Tuyên Quang: Y tế cơ sở giữ vững vai trò “gần dân”
Cán bộ y tế Trạm Y tế xã tại tỉnh Tuyên Quang đang tiếp đón bệnh nhân
Trong bối cảnh chuyển đổi số đang lan tỏa mạnh mẽ trong ngành y tế, các trạm y tế tuyến xã – nơi gần dân nhất – đang trở thành “nút giao” quan trọng đưa công nghệ đến với người dân, tạo nên thay đổi rõ nét trong tiếp cận dịch vụ khám chữa bệnh ban đầu.
Giảm việc giấy tờ, tăng thời gian chăm sóc sức khỏe người dân
Tại Trạm Y tế xã Nghĩa Thuận, tỉnh Tuyên Quang, trên bàn tiếp đón, thay vì những tấm thẻ bảo hiểm y tế bằng giấy như trước kia, nhiều bệnh nhân chỉ cần đưa ra căn cước công dân gắn chip hoặc quét ứng dụng VssID trên điện thoại. Màn hình máy tính tự động hiển thị đầy đủ thông tin, hồ sơ điều trị, quá trình khám bệnh trước đó. Một quy trình mới – nhanh hơn, chính xác hơn – đang diễn ra ngay tại vùng quê còn nhiều khó khăn này.
Đó là những thay đổi mà bà Lương Thị Nhung, Trạm trưởng Trạm Y tế xã Nghĩa Thuận, gọi là "bước chuyển mình rõ nhất kể từ khi trạm thành lập".
"Trước đây, mỗi buổi sáng, cán bộ tiếp đón phải nhập thủ công từng thông tin của người bệnh. Chỉ cần người dân quên thẻ, hỏng thẻ là mọi thứ bị gián đoạn. Nay chỉ cần CCCD gắn chip, vài giây là xong", bà Nhung chia sẻ.
Không chỉ tiết kiệm thời gian, việc ứng dụng công nghệ còn giúp quy trình khám chữa bệnh tại trạm khoa học và minh bạch hơn. Từ quản lý hồ sơ bệnh án, danh mục thuốc, đơn thuốc điện tử cho đến thanh toán BHYT đều được xử lý trên hệ thống phần mềm. "Cán bộ y tế chúng tôi có thêm thời gian tư vấn cho bệnh nhân thay vì bận rộn với giấy tờ", bà nói.
Song, thay đổi nào cũng có hai mặt. Nghĩa Thuận là xã có tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số cao, nhiều người lớn tuổi lần đầu nghe đến VssID hay mã định danh y tế. "Chúng tôi phải hướng dẫn từng chút một. Có những bác mất cả buổi mới biết cách mở ứng dụng," bà Nhung kể. Nhưng càng hướng dẫn, người dân càng quen; đến nay, không ít người thậm chí còn chủ động đưa điện thoại ra để "quét cho nhanh".
Bên trong phòng chờ của trạm, tấm pano về vệ sinh chuồng trại, phòng chống bệnh mùa đông, an toàn thực phẩm… được đặt ngay lối ra vào. Mỗi tháng, trạm lại phối hợp với Mặt trận Tổ quốc xã, Hội LHPN, Đoàn Thanh niên đi từng thôn, bản để tuyên truyền người dân giữ vệ sinh môi trường, khử khuẩn quanh nhà, phòng tránh các ổ dịch có nguy cơ bùng phát.
"Chúng tôi luôn nhắc bà con: đau ốm phải đến trạm khám, đừng tự ý mua thuốc hay để bệnh nặng mới đi viện. Nhiều trường hợp đến muộn, bệnh đã diễn biến xấu rất đáng tiếc", bà Nhung cho biết.
Cán bộ tại trạm đang thăm khám cho bệnh nhân
Thay đổi nhận thức là một hành trình lâu dài, nhưng với sự kiên trì của cán bộ y tế cơ sở, nhiều thói quen cũ đang dần thay đổi. Những buổi truyền thông trực tiếp tại thôn bản giúp bà con hiểu hơn về tiêm chủng, bệnh sốt xuất huyết, bệnh không lây nhiễm và chăm sóc sức khỏe ban đầu.
Nhắc đến tương lai của trạm, bà Nhung còn khá nhiều trăn trở. Trạm Y tế xã vẫn thiếu nhiều thiết bị cơ bản như máy siêu âm màu, máy xét nghiệm sinh hóa, điện tim, nội soi tai mũi họng… "Nếu có đủ thiết bị, chúng tôi có thể chẩn đoán sớm cho người dân ngay tại xã, không phải chuyển lên tuyến trên chỉ vì thiếu máy," bà nói.
Nguồn thuốc cũng là vấn đề khiến trạm đau đầu. Ở vùng xa, mỗi đợt thiếu thuốc BHYT là người dân lại phải đi hàng chục cây số lên tuyến trên để lấy thuốc – điều vốn không dễ dàng với người già hoặc người bệnh mãn tính.
Về nhân lực, trạm chỉ có vài cán bộ y tế; kỹ năng chuyên môn cần được đào tạo thường xuyên để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới. Nhiều năm qua, việc thu hút bác sĩ về xã gần như bằng 0 vì thu nhập thấp và không có chính sách hỗ trợ đủ hấp dẫn.
Cần quá trình đầu tư bền bỉ cho y tế cơ sở
Trong bối cảnh hai tỉnh Tuyên Quang và Hà Giang sáp nhập, điều người dân quan tâm nhất chính là: Trạm y tế xã có bị xáo trộn không?
Theo đề án của tỉnh, toàn bộ hệ thống trạm y tế vẫn được duy trì hoạt động bình thường. Các trung tâm y tế khu vực liên xã vẫn trực thuộc Sở Y tế, đảm bảo thống nhất trong chỉ đạo chuyên môn.
Điều này có ý nghĩa quan trọng với những địa bàn rộng lớn, hiểm trở như xã Lũng Cú. Tại đây, mỗi ngày Trạm trưởng Nguyễn Duy Đông vẫn đều đặn thăm khám cho người dân. Lũng Cú được sáp nhập từ ba xã cũ, với hơn 15.000 dân, 70% là đồng bào Mông. "Giữ nguyên 3 Trạm y tế ở 3 xã cũ là hợp lý. Bà con đi lại khó khăn, nếu gom lại một điểm sẽ rất vất vả", anh Đông chia sẻ.
Các cán bộ, y bác sĩ tại Trạm y tế xã có máy móc, trang thiết bị để phục vụ công việc
Người dân cũng bày tỏ mong muốn tương tự. Chị Long Thị Hương, xã Quảng Nguyên, tâm sự: "Chúng tôi mong trạm được bổ sung bác sĩ để khỏi phải đi bệnh viện tuyến trên vì những bệnh đơn giản. Trạm gần nhà là tiện nhất".
Còn bà Nguyễn Thị Hòa, xã Yên Sơn, người hằng tháng phải đến trạm lấy thuốc tiểu đường và cao huyết áp, nói: "Nếu trạm y tế xa thêm thì người già như chúng tôi rất khó khăn. Duy trì trạm như hiện nay là thiết thực nhất".
Tỉnh hiện có 104 Trạm y tế xã, phường và 22 phòng khám đa khoa khu vực. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 20% số xã chưa có bác sĩ. Nhiều năm qua, các địa phương phải điều động bác sĩ từ Trung tâm y tế khu vực hoặc từ trạm khác đến hỗ trợ luân phiên mỗi tuần hai buổi để đảm bảo phục vụ người dân.
Việc sáp nhập tỉnh được kỳ vọng sẽ giải quyết phần nào tình trạng thiếu nhân lực này, thông qua phân bổ hợp lý và tăng hiệu quả quản lý.
Bác sĩ Nguyễn Thành Hưng, Giám đốc Sở Y tế Tuyên Quang nhấn mạnh: "Điều quan trọng nhất là người dân dù ở vùng thuận lợi hay vùng sâu, vùng xa đều được chăm sóc sức khỏe đầy đủ, kịp thời. Mọi thay đổi hành chính không được phép ảnh hưởng đến quyền lợi y tế của người dân".
Để y tế cơ sở thực sự mạnh, đủ sức trở thành tuyến đầu của hệ thống y tế, đòi hỏi sự đầu tư bền bỉ hơn nữa về con người, cơ sở vật chất, thiết bị, thuốc men và chính sách đãi ngộ. Đó không chỉ là mong muốn của những người làm nghề, mà còn là kỳ vọng của hàng nghìn người dân đang đặt niềm tin vào Trạm y tế gần nhà – nơi góp phần giữ gìn sức khỏe cộng đồng mỗi ngày.
