Phụ nữ lao động tự do cần hỗ trợ vốn và kỹ năng số để tránh nguy cơ bị bỏ lại phía sau

Đây là thông điệp được đưa ra tại Hội thảo với chủ đề "Tăng cường quyền năng kinh tế cho phụ nữ trong nền kinh tế GIG: nghiên cứu trường hợp phụ nữ buôn bán nhỏ và giúp việc gia đình", diễn ra tại Hà Nội ngày 26/9. Hội thảo do Viện Xã hội học và Tâm lý học (VASS) và Tổ chức Friedrich Naumann Foundation (FNF) Việt Nam đồng tổ chức.

Phát biểu đề dẫn tại Hội thảo, PGS.TS Đặng Thị Hoa, Phó Viện trưởng Viện Xã hội học và Tâm lý học, đã công bố những kết quả nghiên cứu, khẳng định vị thế vững chắc của nhóm phụ nữ làm việc trong khu vực phi chính thức. Nghiên cứu này được thực hiện trong năm 2025 tại Hà Nội, với quy mô khảo sát 324 phiếu và 20 cuộc thảo luận nhóm/phỏng vấn sâu.

Báo cáo chỉ ra rằng, phần lớn phụ nữ trong mẫu khảo sát có thu nhập ngang bằng hoặc thậm chí cao hơn chồng, mặc dù công việc của họ thuộc nhóm phi chính thức. Kết quả này phản ánh thực tế tại Việt Nam, nơi khu vực kinh tế việc làm tự do đang tạo điều kiện để phụ nữ tham gia và đóng góp quan trọng vào kinh tế hộ gia đình, đặc biệt tại các đô thị.

Quyền năng kinh tế của phụ nữ không chỉ thể hiện qua thu nhập mà còn qua khả năng tự quyết định. Theo PGS.TS Đặng Thị Hoa, gần 50% phụ nữ được khảo sát đã thể hiện năng lực chủ động trong việc tìm kiếm việc làm và khởi xướng hình thức tự kinh doanh/buôn bán. Nhờ đóng góp tài chính đáng kể, vị thế của phụ nữ trong gia đình đã được nâng cao khá rõ rệt và được chính người chồng/người thân ghi nhận.

Bên cạnh những mặt tích cực, Hội thảo cũng cảnh báo về những rào cản và hạn chế đang kìm hãm sự phát triển bền vững của nhóm lao động yếu thế này. Đây là nhóm lao động có kỹ năng số hạn chế, khiến họ dễ bị tổn thương và tụt hậu trong quá trình chuyển đổi số của nền kinh tế. Bên cạnh đó, thiếu sự hỗ trợ chính thức về mặt pháp lý và an sinh xã hội, dẫn đến khả năng tích lũy vốn và tài sản còn thấp.

PGS.TS Đặng Thị Hoa nhấn mạnh, những thay đổi trong chính sách quản lý đô thị (như cấm chợ cóc, chợ vỉa hè) có thể ảnh hưởng lớn đến công việc của họ, đi kèm nguy cơ mất thu nhập, mất việc làm nếu họ không thể chuyển sang sử dụng dịch vụ số hoặc thay đổi hình thức kinh doanh.

Để đảm bảo quá trình phát triển kinh tế bao trùm và không để phụ nữ bị bỏ lại phía sau, Hội thảo đã đưa ra khuyến nghị chính sách cụ thể, tập trung vào giải quyết vấn đề vốn và năng lực. Như, các chính sách hỗ trợ phụ nữ ở khu vực phi chính thức cần tiếp tục cung cấp những khoản vay nhỏ để phụ nữ khởi nghiệp và nâng cao năng lực trong lĩnh vực tài chính - tín dụng.

Kiến nghị này được các chuyên gia đánh giá là một giải pháp thiết thực, tạo ra "vốn mồi" để kích hoạt sự tự chủ kinh tế, kết hợp với các chương trình đào tạo nghề và kỹ năng số. Mục tiêu là giúp nhóm phụ nữ này duy trì và phát triển việc làm, từ đó củng cố vững chắc hơn quyền năng, vị thế của họ trong gia đình và xã hội.