Sử dụng vắc xin là bước tiến quan trọng trong phòng chống sốt xuất huyết

Đây là chia sẻ của PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến - nguyên Bộ trưởng Bộ Y tế - tại Hội thảo chuyên sâu về vắc xin sốt xuất huyết diễn ra ngày 26/9 ở TPHCM.

Bệnh sốt xuất huyết được ghi nhận lần đầu tiên ở Việt Nam vào năm 1959. Từ đó đến nay sốt xuất huyết vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, trong khi bệnh lưu hành ngày càng phức tạp, lan rộng và diễn ra quanh năm không còn theo mùa, các biện pháp kiểm soát muỗi truyền bệnh gặp nhiều khó khăn do vấn đề đô thị hóa, giao thương, đi lại.

Sốt xuất huyết gây ra các biến chứng nguy hiểm như tụt huyết áp, suy tim, suy thận, sốc mất máu, suy đa tạng, xuất huyết não, hôn mê… Bệnh có nguy cơ trở nặng vào giai đoạn hết sốt từ ngày thứ 3 đến thứ 5 của bệnh khiến người bệnh dễ chủ quan. Các đối tượng có nguy cơ trở nặng cao hơn khi mắc sốt xuất huyết là trẻ nhỏ, phụ nữ có thai, người mắc các bệnh mãn tính, béo phì… Với phụ nữ mang thai, sốt xuất huyết có thể gây suy thai, sinh non, thai chết lưu.

Hằng năm, nước ta có hàng trăm nghìn trường hợp mắc bệnh sốt xuất huyết với nhiều ca tử vong. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đánh giá sốt xuất huyết là 1 trong 10 gánh nặng y tế toàn cầu, xếp mức độ 3 (mức độ cao nhất) về khẩn cấp y tế.

Theo bà Nguyễn Thị Kim Tiến, sốt xuất huyết không chỉ gây gánh nặng và áp lực cho bệnh nhân, gia đình mà còn cho hệ thống và nhân lực ngành y tế. Gần 40 năm trước, Việt Nam đã chứng kiến dịch sốt xuất huyết khủng khiếp tại Đồng bằng sông Cửu Long. Thời điểm đó, việc phòng bệnh chủ yếu dựa vào diệt muỗi và lăng quăng, không có thuốc điều trị đặc hiệu, vì vậy rất nhiều ca tử vong đã xảy ra tại TPHCM và vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

"Từ nửa thế kỷ trước, việc tìm ra vắc xin sốt xuất huyết là vấn đề cấp thiết. Việt Nam đã phê duyệt vắc xin sốt xuất huyết cùng 39 nước trên thế giới, tiến thêm một bước quan trọng cho công tác phòng chống dịch bệnh. Việc sử dụng vắc xin cùng các biện pháp phòng chống khác sẽ giảm số ca mắc bệnh, nhập viện và gặp biến chứng nặng do bệnh trong tương lai không xa. Đó là bằng chứng thuyết phục nhất về tính an toàn, hiệu quả và tính nhân văn cao cả của vắc xin nói chung và vắc xin sốt xuất huyết nói riêng", bà Tiến kỳ vọng.

BS Trương Hữu Khanh - Phó Chủ tịch Liên chi hội truyền nhiễm TPHCM - cho biết, bệnh sốt xuất huyết khó kiểm soát nguồn lây bởi người mắc sốt xuất huyết có thể không biểu hiện hoặc có triệu chứng không rõ ràng. Theo nghiên cứu, 80% người không có triệu chứng vẫn có khả năng lây nhiễm sốt xuất huyết. Bệnh nặng khó dự đoán trước và có thể phát triển mà không có dấu hiệu cảnh báo.

Ghi nhận mới nhất tại Bệnh viện Nhi đồng 1 (TPHCM) cho thấy, số ca mắc sốt xuất huyết hiện đang tăng cao hơn so với cùng kỳ năm 2023. Tháng 8/2024, bệnh viện có 130 ca mắc sốt xuất huyết nhập viện và 8 trường hợp gặp biến chứng sốc sốt xuất huyết, phải điều trị tích cực. "Nếu không có vắc xin, chúng ta chỉ "đi theo đuôi" sốt xuất huyết", BS Khanh nhận mạnh.

PGS.TS Nguyễn Vũ Trung, Viện trưởng Viện Pasteur TPHCM, chia sẻ, trước khi vắc xin được phê duyệt và đưa về Việt Nam triển khai tiêm cho người dân cả nước, nhiều biện pháp phòng chống sốt xuất huyết đã được ngành y tế triển khai quyết liệt trong nhiều năm qua nhưng do tình hình dịch diễn biến phức tạp, việc kiểm soát trở nên khó khăn hơn khiến bệnh ngày càng gia tăng.

Ông Trung cho rằng vắc xin sốt xuất huyết là biện pháp phòng bệnh chủ động và đặc hiệu, dành cho số đông. Đồng thời kỳ vọng khi số người sử dụng vắc xin tăng lên cùng với các cái biện pháp khác, chắc chắn rằng trong một thời gian ngắn, gánh nặng do sốt xuất huyết gây ra đối với cộng đồng sẽ giảm đáng kể.

Là đơn vị triển khai tiêm vắc xin sốt xuất huyết đầu tiên tại Việt Nam, bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC, cho biết kể từ khi triển khai vắc xin vào ngày 20/9, gần 200 trung tâm tiêm chủng trên toàn quốc của đơn vị đã tiêm và nhận đặt giữ cho gần 15.000 liều vắc xin sốt xuất huyết cho trẻ em và người lớn.

Vắc xin sốt xuất huyết Qdenga do hãng dược phẩm Takeda (Nhật Bản) sản xuất tại Đức, phòng đầy đủ 4 tuýp huyết thanh virus gây bệnh gồm DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Đây là vắc xin sốt xuất huyết đầu tiên được phê duyệt tại Việt Nam, phác đồ tiêm 2 mũi cách nhau 3 tháng cho trẻ từ 4 tuổi trở lên đến người lớn.