Tuần làm việc 4 ngày: Cân bằng năng suất và hạnh phúc của người lao động

Mô hình làm việc linh hoạt tại Việt Nam

Tại Công ty CP Sbooks - doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xuất bản và công nghệ giáo dục, việc tổ chức làm việc hiện nay được điều chỉnh linh hoạt theo cấp độ và đặc thù công việc. Đây được xem là bước đầu tiên mà doanh nghiệp này hướng đến mô hình làm việc 4 ngày/tuần.

"Chúng tôi đã thử nghiệm mô hình 4 ngày/tuần đối với các cấp quản lý từ trưởng phòng trở lên từ khá lâu. Họ có thể chọn ngày nghỉ linh hoạt trong tuần để học tập, nghiên cứu hoặc làm việc từ xa. Điều này giúp cân bằng giữa công việc và phát triển bản thân", Giám đốc Công ty CP Sbooks Nguyễn Anh Dũng cho biết.

Theo ông Dũng, điều quan trọng nhất của mô hình này không nằm ở số ngày làm việc mà ở tinh thần và văn hóa làm việc. "Thực tế, các nhà quản lý cấp cao thường không đếm thời gian làm bằng giờ. Dù ở văn phòng hay ở nhà, họ vẫn suy nghĩ, sáng tạo và tìm cách giải quyết vấn đề. Giữ nguyên số giờ làm hay không, đôi khi không quan trọng bằng việc duy trì tinh thần trách nhiệm và năng suất lao động", ông Dũng nói.

Từ góc nhìn của người làm sách, CEO Sbooks cho rằng "thời gian làm việc" không phải là thước đo duy nhất của hiệu quả lao động. "Trong kỷ nguyên mới, khi trí tuệ và sáng tạo trở thành yếu tố cốt lõi của nền kinh tế, mô hình làm việc 4 ngày/tuần sẽ không còn là "giấc mơ xa vời" mà là một bước tiến tự nhiên, khi doanh nghiệp và con người cùng trưởng thành về ý thức, công nghệ và văn hóa", ông Dũng nhấn mạnh.

Không chỉ Sbooks, tại TPHCM hiện có nhiều doanh nghiệp đang thử nghiệm các phương thức làm việc mới như giảm giờ làm, làm việc từ xa hoặc mô hình kết hợp hybrid (nhân viên có thể phân bổ thời gian làm việc giữa văn phòng và một địa điểm khác, thường là tại nhà). Sau đại dịch Covid-19, xu hướng này càng được áp dụng mạnh mẽ hơn.

Chị Kim Ngọc, nhân viên làm việc tại một công ty áp dụng mô hình hybrid, cho biết việc linh hoạt về thời gian và địa điểm làm việc mang lại nhiều lợi ích rõ rệt. "Sau dịch, công ty cho phép nhân viên đến văn phòng 3 ngày và làm việc tại nhà 2 ngày thay vì 5 ngày đến công ty như trước. Quãng đường từ nhà đến công ty khoảng 16km nên chính sách này giúp tôi tiết kiệm rất nhiều thời gian di chuyển. Thay vì phải vội vã chạy xe đi làm, tôi có thêm thời gian nghỉ ngơi, tập thể dục và chuẩn bị tinh thần tốt hơn cho công việc", chị Ngọc chia sẻ.

Bà Nguyễn Thị Hồng Chi, giảng viên Khoa Văn hóa và Truyền thông, Trường Đại học Văn hóa TPHCM, đồng thời là chuyên gia tư vấn độc lập cho một số tổ chức phi chính phủ và doanh nghiệp xã hội cho rằng, trong tương lai gần, Việt Nam chưa cần áp dụng hoàn toàn mô hình làm việc 4 ngày/tuần, mà có thể chọn hướng đi trung gian qua các mô hình linh hoạt khác.

"Thực tế, khi bàn đến tính thích ứng, linh hoạt và cân bằng giữa công việc và cuộc sống, nhiều mô hình làm việc đã ra đời như: remote work (làm việc từ xa), hybrid working (làm việc kết hợp) hay remote-first hybrid (ưu tiên làm việc từ xa). Những mô hình này cho phép nhân viên chủ động về thời gian mà vẫn đảm bảo hiệu quả công việc", bà Chi nói.

Cũng theo bà Chi, việc thử nghiệm mô hình làm việc linh hoạt không chỉ giúp người lao động có thêm thời gian cho bản thân, gia đình mà còn góp phần giảm áp lực giao thông, giảm chi phí vận hành và tăng cường năng suất lao động thực tế nếu doanh nghiệp quản lý tốt mục tiêu và kết quả đầu ra.

Năng suất là yếu tố tiên quyết

Theo báo cáo của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) và Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), năng suất lao động của Việt Nam tuy tăng đều qua các năm nhưng vẫn ở mức khiêm tốn so với khu vực. Giờ làm việc dài không đồng nghĩa với năng suất cao, thậm chí còn có thể dẫn đến kiệt sức và gia tăng tỷ lệ nghỉ việc của người lao động. Giám đốc Sbooks Nguyễn Anh Dũng nói rằng: "Chúng tôi không xem làm việc ít ngày là giảm năng suất mà là thay đổi cách tiếp cận công việc. Khi con người được làm việc trong trạng thái thoải mái, hiệu quả sẽ cao hơn. Điều đó quan trọng hơn việc ngồi đủ 8 tiếng mỗi ngày".

Bà Uyên Điêu, Giám đốc Nghiên cứu và Tư vấn nhân lực của Anphabe, nhận định: "Mô hình làm việc 4 ngày/tuần tại Việt Nam có tiềm năng nâng cao năng suất, cải thiện chất lượng cuộc sống và khả năng thu hút, giữ chân nhân sự. Tuy nhiên, điều kiện tiên quyết là doanh nghiệp phải thay đổi tư duy quản trị và thí điểm linh hoạt với từng ngành nghề".

Theo bà Uyên Điêu, với các ngành đặc thù như dịch vụ, tư vấn hay chăm sóc khách hàng, doanh nghiệp có thể áp dụng lịch trực luân phiên để đảm bảo hỗ trợ khách hàng liên tục hoặc tận dụng công nghệ tự động hóa và AI trong giao tiếp. Trong khi đó, ngành sản xuất với tính chất lao động nặng và chu trình vận hành liên tục có thể thử mô hình compressed hours (10 giờ/ngày) hoặc ca xoay, vừa tránh gián đoạn sản xuất, vừa cải thiện đời sống người lao động.

Trong khi đó, TS. Vũ Thị Bích Quỳnh - Trưởng khoa Quản trị Kinh doanh (Trường Chính sách công và Phát triển nông thôn), cũng nhấn mạnh: "Doanh nghiệp Việt cần đánh giá sự phù hợp với mô hình kinh doanh bởi không phải tổ chức nào cũng thích hợp với tuần làm việc 4 ngày. Để áp dụng thành công, doanh nghiệp cần có chiến lược thay đổi phương thức làm việc linh hoạt, xem xét việc kéo dài giờ làm mỗi ngày hoặc giảm tổng giờ làm và đầu tư vào công nghệ để duy trì năng suất, hiệu quả. Đối với cơ quan quản lý nhà nước, chỉ nên áp dụng thí điểm ở một số loại hình doanh nghiệp; còn với khu vực tư nhân, có thể bắt đầu từ một số phòng ban hoặc nhóm nhân sự đặc thù".

Hơn 20 quốc gia đã áp dụng

Bà Nguyễn Thị Hồng Chi cho biết, hiện nay hơn 20 quốc gia đã áp dụng từng phần hoặc toàn bộ tuần làm việc 4 ngày như: Ba Lan, Canada, Tây Ban Nha, Đức, Mỹ, Anh, Nhật Bản, Hàn Quốc… Tại Anh, mô hình làm việc 4 ngày/tuần được triển khai thử nghiệm trong 6 tháng, từ tháng 11/2024, với gần 1.000 nhân viên thuộc 17 doanh nghiệp và tổ chức. Dù thời gian làm việc giảm, mức lương và khối lượng công việc vẫn giữ nguyên. Sau thử nghiệm, cả 17 đơn vị đều quyết định duy trì mô hình; nhiều tổ chức còn ghi nhận doanh thu tăng, số ngày nghỉ ốm giảm so với cùng kỳ năm trước.

Từ ngày 1/7 đến 12/9/2025, toàn bộ công chức tại Dubai đã áp dụng thử nghiệm tuần làm việc 4 ngày trong khuôn khổ sáng kiến "Our Flexible Summer" do Sở Nhân lực Chính phủ Dubai (DGHR) triển khai. Kết quả cho thấy mức độ hài lòng, hạnh phúc và hiệu quả công việc tăng rõ rệt. Sau thành công này, chính quyền Dubai đang khuyến khích doanh nghiệp tư nhân xem xét áp dụng các hình thức làm việc linh hoạt hơn.

Tương tự, Nhật Bản và Hàn Quốc cũng khuyến khích mô hình làm việc 4 ngày/tuần nhằm giúp người lao động có thêm thời gian chăm sóc gia đình, học tập và tái tạo năng lượng. Chính quyền thành phố Tokyo, một trong những khu vực sử dụng lao động lớn nhất Nhật Bản, sẽ chính thức cho phép công chức làm việc 4 ngày mỗi tuần từ tháng 4/2025. Song song đó, Tokyo áp dụng chính sách nghỉ bán phần vì con nhỏ, cho phép một số nhân viên nữ rút ngắn hai giờ làm mỗi ngày để chăm sóc con cái…

Dù còn nhiều thách thức, các thử nghiệm như của Công ty CP Sbooks và một số doanh nghiệp ở TPHCM đang mở ra tín hiệu tích cực cho thị trường lao động Việt Nam. Việc mạnh dạn điều chỉnh mô hình làm việc, hướng đến cân bằng giữa năng suất và hạnh phúc của người lao động, có thể là chìa khóa giúp doanh nghiệp Việt chuyển mình trong thời kỳ kinh tế tri thức. Khi tư duy quản trị thay đổi, công nghệ được đầu tư và con người được tin tưởng hơn, tuần làm việc 4 ngày có thể không còn là "giấc mơ" mà trở thành thực tế gần kề trong tương lai.

Báo cáo của Milieu Insight công bố tháng 6/2024 cho thấy có tới 78% người lao động Việt Nam mong muốn được làm việc 4 ngày trong tuần, phản ánh rõ khát vọng cân bằng giữa công việc và đời sống của lực lượng lao động hiện nay.