Triết lý sống của cô gái "dành cả đời đi chăm thú hoang"

Cô gái thành thị với đam mê "khác người"

Cô gái sinh năm 1990 với vẻ ngoài bụi bặm, phong trần này sở hữu một bảng thành tích học tập đáng nể: hai tấm bằng thạc sĩ danh giá - một tại Oxford Brookes với chuyên ngành bảo tồn linh trưởng Madagascar và một tại Cambridge về bảo tồn tê giác Kenya. Sinh ra và lớn lên tại Hà Nội nhưng Nguyễn Thị Thu Trang lại bộc lộ một tình yêu đặc biệt dành cho thiên nhiên và thế giới động vật. Lúc còn nhỏ, khi bạn bè cùng trang lứa say mê truyện tranh hay phim hoạt hình, cô bé Trang lại mê mẩn những chương trình "Thế giới động vật", lặng lẽ nuôi dưỡng giấc mơ được bảo vệ muông thú từ thuở thiếu thời.

Mới học lớp 4, Thu Trang đã biết thương cảm khi nhìn thấy hình ảnh những con thú rừng bị bán ngoài đường. Bước ngoặt đưa một cô gái thành phố, quyết tâm gắn bó với thiên nhiên hoang dã là khoảnh khắc Trang mới chỉ 8 tuổi vô tình thấy cảnh lấy mật gấu. Chứng kiến cảnh chú gấu người dân nuôi gần nhà mình bị đè ra hút mật, cô bé rơi nước mắt. Những cảnh tượng đó khiến Trang quyết tâm phải làm một việc gì đó để bảo vệ những loài thú hoang dã.

15 tuổi, khi đang là học sinh chuyên Sinh trường THPT Hà Nội - Amsterdam, Trang được nhận vào làm tình nguyện viên tại tổ chức TRAFFIC, mạng lưới kiểm soát buôn bán động - thực vật hoang dã trong suốt hơn một năm rưỡi. Thời gian này đã giúp cô hiểu phần nào công việc của một nhà bảo tồn động vật hoang dã. Thậm chí, có đợt cô quá say mê đi làm tình nguyện cho các tổ chức bảo tồn đến nỗi bố mẹ không cho đi nữa, khóa cửa nhốt trong nhà. Khi đó, cô trèo lên ban công tầng hai, nhảy sang nhà hàng xóm rồi trốn đi.

Đến khi tốt nghiệp THPT, Trang trúng tuyển vào Trường ĐH Liverpool John Moores (Anh), chuyên ngành Bảo tồn động vật hoang dã và hoàn thành chương trình đại học với tấm bằng cử nhân tài năng. Sau đó, cô gái 9x xuất sắc giành học bổng cao học toàn phần của Đại học Cambridge. Vừa học ở trường, cô vừa tham gia các dự án nghiên cứu bảo tồn động vật ở Madagascar, Borneo, Việt Nam, Campuchia, Nam Phi và Kenya.

Ngành bảo tồn động vật hoang dã có nhiều công việc khác nhau nhưng Thu Trang lại chọn cho mình mảng gai góc nhất của ngành là chống buôn bán động vật hoang dã trái phép. Công việc là những chuyến đi xuyên rừng từ châu Á đến châu Phi, ngủ lều không tiện nghi. Đó là tình trạng bị quấy rối, khi một cô gái phải đến những nơi hẻo lánh. Hay thậm chí là chạm mặt những kẻ buôn bán ngà voi trang bị súng ống.

Nhưng biến cố xảy ra là khi đang theo học ở Cambridge, Thu Trang khi ấy 23 tuổi phát hiện mình bị ung thư đường ruột, một căn bệnh thường gặp ở những người lớn tuổi. Cô kể rằng, thời điểm đó liên tục bị ngất mặc dù bình thường bạn bè vẫn gọi cô là Trang "voi" vì vốn có sức khỏe rất tốt. Những tưởng gục ngã vì cơn bạo bệnh ấy thế nhưng nó lại là chất xúc tác giúp cô hiểu hơn về bảo tồn. Và chỉ 1 năm sau ca mổ ung thư đường ruột, cô chính thức tham gia điều tra ngầm cùng cảnh sát các nước để phanh phui những đường dây săn bắt và buôn bán động vật hoang dã trái phép.

Thu Trang nhiều lần chia sẻ rằng chính trải nghiệm cận kề với bệnh tật đã khiến cô nhìn đời theo một lăng kính khác. Với cô, cuộc sống không đo bằng độ dài mà bằng giá trị đóng góp để lại. "Nếu hôm nay là ngày cuối cùng, tôi vẫn muốn làm một việc gì đó có ích cho thiên nhiên và cộng đồng", Trang từng tâm sự. Triết lý sống giản dị nhưng đầy sức mạnh ấy trở thành động lực giúp cô vượt qua những chuyến công tác khắc nghiệt nơi rừng sâu hay áp lực từ các cuộc điều tra ngầm nhiều rủi ro. Trang quan niệm con người không đứng tách biệt, mà là một phần của tự nhiên. Vì thế, bảo vệ động vật hoang dã cũng chính là bảo vệ chính tương lai của loài người.

Sống tận cùng với triết lý đã chọn

Trang đi làm bảo tồn ở nhiều nơi, cứ có cơ hội là đi, từ châu Phi sang châu Á. Ở Madagascar, Trang cùng thầy hướng dẫn luận văn thạc sĩ nghiên cứu về vượn cáo má nâu, kết quả là mức độ bảo tồn loài động vật này được nâng cao hơn, chính phủ Madagascar đẩy mạnh các biện pháp bảo tồn. Năm 2015, sau khi về nước, Trang sáng lập Trung tâm bảo vệ động vật hoang dã (WildAct) hoạt động mạnh mẽ trong lĩnh vực môi trường, tập trung vào việc bảo tồn các loài động vật và hệ sinh thái bị đe dọa.

Thu Trang trong các chuyến công tác

Bạn đời của Trang làm cùng nghề, chính vì thế luôn hiểu và chia sẻ cùng nhau khó khăn cũng như đặc thù công việc. Cặp đôi đã cùng nhau tổ chức một đám cưới khác lạ, độc đáo, không theo một khuôn mẫu nào, xuất phát từ điều kiện sống và thói quen của họ. Một đám cưới nhỏ gọn, xinh xắn mà vô cùng đặc biệt với tất cả bạn bè và người thân thiết với tiêu chí trang trọng ấm áp và thân thiện môi trường đã được tổ chức tại một trang trại rộng thoáng, những chú cún mặc sức chạy nhảy. Nhẫn cưới của họ được làm từ kim loại tái chế được đặt thiết kế theo mẫu riêng với hoa văn truyền thống và tên hai người được viết bằng chữ cổ Ogham, được coi là ký hiệu ngôn ngữ Ailen sơ khai, quê hương chú rể.

Trong đám cưới cả hai không mua hoa đắt tiền mà sử dụng những loại dân dã như một bình hoa lay ơn trồng đúng mùa từ ruộng, mấy bó bướm, hoa xuyến chi mọc tự nhiên quanh nhà. Họ cùng dùng súng bắn bong bóng với nước xà phòng sinh học thay cho các loại pháo.

Không chỉ kiên định với công việc chuyên môn, Thu Trang còn chọn lối sống tối giản, gần gũi thiên nhiên. Cô chủ động hạn chế sử dụng đồ nhựa, ưu tiên tái chế và tái sử dụng trong sinh hoạt hàng ngày. Những buổi chia sẻ với sinh viên hay cộng đồng, cô thường nhấn mạnh: "Bạn không cần phải là nhà khoa học để thay đổi thế giới. Chỉ cần bắt đầu từ việc nhỏ, như không dùng ống hút nhựa hay tiết kiệm điện, bạn đã góp phần bảo tồn hành tinh này". Tư tưởng ấy lan tỏa mạnh mẽ, nhất là với giới trẻ, khi họ tìm thấy ở Trang hình ảnh một người dám sống hết mình cho đam mê và lý tưởng, không ngại trả giá để bảo vệ điều mình tin tưởng.

Nhờ những nỗ lực đóng góp không ngừng nghỉ của mình, năm 2022, Giải thưởng quốc tế International Princess of Girona Foundation (FPdGi) của Hoàng gia Tây Ban Nha đã vinh danh Thu Trang vì "sự can đảm và những hoạt động bảo tồn truyền cảm hứng cho cộng đồng, không chỉ ở Việt Nam mà còn trên thế giới". Năm 2023, cô là gương mặt trẻ duy nhất của Việt Nam được chọn tham gia Chương trình Nhà lãnh đạo khu vực châu Á - Thái Bình Dương.