Phát huy truyền thống đại đoàn kết toàn dân tộc, tăng cường đồng thuận xã hội, hiện thức hóa khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, văn minh, hạnh phúc

Thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội là "linh hồn" và "mạch sống" của công tác Mặt trận

Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại - Người sáng lập Mặt trận Dân tộc thống nhất Việt Nam và là biểu tượng cao đẹp của khối đại đoàn kết dân tộc đã từng căn dặn: "Trong bầu trời không gì quý bằng nhân dân. Trong thế giới không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân [1]". Tư tưởng của Người về dân chủ và xây dựng Nhà nước của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân là một trong những di sản tư tưởng bao trùm và xuyên suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của Người.

Theo Người: "Nước ta là nước dân chủ, địa vị cao nhất là dân, vì dân là chủ" [2]. Ở nước ta, mọi quyền hành và lực lượng đều là của nhân dân, từ nhân dân mà ra. Người nhấn mạnh rằng: "Bao nhiêu lợi ích đều vì dân. Bao nhiêu quyền hạn đều của dân. Công việc đổi mới, xây dựng là trách nhiệm của dân. Sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc là công việc của dân. Chính quyền từ xã đến Chính phủ Trung ương do dân cử ra. Đoàn thể từ Trung ương đến xã do dân tổ chức nên. Nói tóm lại, quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân" [3].

Lời khẳng định của Bác là ngọn đuốc soi đường cho Đảng, Nhà nước trong quá trình lãnh đạo nhân dân trải qua các thời kỳ cách mạng. Bởi niềm tin của nhân dân chính là sức mạnh, tài sản vô giá của Đảng. Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, ở nơi đầu sóng ngọn gió, từ thiên tai, dịch bệnh cho đến chiến tranh, từ kháng chiến kiến quốc đến xây dựng đất nước trong thời kỳ đổi mới và hội nhập, dân tộc ta luôn đoàn kết một lòng, cùng nhau vượt qua mọi khó khăn, thử thách.

Đặc biệt, trong công tác xây dựng Đảng, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên, Đảng ta đã từng bước khắc phục được tình trạng một bộ phận cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, phai nhạt lý tưởng cách mạng, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, xa rời quần chúng nhân dân.

Trải qua 95 năm từ ngày thành lập đến nay, dưới sự lãnh đạo của Đảng, vị trí, vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam được khẳng định tại Điều 9 Hiến pháp sửa đổi năm 2025 "Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân; tập hợp, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; thể hiện ý chí, nguyện vọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân; thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội; giám sát, phản biện xã hội; phản ánh ý kiến, kiến nghị của nhân dân đến các cơ quan nhà nước; tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước, hoạt động đối ngoại nhân dân, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc".

Mặt trận là đại diện của nhân dân, là nơi tập hợp tâm tư, nguyên vọng của đồng bào các dân tộc, các tôn giáo và người Việt Nam ở nước ngoài. Xuyên suốt mọi giai đoạn lịch sử cách mạng, vai trò nòng cốt của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam luôn được phát huy, quy tụ sức mạnh toàn dân tộc, chung sức thực hiện các nhiệm vụ trọng đại của đất nước.

Qua gần 40 năm tiến hành công cuộc đổi mới, toàn dân, toàn quân ta đã đoàn kết, tận dụng thời cơ, vượt qua khó khăn, thách thức, kiên trì phấn đấu, bằng trí tuệ, tài năng và nghị lực của mình đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Sự đoàn kết, thống nhất, phối hợp đồng bộ giữa Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị xã hội được tăng cường; chính trị xã hội ổn định; quốc phòng, an ninh không ngừng được củng cố; vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế được nâng cao, là tiền đề quan trọng để mở ra kỷ nguyên mới giàu mạnh, thịnh vượng, xây dựng thành công nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Thấm nhuần lời dạy của Bác, quan điểm chỉ đạo của Đảng về phát huy sức mạnh nhân dân đã lấy "Dân là gốc", "Dân là trung tâm", Mặt trận đã phối hợp với chính quyền các cấp đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước, triển khai có hiệu quả các phong trào, cuộc vận động như: "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh"; vận động nhân dân tích cực hưởng ứng cuộc vận động "Quỹ vì người nghèo", để kịp thời hỗ trợ, tiếp sức cho người nghèo ổn định cuộc sống, vươn lên thoát nghèo, không ai bị bỏ lại phía sau.

Nhằm tăng cường phát huy dân chủ, tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, củng cố hệ thống chính trị, tạo đồng thuận xã hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đã tích cực xây dựng, hoàn thiện quy trình giám sát, phản biện xã hội theo Quyết định 217-QĐ/TW của Bộ Chính trị khóa XI; lựa chọn vấn đề cụ thể, thiết thực, phù hợp và tổ chức huy động các tầng lớp nhân dân tham gia giám sát, phản biện nhằm đáp ứng được những nguyện vọng chính đáng của nhân dân. Đồng thời, phát huy hiệu quả vai trò hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng nhằm phát huy quyền làm chủ của nhân dân theo phương châm: "Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng". Từ đó, góp phần phản ánh tâm tư, thái độ, nguyện vọng của quần chúng nhân dân về những chủ trương, đường lối của Đảng; về kết quả hành động, thái độ ứng xử của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong lãnh đạo, thực hiện nhiệm vụ chính trị.

Minh chứng sống động hiệu quả của công tác Mặt trận đã được khẳng định tại Nghị quyết số 43-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII: "Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, tăng cường tuyên truyền, vận động, tập hợp, tạo sự đồng thuận, khơi dậy tinh thần yêu nước, tiềm năng, sức sáng tạo của Nhân dân trong các phong trào thi đua yêu nước; phát huy tích cực vai trò đại diện quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, hội viên và Nhân dân; tăng cường hoạt động giám sát, phản biện xã hội, tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; làm tốt vai trò cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân; củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa. Truyền thống, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc được củng cố, tăng cường, phát huy, đóng góp quan trọng cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc" [4].

Bên cạnh kết quả đã đạt được, thực tiễn cho thấy, công tác Mặt trận có lúc, có nơi chưa phát huy vai trò sức mạnh của nhân dân, chưa sâu sát, chưa thiết thực, nhất là ở cấp cơ sở; sự đổi mới nội dung, phương thức hoạt động chưa theo kịp yêu cầu của tình hình mới; chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát, phản biện chưa cao, có nhiều hạn chế, lúng túng, thậm chí vẫn mang tính hình thức, thiếu chiều sâu, hiệu lực.

Do vậy, để quan điểm "Nhân dân là trung tâm", "Dân làm chủ" đi vào trong thực tiễn, đòi hỏi Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phải nâng cao vai trò của mình trong việc đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, coi thực hiện dân chủ, tạo đồng thuận xã hội là "linh hồn" và "mạch sống" của công tác Mặt trận, lấy phát huy quyền làm chủ của nhân dân là điều kiện cơ bản để thực hiện dân chủ xã hội chủ nghĩa. Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa vừa là mục tiêu, vừa là động lực của công cuộc đổi mới, phát triển đất nước.

Mặt trận đan sợi dây kết nối giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân

Tại Đại hội đại biểu Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025-2030, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: "Mặt trận là nhân dân", "Sức mạnh của Mặt trận chính là sức mạnh của lòng dân. Truyền thống của Mặt trận là đoàn kết".

 Đồng thời, Tổng Bí thư nhấn mạnh 3 quan điểm chỉ đạo then chốt: (i) lấy nhân dân làm trung tâm, chủ thể, mục tiêu và động lực của đổi mới. Mọi nghị quyết, chương trình hành động phải trả lời: Ích lợi thiết thực gì cho dân, cho từng nhóm yếu thế, cho từng cộng đồng cụ thể? (ii) kết hợp dân chủ - kỷ cương - pháp quyền. Mở rộng dân chủ ở cơ sở, thúc đẩy đối thoại xã hội, song hành với kỷ cương thực thi, thượng tôn pháp luật, tôn trọng khác biệt. (iii) chuyển từ phong trào hình thức sang kết quả thực chất, dựa trên dữ liệu, số liệu; ưu tiên các mô hình có khả năng nhân rộng nhanh, chi phí hợp lý, tác động lớn đến đời sống, mang lại lợi ích thiết thực cho người dân.

Tổng Bí thư bày tỏ mong muốn lớn nhất ở nhiệm kỳ này là thấy rõ sự đổi thay ở cơ sở: "họp ít hơn, làm việc, hành động nhiều hơn, ít khẩu hiệu, ít thủ tục, nhiều nụ cười của nhân dân hơn".

Khẳng định của Tổng Bí thư không chỉ ghi nhận truyền thống vẻ vang, đầy tự hào của Mặt trận mà còn định hướng vai trò, sứ mệnh cao cả, trách nhiệm nặng nề mà Mặt trận cần gánh vác để cùng cả dân tộc đưa đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới.

Những chỉ đạo mang tính đột phá, sâu sắc của Tổng Bí thư Tô Lâm mở ra một giai đoạn phát triển mới cho công tác Mặt trận, tạo nên thay đổi về chất trong tư duy lãnh đạo và quản lý, hướng tới xây dựng Mặt trận Tổ quốc Việt Nam hiện đại, hiệu quả, thực sự vì nhân dân, gần dân, sát dân.

Điều này đặt ra yêu cầu và đòi hỏi cán bộ, đảng viên nói chung, cán bộ Mặt trận nói riêng cần đổi mới phương pháp làm việc, định vị lại bản thân để nâng cao trình độ, thích ứng với môi trường và hoàn thiện tư duy trong bối cảnh, không gian phát triển mới như hiện nay.

Và chỉ khi cả "Tâm" và "Thân" người cán bộ Mặt trận dành cho nước, cho dân thì khi đó Mặt trận mới thực sự là nơi đan sợi dây kết nối giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân, giành được toàn vẹn tín nhiệm của Đảng, tín nhiệm của nhân dân. Đồng thời, phải coi đây là nghĩa sống, mục tiêu phấn đấu của người cán bộ Mặt trận trong giai đoạn mới.

Theo đó, người cán bộ Mặt trận cần có cái "Tâm" trong sáng, lòng trung thành tuyệt đối với Tổ quốc, với nhân dân. Mọi suy nghĩ, ý tưởng đều xuất phát từ lợi ích của đất nước và hạnh phúc của nhân dân. Phải thương dân, trọng dân, gần dân, thấu hiểu được những vui buồn, mong mỏi, nguyện vọng của người dân. Lấy sự hài lòng, kết quả chăm lo đời sống của nhân dân làm thước đo cho hiệu quả công việc.

Để người dân thấy rằng, Mặt trận không chỉ nói suông, không đi vỗ tay, không làm tượng trưng, hình thức thì hoạt động của Mặt trận phải gắn với thực tiễn, nói đi đôi làm, thể hiện bằng những việc làm thiết thực, hiệu quả; kết quả, sản phẩm của công tác Mặt trận phải được cụ thể hóa, có thể "cân, đong, đo, đếm" được rõ ràng.

"Thân" của người cán bộ Mặt trận cần vì nước, vì dân, gắn bó sâu sát với cơ sở, thường xuyên lắng nghe ý kiến của người dân, kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng và giải quyết những vấn đề bức xúc của Nhân dân.