Nữ già làng 92 tuổi trăn trở tìm cách giúp bà con người Brâu phát triển

Theo chân Thiếu tá Nguyễn Văn Hiền, Chính trị viên phó - Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Bờ Y (huyện Ngọc Hồi), chúng tôi có dịp ghé thăm căn nhà của nữ già làng Y Pan (SN 1930, trú tại thôn Đăk Mế, xã Bờ Y, người dân tộc Brâu - một trong những dân tộc ít người nhất Việt Nam).

Ngày trước, trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, thôn Đăk Mế nằm trên địa bàn chiến lược của ngã ba Đông Dương nên bị ảnh hưởng nghiêm trọng sau mỗi trận địch càn quét. Bố mẹ của già Y Pan cũng mất trong trận đánh bom của địch.

Mồ côi cả cha lẫn mẹ khi vừa tròn 4 tuổi, ngày đó Y Pan được một đơn vị cách mạng nuôi dưỡng. Lớn lên, bà tham gia hoạt động cách mạng. Thấy bà sáng dạ nên tổ chức đã cho Y Pan tập kết ra Bắc để học ngành Y. Năm 1974, bà trở về phục vụ cuộc kháng chiến tại chiến trường Tây Nguyên.

Già Y Pan bồi hồi nhớ lại: "Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, trước sự tàn phá của quân địch, người Brâu đã cùng đoàn kết giúp bộ đội ra chiến trường, gùi bom đạn, lương thực xuyên qua những cánh rừng biên giới. Thanh niên khỏe mạnh đã hăng hái tham gia vào cách mạng. Ngày ấy nhiều người bị thương lắm, từ những kiến thức học được già đã chữa trị vết thương cho hàng trăm bộ đội, người dân ở vùng biên giới Ngọc Hồi".

Chiến tranh kết thúc, già Y Pan quay về thôn Đăk Mế sinh sống. Từ đây, bà nhận ra rằng, vì không biết chữ cùng tập quán canh tác lạc hậu, chủ yếu vào rừng săn bắn, hái lượm nên cuộc sống của người Brâu ở thôn Đăk Mế rất khó khăn, nghèo đói.

Để thay đổi tư duy của người dân trong việc phát triển kinh tế, bà đã mạnh dạn bài trừ các tập quán, hủ tục lạc hậu, cùng chính quyền địa phương lặn lội đến từng nhà vận động cho trẻ đến trường học chữ.

"Ban đầu, người dân cũng e ngại nhưng khi thấy già nhờ biết cái chữ mà trồng được cây lúa lớn, nuôi con heo béo nên họ đã có suy nghĩ khác, đã nhận thấy tầm quan trọng của việc học chữ. Khi lớp học được mở, già làm phụ giảng và phiên dịch cho các giáo viên. Một thời gian sau đó, khi bà con biết cái chữ, già đã hướng dẫn bà con áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất để xóa cái đói, cái nghèo", già Y Pan tâm sự.

Không chỉ vận động người dân xóa bỏ hủ tục lạc hậu, đi học cái chữ, áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất để xóa cái đói, cái nghèo, già làng Y Pan còn tuyên truyền đến bà con người Brâu về tác hại của hôn nhân cận huyết thống, tảo hôn. Đồng thời, nữ già làng còn vận động bà con thực hiện nếp sống văn minh, đoàn kết và tích cực xây dựng kinh tế mới, không nghe theo lời xúi giục của các đối tượng xấu.

Chưa hết, ngay khi Ban Dân tộc tỉnh Kon Tum triển khai mở lớp dạy dệt thổ cẩm, già làng Y Pan tiên phong động viên phụ nữ trong làng tích cực học để giữ gìn nét văn hóa và có thêm nghề tăng thu nhập cho gia đình.

Khác với trước kia, từ ngôi làng không biết chữ, đến nay thôn Đăk Mế đã có nhiều con em theo học các trường đại học, cao đẳng. Vì được áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, đến nay hộ nghèo ở thôn Đăk Mế chỉ còn đếm trên đầu ngón tay. Nhà nào cũng có cà phê, mì hoặc cao su, trung bình mỗi năm, các gia đình trong thôn Đăk Mế có thể thu hoạch 5-30 tấn cà phê.

Nhận xét về già làng Y Pan, Thiếu tá Nguyễn Văn Hiền cho hay: "Già Y Pan là người đặc biệt uy tín của dân tộc Brâu, của thôn Đăk Mế cũng như trên địa bàn xã Bờ Y. Tiếng nói của bà đã tuyền truyền đến mọi người dân trên địa bàn, đặc biệt là dân tộc Brâu, để thực hiện các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước. Bên cạnh đó, tham gia đấu tranh phòng chống các loại tội phạm, đặc biệt là tội phạm về ma túy tại thôn Đăk Mế. Trong thời gian qua được sự tuyên truyền, hướng dẫn cũng như là răn dạy của già làng, các hoạt động mê tín dị đoan, phong tục lạc hậu của người đồng bào dân tộc thiểu số, đặc biệt là đồng bào dân tộc Brâu, dần dần được xóa bỏ. Đáng chú ý hơn là tệ nạn ma túy dần được hạn chế".