicotine gây nghiện, thuốc lá điện tử còn gây tổn thương phổi cấp, suy hô hấp, truỵ tim mạch, suy gan, suy thận, thậm chí suy đa cơ quan. Tại Bệnh viện Bạch Mai, chúng tôi từng tiếp nhận hàng trăm ca cấp cứu, trong đó có cả sinh viên mới 19–20 tuổi, nhập viện trong tình trạng nguy kịch", PGS Phương cho biết.

Bà cảnh báo thêm: "Thuốc lá điện tử có thể bị pha trộn ma túy, chứa đến 15.000 hóa chất độc hại, nhiều loại chưa từng được kiểm định. Hương vị ngọt ngào, thiết bị bắt mắt khiến giới trẻ lầm tưởng đây là sản phẩm 'an toàn' hoặc 'ít hại hơn', nhưng thực tế có thể nguy hiểm hơn cả thuốc lá truyền thống".

PGS.TS Thu Phương nhấn mạnh, nhiều người tưởng chuyển từ thuốc lá truyền thống sang thuốc lá điện tử là để cai nghiện, nhưng thực tế lại rơi vào tình trạng nghiện kép, với mức độ tổn thương nghiêm trọng hơn.

"Tôi tha thiết mong các bạn sinh viên không bị mê hoặc bởi vape. Việc Quốc hội chính thức cấm thuốc lá điện tử là quyết định kịp thời, đúng đắn, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và thế hệ trẻ Việt Nam", PGS.TS Thu Phương nói.

Bác sĩ Etienne Krug, Giám đốc Bộ phận Các vấn đề xã hội quyết định đến sức khỏe của WHO, nhấn mạnh: "Thuốc lá điện tử được quảng cáo là giảm tác hại, nhưng thực tế khiến trẻ em nghiện nicotine sớm hơn, phá hoại nhiều thập niên tiến bộ của nhân loại".

WHO kêu gọi các Chính phủ xóa bỏ lỗ hổng pháp lý, quản lý chặt chẽ thuốc lá điện tử và các sản phẩm chứa nicotine, đồng thời bảo vệ thanh thiếu niên khỏi sự tấn công của ngành công nghiệp thuốc lá.

Tại Việt Nam, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 173/2024/QH15, cấm tuyệt đối sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng cùng các chế phẩm chứa chất gây nghiện.

Theo Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế), thuốc lá điện tử là thiết bị dùng pin làm nóng dung dịch điện tử để tạo khói hít vào, chứa nicotine, propylene glycol và nhiều hương liệu – trong đó ít nhất có 60 hợp chất hóa học khác.

Để ngăn chặn mối nguy này, gia đình và nhà trường cần phối hợp chặt chẽ trong tuyên truyền, giáo dục, phát hiện sớm dấu hiệu bất thường ở học sinh. Phụ huynh cần quan tâm, giám sát con em, khuyến khích lối sống lành mạnh. Nhà trường cần tăng cường truyền thông, kỹ năng phòng chống ma túy trá hình, giúp học sinh có bản lĩnh nói "không" với cám dỗ.

Cùng với đó, cơ quan chức năng phải kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi buôn bán, kinh doanh thuốc lá thế hệ mới khi chưa được phép lưu hành.