Tăng cường chuỗi liên kết, tạo bước phát triển mới cho "món quà đến từ biển đảo"

Đặc khu Vân Đồn (tỉnh Quảng Ninh) có gần 1.600 km² mặt nước, giàu nguồn dinh dưỡng tự nhiên, độ mặn ổn định và môi trường biển sạch. Đây là điều kiện lý tưởng cho loài nhuyễn thể như hàu sữa sinh trưởng. Nhờ lợi thế tự nhiên hiếm có, Vân Đồn hiện được xem là thủ phủ hàu lớn nhất cả nước.

Hàu sữa Vân Đồn có hàm lượng protein, kẽm và các vi chất cao hơn so với nhiều vùng nuôi khác. Hương vị hàu Vân Đồn ngọt thanh, béo mềm, hậu vị dịu, được nhiều chuyên gia ẩm thực đánh giá mang dấu ấn riêng biệt. Người dân Quảng Ninh tự hào gọi đây là "món quà của biển".

Không chỉ phục vụ thị trường nội địa, hàu sữa Vân Đồn còn được sơ chế, chế biến và xuất bán đi nhiều quốc gia. Một số cơ sở, hợp tác xã và doanh nghiệp địa phương đã xây dựng được chuỗi sản xuất, góp phần nâng cao giá trị gia tăng cho con hàu.

Từ nghề đơn lẻ đến chuỗi liên kết bền vững

Theo bà Phạm Thị Thu Hiền, Chi hội trưởng Chi hội Nuôi biển Vân Đồn, nuôi biển tại Vân Đồn vẫn có nhiều tiềm năng để phát triển nhưng đang phải đối diện với nhiều thách thức từ thiên tai, dịch bệnh. Trước đây, do hoạt động đơn lẻ với quy mô nhỏ nên hiệu quả nuôi trồng chưa cao, hay phát sinh dịch bệnh. Việc thành lập chi hội và tham gia vào Hiệp hội Nuôi biển Việt Nam đã giúp các công ty, hợp tác xã (HTX), các hộ nuôi được đào tạo, học tập, ứng dụng các công nghệ cao trong nuôi trồng, chế biến; giúp giảm thiểu các rủi ro do dịch bệnh, kiểm soát và nâng cao chất lượng nuôi trồng. Đồng thời, các đơn vị cũng được hỗ trợ tham gia chuỗi liên kết để kiểm soát chất lượng và ổn định đầu ra.

Hiện Vân Đồn đang quy hoạch, sắp xếp lại vùng nuôi đảm bảo mật độ, chất lượng nguyên liệu đồng thời quan tâm đảm bảo chất lượng nguồn giống, vùng nuôi an toàn sạch sẽ hơn. Nhờ đó, những năm gần đây, người nuôi hàu ở Vân Đồn không chỉ chú trọng sản lượng mà còn đầu tư theo hướng chuỗi giá trị khép kín, từ sản xuất giống, nuôi thương phẩm đến chế biến sâu và tiêu thụ sản phẩm.

Đầu tư chế biến sâu, tăng giá trị cho sản phẩm

Là một trong những đơn vị sử dụng dây chuyền máy móc hiện đại để chế biến thủy sản thành những sản phẩm mang thương hiệu đặc trưng của Vân Đồn, Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Thủy sản Quảng Ninh (Bavabi) đã sản xuất được nhiều sản phẩm mang hương vị biển đảo như: ruốc hàu, ruốc cơ trai, ruốc bề bề, ruốc tép, ruốc cá, ruốc ngao hai cùi… Bà Phạm Thị Thu Hiền, Giám đốc công ty, cho biết, lợi thế của Vân Đồn là có nguồn khai thác thủy sản rất lớn, tuy nhiên trước đây, bà con nuôi trồng, khai thác nhiều loại thủy sản nhưng chỉ dừng lại mở mức tiêu thụ bình thường là các sản phẩm tươi. Tuy vậy, những sản phẩm tươi khi đánh bắt lên mang đi tiêu thụ luôn, rất khó trong việc bảo quản và giữ độ tươi ngon.

"Nhận thấy điều đó, năm 2014, tôi đã thành lập Công ty, thu mua một số loại hải sản của người dân, sau đó tập trung chế biến thành những sản phẩm khô, cung cấp thêm những sản phẩm chất lượng cao cho khách hàng. Hàu sau khi chuyển về xưởng sẽ nhanh chóng được làm sạch rong rêu ký sinh, sục rửa qua bể ozone và tách nhẹ nhàng, dứt khoát để vỏ không bị vỡ, giữ nguyên phần thịt hàu. Sau đó, hàu được xào khoảng 15 phút ở nhiệt độ 140 - 150 độ C, rồi sấy khô, xé sợi và chuyển sang phối trộn, cân đo, đóng vào lọ. Tiếp đó, sản phẩm được khử trùng bằng áp suất nóng trong khoảng 3 tiếng ở nhiệt độ 121 độ C rồi đưa đi dán nhãn, chờ vận chuyển đến nơi tiêu thụ. Gần như 100% các công đoạn đều được làm bằng máy, nên đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm và không làm mất đi chất dinh dưỡng trong thịt hàu. Mặc dù không dùng chất bảo quản, nhưng sản phẩm có hạn sử dụng lên đến 12 tháng", bà Hiền chia sẻ.

Sau hơn 10 năm hoạt động, đến nay, công ty đã sở hữu dây chuyền máy móc hiện đại và năng lực chế biến sâu nhiều loại hải sản. Công ty đã chủ động đầu tư dây chuyền rửa, vệ sinh, đóng lọ tự động, khép kín, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm; tối ưu hóa tiện ích cho người tiêu dùng. Sản phẩm được phân phối chủ yếu qua kênh siêu thị và các cửa hàng thực phẩm trên cả nước và trên các sàn thương mại điện tử, qua mạng xã hội.

Phát triển nghề nuôi hàu theo chuỗi giá trị bền vững

Để đồng hành cùng các Hợp tác xã nuôi trồng thuỷ sản trên địa bàn, cấp uỷ, chính quyền đặc khu Vân Đồn; các sở, ngành của tỉnh Quảng Ninh cũng đã có nhiều hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp, các Hợp tác xã như tổ chức Hội nghị đối thoại để lắng nghe, giải quyết các kiến nghị liên quan đến việc giao mặt nước nuôi thủy sản và bình ổn giá bán hàu trên địa bàn; tích cực vào cuộc, kịp thời giải quyết những khó khăn, vướng mắc của người dân nuôi trồng thuỷ sản… 

Đồng thời, địa phương cũng tổ chức các hoạt động kết nối các nhà sản xuất tham gia hội chợ quảng bá sản phẩm trong và ngoài tỉnh, hướng dẫn bà con tháo gỡ khó khăn về thủ tục hành chính, kinh phí, khoa học công nghệ, từ đó động viên bà con tiếp tục kiên trì bám biển, có những cải tiến hơn nữa trong việc áp dụng đúng khoa học kỹ thuật góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng con hàu mang đặc trưng riêng của Vân Đồn.

Ông Cao Tường Huy, Uỷ viên Ban thường vụ Tỉnh uỷ, Bí thư Đảng uỷ, Chủ tịch HĐND đặc khu Vân Đồn,  nhấn mạnh, nghề nuôi trồng thuỷ sản có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của đặc khu Vân Đồn, do đó các hợp tác xã cần tập trung nguồn lực, tránh việc nuôi trồng tràn lan, chú trọng áp dụng khoa học công nghệ vào chăm sóc để đảm bảo sản phẩm khi thu hoạch đạt chất lượng tốt nhất. Để đạt được mục tiêu đó, các tổ chức chính trị xã hội của đặc khu cần tìm hiểu nhu cầu thực tế, mở các lớp đào tạo chuyên ngành thuỷ sản cho con em hội viên tại Vân Đồn để nâng cao kiến thức về nuôi trồng thuỷ sản cho người dân địa phương.

Xác định phát triển nghề nuôi hàu theo chuỗi giá trị bền vững và thân thiện với môi trường là hướng đi chiến lược, Vân Đồn đang tập trung quy hoạch vùng nuôi, khuyến khích đầu tư công nghệ chế biến và xây dựng thương hiệu nhằm nâng cao giá trị sản phẩm, tăng cường quảng bá thương hiệu, kết nối thị trường trong và ngoài nước, phát triển sản phẩm chế biến sâu, tạo giá trị gia tăng để hướng tới kinh tế biển xanh.