Những điểm sáng trong đời sống văn hóa Việt Nam 2025

Văn hóa - trụ cột của bản sắc dân tộc

Nổi bật trong năm là chuỗi hoạt động kỷ niệm các ngày lễ lớn của đất nước, với nhiều sự kiện mang đậm dấu ấn văn hóa, được tổ chức công phu, sáng tạo và giàu chiều sâu. Đặc biệt, Triển lãm thành tựu đất nước nhân kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, với chủ đề "80 năm Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc", đã trở thành một sự kiện có quy mô, nội dung và phương thức tổ chức chưa từng có tiền lệ.

Không chỉ tái hiện những dấu mốc lịch sử trọng đại của dân tộc trong suốt 80 năm qua, triển lãm còn làm nổi bật vai trò xuyên suốt của văn hóa như một "sợi chỉ đỏ" gắn kết quá khứ - hiện tại - tương lai. Thông qua các không gian chuyên đề về di sản, nghệ thuật, điện ảnh, âm nhạc và công nghiệp văn hóa, triển lãm khắc họa sinh động sức sáng tạo, bản lĩnh và khát vọng vươn lên của con người Việt Nam, đồng thời lan tỏa thông điệp về một Việt Nam hòa bình, giàu bản sắc, chủ động hội nhập và phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới.

Song hành với đó là hàng loạt chương trình nghệ thuật đặc biệt được tổ chức trang trọng, đáp ứng yêu cầu chuyên môn cao, đồng thời thực hiện hiệu quả nhiệm vụ chính trị, đối ngoại và quảng bá hình ảnh quốc gia. Các chương trình này tạo hiệu ứng lan tỏa sâu rộng trong xã hội, khơi dậy niềm tự hào dân tộc, củng cố niềm tin của nhân dân, qua đó tiếp tục khẳng định sức sống, sức mạnh mềm và giá trị bền vững của văn hóa Việt Nam trong thời kỳ mới.

Cùng với các hoạt động kỷ niệm mang tầm vóc quốc gia, năm 2025 tiếp tục ghi dấu ấn đậm nét trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực di sản được rà soát, sửa đổi, hoàn thiện theo hướng đồng bộ, minh bạch, phù hợp với yêu cầu quản lý hiện đại; các quy định về tu bổ, bảo quản, quản lý di tích được cụ thể hóa, nâng cao hiệu quả triển khai tại cơ sở.

Công tác kiểm kê, số hóa, lập hồ sơ di sản được đẩy mạnh; nhiều dự án tu bổ, phục hồi di tích được triển khai đúng quy trình, tiến độ. Việt Nam tiếp tục duy trì, mở rộng hợp tác với UNESCO, tăng cường quản lý, bảo vệ các di sản thế giới đã được ghi danh, bảo đảm tuân thủ đầy đủ các khuyến nghị quốc tế.

Với những nỗ lực đó, trong năm 2025, Việt Nam được UNESCO ghi danh thêm 4 di sản, nâng tổng số di sản được ghi danh lên 37, bao gồm di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, di sản văn hóa phi vật thể và di sản tư liệu. Đây là minh chứng sinh động cho giá trị đặc sắc, tính đa dạng và sức lan tỏa của di sản Việt Nam trong cộng đồng quốc tế.

Bên cạnh đó, nhiều di tích quốc gia đặc biệt được xếp hạng; hàng chục bảo vật quốc gia được công nhận; hàng trăm di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Công tác khảo cổ học, trưng bày chuyên đề tại các bảo tàng, di tích được triển khai bài bản, góp phần làm giàu thêm kho tàng tri thức lịch sử - văn hóa của dân tộc.

Trong bức tranh chung của đời sống văn hóa, lĩnh vực điện ảnh năm 2025 ghi nhận nhiều chuyển biến rõ nét, cả về chính sách lẫn thực tiễn sáng tạo. Hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành Luật Điện ảnh tiếp tục được rà soát, bổ sung, đặc biệt là các quy định liên quan đến hợp tác quốc tế và phát hành phim trên nền tảng số, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho sự phát triển của điện ảnh trong bối cảnh mới.

Số lượng phim Việt Nam ra rạp và tham gia các nền tảng số tăng đáng kể, đi kèm với sự nâng cao về chất lượng nghệ thuật và kỹ thuật. Một số tác phẩm đạt giải thưởng tại các liên hoan phim trong nước và quốc tế, cho thấy sự đầu tư nghiêm túc vào kịch bản, công nghệ và nguồn nhân lực sáng tạo. Đáng chú ý, bộ phim "Mưa đỏ" trở thành phim Việt có doanh thu cao nhất từ trước đến nay và được tuyển chọn tham dự vòng sơ tuyển Giải thưởng Oscar lần thứ 98, thể hiện khát vọng vươn ra thế giới của điện ảnh Việt Nam.

Cùng với đó, hoạt động thẩm định, cấp phép phổ biến phim được thực hiện chặt chẽ, kịp thời; công tác kiểm tra, xử lý vi phạm được tăng cường, góp phần xây dựng môi trường điện ảnh lành mạnh, chuyên nghiệp.

Năm 2025, âm nhạc và nghệ thuật biểu diễn tiếp tục là điểm sáng của đời sống văn hóa. Nhiều chương trình nghệ thuật chất lượng cao được tổ chức nhân các sự kiện chính trị lớn của đất nước, vừa mang giá trị nghệ thuật, vừa thể hiện chiều sâu tư tưởng.

Đặc biệt, việc sản xuất, hòa âm, phối khí "Quốc ca Việt Nam" để trở thành bản chính thức, thống nhất sử dụng trong toàn hệ thống chính trị và cộng đồng người Việt trong và ngoài nước là dấu ấn mang ý nghĩa lịch sử, văn hóa sâu sắc, biểu tượng của sự trang nghiêm, thống nhất và niềm tự hào dân tộc.

 Công tác bảo tồn, phục hồi và quảng bá các loại hình nghệ thuật truyền thống tiếp tục được đẩy mạnh, thu hút sự quan tâm của công chúng, nhất là thế hệ trẻ. Việc bình chọn 50 tác phẩm văn học, nghệ thuật biểu diễn tiêu biểu sau ngày đất nước thống nhất với chủ đề "Những bản hùng ca đất nước" đã tôn vinh những giá trị sáng tạo bền vững, phản ánh sinh động hành trình phát triển của văn hóa nghệ thuật Việt Nam suốt nửa thế kỷ qua.

Cùng với sự sôi động của các lĩnh vực nghệ thuật, năm 2025 cũng đánh dấu bước chuyển mạnh mẽ trong công tác bảo hộ quyền tác giả và phát triển công nghiệp văn hóa. Pháp luật về quyền tác giả, quyền liên quan tiếp tục được hoàn thiện; công tác thực thi, truyền thông và tập huấn nâng cao nhận thức xã hội đạt nhiều kết quả tích cực. Việc cấp hơn 10.000 giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả, quyền liên quan trong năm cho thấy sự chuyển biến rõ nét trong ý thức tôn trọng bản quyền.

Đặc biệt, việc Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã tạo cơ sở pháp lý quan trọng, định hướng lâu dài cho sự phát triển của các ngành sáng tạo. Công nghiệp văn hóa từng bước được xác định là ngành kinh tế quan trọng, khai thác hiệu quả giá trị văn hóa truyền thống và hiện đại, góp phần thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Khẳng định vai trò nền tảng của văn hóa

Nhìn tổng thể, năm 2025 ghi nhận nhiều thành tựu nổi bật của văn hóa Việt Nam, từ bảo tồn và phát huy di sản, phát triển nghệ thuật, điện ảnh, âm nhạ­c đến hoàn thiện thể chế, thúc đẩy công nghiệp văn hóa và bảo vệ bản quyền sáng tạo. Những kết quả đó tiếp tục khẳng định vị thế, vai trò của văn hóa trong đời sống xã hội và trong chiến lược phát triển đất nước.

Trong định hướng thời gian tới, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh yêu cầu: "Mỗi người làm văn hóa phải là một người gieo hạt" - gieo những giá trị tốt đẹp, nhân văn, bền bỉ trong đời sống xã hội. Quán triệt tinh thần đó, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng đã chỉ đạo toàn ngành chuyển mạnh từ tư duy "làm sự kiện" sang "gieo trồng giá trị", lấy con người làm trung tâm, lấy bồi đắp văn hóa làm nền tảng cho phát triển.

Quan điểm "gieo hạt" được cụ thể hóa bằng các chương trình hành động thiết thực, từ xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, bảo tồn và phát huy di sản, phát triển công nghiệp văn hóa, đến nâng cao chất lượng sáng tác và quảng bá tác phẩm văn học nghệ thuật. Qua đó, văn hóa từng bước thấm sâu, lan tỏa bền vững trong cộng đồng, trở thành sức mạnh nội sinh của quốc gia, góp phần hiện thực hóa khát vọng Việt Nam phồn vinh, hạnh phúc trong kỷ nguyên mới.

Ảnh: VGP, TTXVN