Pate Minh Chay chứa độc tố khét tiếng số 1 thế giới

Như PNVN đã phản ánh, ngày 29/8, Bộ Y tế đã phát đi cảnh báo khẩn cấp về việc 9 bệnh nhân phải cấp cứu do đều ăn Pate Minh Chay của Công ty TNHH Hai thành viên Lối sống mới. Xét nghiệm ban đầu thấy có vi khuẩn Clostridium botulinum typ B. Dư luận đặt câu hỏi, đây vi khuẩn Clostridium botulinum typ B là gì, độc tố ra sao mà Bộ phải phát cảnh báo khẩn cấp như vậy?

Theo bác sĩ Trần Văn Phúc (BV Xanh Pôn) tất cả các bác sĩ, các chuyên gia thực phẩm đều kinh hãi khi nói tới vi khuẩn Clostridium botulinum và độc tố của nó là botulinum. Bởi botulinum là chất độc khét tiếng số 1 thế giới.

Thông thường, nói về chất độc thường nghĩ đến thạch tín với tên gọi khoa học là Asen vì nó liên quan đến nhiều vụ đầu độc trước đây. Hay như vụ đầu độc Kali Xyanua bằng trà sữa ở Thái Bình, cô y tá chỉ nhấp một ngụm, chạy vội vào nhà vệ sinh nhổ ra nhưng đã tử vong tại chỗ. Vậy nhưng Kali Xyanua mức độ độc còn thua kém 10.000 lần so với botulinum. Ngay cả nguyên tố phóng xạ kinh khủng nhất, đó là Polonium, nhưng vẫn phải khiêm tốn cúi đầu trước chất độc botulinum. Chất botulinum là độc tố số 1 của độc tố, bác sĩ Phúc khẳng định.

Theo bác sĩ Phúc, botulinum là chất độc thần kinh cực mạnh. Nó xâm nhập vào các tế bào thần kinh, rồi ngăn chặn sự giải phóng chất dẫn truyền acetylcholine từ các đầu dây thần kinh. Một khi chất dẫn truyền thần kinh này bị chặn, xung thần kinh không thể truyền dẫn được nữa, giao tiếp các tế bào thần kinh không được thực hiện, làm cho các cơ bị tê liệt.

Độc tố botulinum có 8 loại. Kí hiệu bằng các chữ cái theo thứ tự từ A đến G, riêng loại C gồm hai loại phụ. Nhiễm độc ở người loại A và B là phổ biến nhất, sau đó đến loại E và F, 4 loại còn lại ít gặp hơn.

Tuy nhiên, botulinum không chịu được nhiệt. Nếu đun sôi ở 100⁰C, sau 2 phút chất độc bắt đầu biến tính và giảm độc lực. Đun sôi đến 10 phút, độc tính có thể bị phá hủy. Đây là điều may mắn, bởi thực phẩm đun sôi nhiệt độ xấp xỉ 100⁰C, nên đồ ăn tươi nấu chín về cơ bản là yên tâm.

Nhưng với thực phẩm chế biến sẵn, dù đã đun nóng ở nơi sản xuất, thì vẫn còn công đoạn vận chuyển và lưu thông. Nó được bảo quản trong vài ngày đến vài tháng, người sử dụng sẽ ăn ngay chứ không đun sôi lại, vì thế mà khó đảm bảo an toàn. Để tránh bị độc tố botulinum gây hại, từ lâu các nhà sản xuất đã tìm ra phương pháp bổ sung Nitrit rất hay, đây là chất đặc biệt hiệu quả trong việc ức chế độc tố botulinum.

Mặc dù Nitrit cũng độc, nhưng với liều lượng nhỏ vẫn chấp nhận được, nó sẽ tổng hợp thành nitrosamine trong thịt. Tất cả các nước trên thế giới đều cho phép bổ sung Nitrit vào các sản phẩm thịt đã qua chế biến. Tuy nhiên, Nitrit nếu không được quản lí nghiêm ngặt, rất dễ xảy ra tai nạn vượt tiêu chuẩn, thậm chí ngộ độc cấp, về lâu dài là ung thư. Bởi vậy, cơ quan chức năng phải luôn cảnh giác với chất này.

Về trực khuẩn Clostridium botulinum, bác sĩ Phúc cho biết chúng có khả năng biến hình. Ở điều kiện khắc nghiệt chúng biến thành nha bào vô cùng chắc chắn. Vi khuẩn Clostridium botulinum tồn tại rất rộng rãi trong tự nhiên, có thể tìm thấy trong đất và phân. Nước ao, nước sông hồ, thậm chí trong các hạt bụi bẩn, ở động vật đều có thể tìm thấy vi khuẩn.

Loại vi khuẩn này rất sợ axit và nhiệt, nhưng điểm yếu lớn nhất của nó là kị khí. Vi khuẩn sẽ không phát triển mạnh ở những nơi có thông gió tốt, đặc biệt là môi trường đủ oxy vi khuẩn không thể hoạt động, ngược lại càng thiếu không khí và oxy nó cảng sinh sôi nảy nở mạnh.

Cụ thể, ở nhiệt độ 25 độ C- 42 độ C, clostrium botulinum phát triển cực tốt, nó tạo ra một lượng rất lớn độc tố.

Ngoài khoảng nhiệt độ trên, vi khuẩn khá nhạy cảm nên rất khó để hoạt động. Ở điều kiện dưới 15 độ C hoặc trên 55 độ C, Clostrium botulinum không thể phát triển và sinh độc tố nữa, nên nó biến thành nha bào có vỏ rất dày để chống đỡ lại các tác nhân bên ngoài.

Khi vi khuẩn trở thành trạng thái nha bào thì nó không sợ đun ở nhiệt độ 100 độ C, ít nhất nó phải đun ở 121 độ C trong hơn 30 phút để loại bỏ các nha bào. Nếu không bị tiêu diệt, nha bào sẽ ẩn nấp trong thức ăn, khi gặp điều kiện môi trường thích hợp, nha bào sẽ nảy mầm "bung ra" và trở thành vi khuẩn Clostridium botulinum hoạt động, sinh sôi mạnh mẽ.

Trong tủ lạnh dưới 10 độ C, Clostrium botulinum không thể sinh sản hoặc tạo ra chất độc. Vì vậy, thức ăn thừa sau bữa ăn phải để vào tủ lạnh. Đó là biện pháp quan trọng để phòng ngừa ngộ độc botulinum trong gia đình.

Theo bác sĩ Phúc, khi ăn phải thực phẩm chứa vi khuẩn Clostridium botulinum, điều kiện thông khí trong ruột của con người không tốt, độ axit tương đối nhỏ, đó là cơ hội thuận lợi cho vi khuẩn tồn tại, sinh sôi và phát triển gây ngộ độc.

Biểu hiện ngộ độc xuất hiện sau bữa ăn từ 12 đến 36 tiếng, nhưng cũng có thể kéo dài tới vài ngày, thậm chí là 4 ngày. Thời gian ủ bệnh càng ngắn, độc tố càng nhiều, bệnh càng nặng và nguy cơ tử vong càng cao.

Các triệu chứng ban đầu khi khởi phát bao gồm mệt mỏi, chóng mặt, chán ăn, tiêu chảy, đau bụng, nôn mửa và các triệu chứng viêm dạ dày ruột khác, nhưng lượng độc tố ít thì triệu chứng sẽ biến mất trong vài giờ.

Độc tố của vi khuẩn tiếp tục xâm nhập vào các dây thần kinh sọ ngoại biên. Biểu hiện rõ nhất là tổn thương liên quan đến mắt (nhìn mờ, nhìn đôi, sụp mí, giãn đồng tử, không phản xạ ánh sáng). Biểu hiện các cơ hàm mặt (liệt mặt, rối loạn tiết nước bọt, khô miệng, khó nuốt, nói khó, nói khàn, rối loạn ngôn ngữ).

Nặng hơn nữa, các triệu chứng liên quan yếu và liệt các cơ từ thân trên xuống thân dưới. Đầu tiên là không nhấc đầu lên được. Sau đó không đứng hay ngồi dậy được. Nặng lên có biểu hiện liệt toàn thân, với trương lực cơ toàn thân giảm, tắc ruột cơ năng. Giai đoạn cuối là khó thở, rối loạn nhịp thở, tử vong ở giai đoạn này từ 30 đến 60% do suy hô hấp.

Bệnh nhân tử vong do ngộ độc botulinum có điểm rất đặc biệt, là không cần vuốt mắt, bởi trước lúc chết mắt nhắm tịt do liệt cơ, nhưng đầu óc lại hoàn toàn tỉnh táo và nhận biết được hết những gì đang diễn ra xung quanh.