Thích ứng với biến đổi khí hậu để phát triển kinh tế bền vững

Trong những năm gần đây, Sơn La nói riêng và vùng Tây Bắc nói chung đã phải đối mặt với nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan như mưa đá, lũ quét, hạn hán kéo dài, và nền nhiệt tăng cao bất thường.

Những hiện tượng này không chỉ làm gia tăng rủi ro trong sản xuất nông nghiệp mà còn gây suy thoái đất, suy giảm đa dạng sinh học và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh kế của hàng nghìn hộ dân.

Trong bối cảnh đó, thích ứng với biến đổi khí hậu không còn là sự lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu cấp bách và bắt buộc. Đây là giải pháp then chốt để bảo vệ sinh kế, đảm bảo an ninh lương thực và gìn giữ hệ sinh thái rừng bền vững cho vùng Tây Bắc.

Hướng tới nông lâm nghiệp bền vững

Để giải quyết những thách thức do biến đổi khí hậu gây ra, một cách tiếp cận toàn diện và đa mục tiêu đã được triển khai thông qua Dự án "Giảm nhẹ và thích ứng với biến đổi khí hậu trong lĩnh vực nông - lâm nghiệp vùng núi Tây Bắc - giai đoạn 2". Dự án được thực hiện từ tháng 8/2024 đến tháng 12/2026 tại một số xã thuộc huyện Thuận Châu (cũ), tỉnh Sơn La, và đang cho thấy những chuyển biến đáng ghi nhận.

Dự án tập trung vào 3 mục tiêu trọng tâm: Tăng khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu trong nông - lâm nghiệp; Thúc đẩy tích lũy, lưu trữ carbon, góp phần giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu; Gắn kết thích ứng khí hậu với phát triển kinh tế - xã hội địa phương, đảm bảo phát triển bền vững.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, người dân được hướng dẫn áp dụng các mô hình canh tác thích ứng với khí hậu. Điển hình là canh tác không làm đất, phương pháp giúp giữ ẩm, bảo vệ cấu trúc đất và giảm xói mòn. Các mô hình trồng luân canh - xen canh cây ngắn ngày với cây dài ngày được khuyến khích để tăng hiệu quả sử dụng đất và đa dạng hóa sản phẩm.

Việc sử dụng giống cây chịu hạn và chuyển đổi mùa vụ phù hợp với biến động thời tiết cũng là những giải pháp quan trọng giúp nông dân chủ động ứng phó với điều kiện khí hậu bất thường. Đặc biệt, các mô hình nông nghiệp thông minh khí hậu (CSA - Climate Smart Agriculture) đang từng bước được giới thiệu nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên, giảm phát thải khí nhà kính và quan trọng hơn là nâng cao thu nhập cho người dân.

Đối với lĩnh vực lâm nghiệp, dự án triển khai rộng khắp các hoạt động như trồng rừng gỗ lớn, phục hồi rừng đầu nguồn để bảo vệ nguồn nước và đất. Mô hình quản lý rừng cộng đồng gắn với chi trả dịch vụ môi trường rừng (PFES) được thúc đẩy, tạo cơ chế để người dân địa phương tham gia tích cực vào việc bảo vệ và phát triển rừng, đồng thời nhận được lợi ích kinh tế.

Bên cạnh đó, dự án còn khuyến khích trồng các loại cây bản địa có giá trị kinh tế cao như sơn tra, dổi, mắc ca. Việc này không chỉ giúp lưu giữ carbon hiệu quả mà còn tạo sinh kế ổn định, bền vững cho người dân vùng cao, góp phần cải thiện đời sống.

Lồng ghép thích ứng khí hậu vào phát triển kinh tế địa phương

Một điểm nổi bật và mang tính chiến lược của dự án là việc gắn kết chặt chẽ thích ứng với biến đổi khí hậu trong nông - lâm nghiệp với các chương trình phát triển kinh tế - xã hội cấp địa phương. Các mô hình được triển khai không chỉ dừng lại ở mức độ thí điểm mà còn được tích hợp vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương. Điều này góp phần quan trọng vào việc thực hiện các mục tiêu lớn hơn như xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế xanh.

Tại các xã thuộc vùng dự án ở Thuận Châu, việc thành lập tổ hợp tác, nhóm hộ nông dân cùng sản xuất và tiêu thụ sản phẩm gắn với chuỗi giá trị đã tạo ra những tiền đề vững chắc. Đây là cơ hội để người dân làm quen với cách làm nông nghiệp quy mô hàng hóa, hướng tới sự thân thiện với môi trường và đặc biệt là nâng cao khả năng ứng phó linh hoạt trước những rủi ro khí hậu ngày càng gia tăng.