Nữ doanh nhân tạo sinh kế, giữ lửa cho làng nghề truyền thống

Một ngày hè oi ả, chị Trịnh Hoàng Ngọc Bích vui vẻ trò chuyện cùng những người phụ nữ trung niên tại một xưởng nhỏ tại xã Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình. Họ đang miệt mài đan sợi cói thành những chiếc giỏ đựng đồ xinh xắn để xuất khẩu sang châu Âu. 

Ở thời điểm mà sự tiện dụng của công nghệ và công nghiệp đang dần thay thế những giá trị văn hóa lâu đời, thì vẫn còn đó, những người phụ nữ lặng lẽ giữ gìn từng sợi bèo, sợi cói, bền bỉ, tận tụy, đưa nghề thủ công mỹ nghệ truyền thống vượt khỏi lũy tre làng, chạm tới thị trường quốc tế.

Thành lập KBT Craft như một doanh nghiệp xã hội, chị Bích xác định ngay từ đầu: lợi nhuận không phải đích đến cuối cùng. Thứ chị theo đuổi là nâng cao kiến thức, kỹ năng cho những người dân làng nghề, để tạo việc làm, tăng thu nhập, bảo tồn những giá trị truyền thống được gửi gắm trong từng chiếc khăn thêu tay, chiếc giỏ mây tre, tấm vải thổ cẩm hay món đồ sơn mài. 

Tìm đầu ra cho những làng nghề

Chị Ngọc Bích chia sẻ, chị đã dành nhiều thời gian về với các nghệ nhân, các làng nghệ ở khắp các vùng miền đất nước, từ làng sơn mài Hạ Thái (xã Duyên Thái, huyện Thường Tín, sau sáp nhập là xã Ngọc Hồi, Hà Nội), xã Kim Sơn (tỉnh Ninh Bình), đến làng lụa Nha Xá (tỉnh Hà Nam, sau sáp nhập thuộc tỉnh Ninh Bình), rồi vào đến miền Trung, tỉnh Nghệ An… để kết nối thị trường, tìm đầu ra cho sản phẩm.

Không chỉ được tiêu thụ ở thị trường trong nước, KBT Craft tích cực xuất khẩu sản phẩm qua các nền tảng thương mại điện tử, hội chợ thủ công, triển lãm quốc tế... Sản phẩm thủ công của Việt Nam, dưới bàn tay nghệ nhân và sự điều phối của KBT, đã dần có mặt tại nhiều thị trường khó tính. Những chiếc giỏ từ bèo cói Kim Sơn đã có mặt tại nhiều nước châu Âu. Những tấm vải thổ cẩm từ Nghệ An đã chinh phục và được lòng khách hàng khó tính tại thị trường Nhật Bản… 

Mỗi món đồ được xuất khẩu ra nước ngoài là một sứ giả văn hóa, góp phần đưa tên tuổi làng nghề Việt vươn xa.

Tạo việc làm, nâng cao kỹ năng, góp phần giảm nghèo

Ở nhiều làng quê Việt, nghề thủ công từng là sinh kế chính, nhưng ngày càng ít người mặn mà vì thiếu đầu ra, thiếu đổi mới. KBT Craft đã trở thành chiếc cầu bền vững giúp nghề cũ hồi sinh. Nhiều phụ nữ, người cao tuổi, thậm chí cả thanh niên từng thất nghiệp tại các địa phương nơi chị Ngọc Bích hợp tác đã được đào tạo nghề và có việc làm ổn định nhờ tham gia vào chuỗi sản xuất của doanh nghiệp. 

Không chỉ có thu nhập, họ còn được nâng cao tay nghề, học thêm về thẩm mỹ, thiết kế, tiếp cận xu hướng thị trường. Với cách làm này, KBT Craft không chỉ giữ nghề, mà còn góp phần giải bài toán giảm nghèo ở các vùng quê, ở vùng sâu vùng xa, hay trong các cộng đồng người khuyết tật, nơi những bàn tay khéo léo luôn sẵn sàng nhưng thiếu cơ hội thể hiện.

Chị Nguyễn Thanh Bình, nghệ nhân tại làng sơn mài Hạ Thái, cho biết: "Không chỉ đặt hàng sản phẩm, doanh nghiệp của chị Bích còn hỗ trợ kỹ thuật, tư vấn thiết kế, đảm bảo đầu ra ổn định, từ đó giúp bà con có thu nhập bền vững và tự tin tiếp tục theo đuổi nghề truyền thống".

Chị Ngọc Bích chia sẻ, thu nhập của lao động nữ và các nghệ nhân làng nghề dao động từ 6 triệu đến 20 triệu đồng mỗi tháng, tùy theo công việc và thời điểm. Chị đang tiếp tục mở rộng mạng lưới hợp tác với nhiều làng nghề hơn nữa từ Bắc vào Nam. Những sản phẩm mới đang dần ra đời, tinh tế hơn, hiện đại hơn nhưng vẫn mang hơi thở truyền thống. 

Song song đó, KBT Craft đẩy mạnh đào tạo nghề cho thanh niên, đặc biệt là con em các nghệ nhân. Chị Bích tâm sự: "Khi thế hệ trẻ tiếp nhận và phát triển nghề truyền thống bằng ngôn ngữ của thời đại mới thì nghề truyền thống mới thực sự sống một cách bền vững".