Tôn trọng là giá trị cốt lõi trong giáo dục giới tính - tình dục cho giới trẻ

Vấn đề giáo dục, chăm sóc sức khỏe sinh sản và tình dục vị thành niên ngày càng trở nên cấp thiết, tỷ lệ xâm hại tình dục trẻ em ở Việt Nam đang có xu hướng gia tăng.

Theo báo cáo của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, từ tháng 6/2019 đến tháng 6/2021, cả nước có hơn 4.000 trẻ em bị xâm hại, trong đó có hơn 3.600 trẻ là nữ. Tuy nhiên đây số liệu chính thức chỉ là ‘phần nổi của tảng băng chìm’ vì nhiều vụ xâm hại chưa được phát hiện và xử lý.

Khảo sát mới nhất của Chương trình sức khỏe vị thành niên tại Việt Nam do Bộ Y tế, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Bộ Giáo dục và Đào tạo thực hiện cho thấy tỷ lệ quan hệ tình dục lần đầu trước 14 tuổi ở Việt Nam tăng gấp 2 lần trong 6 năm, từ 1,45% năm 2013 lên 3,51% vào năm 2019. Tuy nhiên, chưa có quy định bắt buộc giáo dục giới tính – tình dục, cũng như chưa có chương trình giáo dục giới tính - tình dục nào đã được chuẩn hóa cho các trường học trên cả nước.

Với mong muốn phát triển một chương trình giáo dục về giới tính và tình dục toàn diện cho học sinh trung học cơ sở ở Việt Nam, Dự án SAVVY (dự án SAVVY - Sexuality Awareness-raising and Value-setting for Vietnamese Youths - Nâng cao nhận thức và định hướng giá trị về giới tính cho giới trẻ Việt Nam đã được tiến hành với sự tài trợ của Hội đồng Úc-ASEAN (Australia-ASEAN Council) trực thuộc Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc.

Ghi nhận những rung động, khao khát, lo âu, và bất an của tuổi mới lớn

Kế thừa chương trình giáo dục về giới tính và tình dục của các quốc gia có nền giáo dục tiên tiến như Mỹ, Úc, và Singapore, Dự án SAVVY đã phát triển một chương trình giáo dục giới tính và tình dục toàn diện cho học sinh trung học cơ sở thông qua các hoạt động tham vấn, phản biện với các bên liên quan bao gồm các cơ quan chính phủ, các tổ chức quốc tế, các cơ quan truyền thông, trường học, phụ huynh và các chuyên gia giáo dục giới tính và tình dục.

Các tài liệu của dự án, trong đó có 8 bài báo tóm tắt nội dung của tài liệu đã được đăng trên Báo Thiếu niên Dân tộc - chuyên đề của Báo Thiếu niên Tiền phong và Nhi đồng - năm 2021 với ngôn ngữ dễ hiểu và gần gũi với các em học sinh trung học cơ sở.

Phó Giáo sư - Tiến sĩ Hoàng Lan Anh (Hiệu phó Trường Khoa học Xã hội và Chính trị, Đại học Melbourne, Australia), điều phối viên dự án giới thiệu: Bộ tài liệu của dự án SAVVY hướng tới đối tượng là học sinh trung học cơ sở tại Việt Nam (12-15 tuổi) nhằm cung cấp những thông tin chính xác về mặt khoa học, phù hợp với lứa tuổi và sự phát triển về giới và tính dục, phù hợp với văn hóa và các khía cạnh nhận thức, cảm xúc, thể chất và xã hội; cung cấp những kiến thức cơ bản về sức khoẻ tình dục và sức khoẻ sinh sản để các em biết cách phòng ngừa viêm nhiễm qua đường tình dục và mang thai ngoài ý muốn. 

Đồng thời, qua đó giúp các em học sinh cơ hội khám phá các giá trị đạo đức, các chuẩn mực xã hội và văn hóa, các quyền liên quan đến tình dục và các mối quan hệ xã hội; thúc đẩy việc tiếp thu các kỹ năng sống, phát triển lòng tự tôn ở các em học sinh và hình thành thái độ đúng đắn trong quan hệ với người xung quanh.

Điều phối viên dự án, chị Nguyễn Hà Phương (Thạc sĩ Khoa học Phát triển, Đại học Melbourne, Australia; Nghiên cứu sinh Nhân học Xã hội, Đại học Zurich, Thụy Sỹ) chia sẻ thêm: Điểm nhấn trong tài liệu giảng dạy giáo dục giới tính và tình dục của Dự án SAVVY là đề cao sự tôn trọng trong các quan hệ xã hội, tình bạn, tình yêu cũng như trong cách các em thanh thiếu niên nhìn nhận cơ thể, bản dạng giới, và xu hướng tính dục của bản thân mình và người khác. 

Khác với những tài liệu giáo dục giới tính và tình dục đã được sử dụng ở Việt Nam từ trước đến nay, giáo trình của Dự án SAVVY không nhấn mạnh vào sự nguy hiểm khi quan hệ tình dục và coi đây là vấn đề kiêng kị của tuổi vị thành niên mà ghi nhận những rung động, khao khát, lo âu, và bất an của tuổi mới lớn. 

Tài liệu khuyến khích các em có cái nhìn cởi mở và lành mạnh về tình dục, giới tính để có thể tự tin trang bị cho mình những kiến thức cần thiết, tìm kiếm sự trợ giúp khi cần, thiết lập ranh giới an toàn trong tình bạn - tình yêu, và có những lựa chọn đúng đắn cho mình.