Bệnh quai bị và phương thức bệnh lây lan trong cộng đồng

Quai bị là một căn bệnh do virus paramyxovirus gây nên. Mặc dù tỉ lệ tử vong do bệnh quai bị rất thấp nhưng nếu không phát hiện và chữa trị kịp thời, đặc biệt là quai bị ở người lớn có thể gặp phải nhiều biến chứng nghiêm trọng. 

Các biến chứng nguy hiểm của bệnh quai bị thường gặp là viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn, viêm buồng trứng, nhồi máu phổi, tổn thương thần kinh. Vì thế, tìm hiểu về cách phòng tránh bệnh quai bị là điều vô cùng cần thiết để phòng tránh bệnh, bảo vệ sức khỏe của bản thân và mọi người xung quanh. 

1. Bệnh quai bị có lây không?

Quai bị không không nguy hiểm nếu được phát hiện và điều trị kịp thời. Tuy nhiên, bệnh có nguy cơ lây nhiễm rất cao và thậm chí còn có thể biến thành dịch.

Vậy quai bị có lây không? thì câu trả lời cho câu hỏi này là có. Quai bị là một căn bệnh truyền nhiễm cấp tính, có tính lây lan rất nhanh và có khả năng bùng dịch trong cộng đồng nếu không có các biện pháp phòng ngừa kịp thời.

Bất cứ ai cũng có thể bị virus gây bệnh quai bị  tấn công khi nói chuyện, tiếp xúc gần gũi, dùng chung ly, cốc và dụng cụ ăn uống với những bệnh nhân mắc quai bị.

Trên thế giới, căn bệnh này đã từng là đại dịch ở một số quốc gia châu Phi và vài tiểu bang của nước Mỹ. Điều đáng mừng là từ khi vắc xin phòng ngừa bệnh quai bị ra đời (năm 1967), căn bệnh này đã tiết giảm đến 90%.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng chúng ta  vẫn có thể mắc bệnh quai bị sau khi tiêm vắc xin vì nhiều nguyên nhân khác nhau. Trong đó, nguyên nhân lớn nhất có thể là hệ miễn dịch không có phản ứng tốt với vắc xin được tiêm hoặc chưa tiêm đủ 2 liều theo khuyến cáo của các tổ chức y tế.

2. Bệnh quai bị lây lan trong cộng đồng như thế nào?

2.1. Nguồn truyền nhiễm

Các nghiên cứu và các bác sĩ cho biết nguồn truyền nhiễm và ổ chứa của căn bệnh quai bị là người. Trong đó, nguồn truyền nhiễm quan trong nhất là người mắc bệnh quai bị trong giai đoạn khởi phát bệnh. Ngoài ra, những đối tượng đã mang virus quai bị mà chưa có các triệu chứng, dấu hiệu cụ thể cũng đóng vai trò là nguồn truyền nhiễm,

Theo các thống kê, trong một ổ dịch quai bị, thông thường cứ 1 bệnh nhân quai bị lâm sàng có khoảng từ 3-10 người mang virus lành, chủ yếu là những đối tượng có tiếp xúc gần với bệnh nhân trong thời kỳ ủ bệnh và phát bệnh của bệnh.

2.2. Thời điểm dễ lây nhiễm

Ở nước ta, thời gian lây lan của bệnh quai bị ra cộng đông có thể tản phát quanh năm.Tuy nhiên, thời điểm dễ lây nhiễm quai bị nhất là  vào các tháng thu – đông vì lúc này khí hậu mát, lạnh và khô hanh. Những điều kiện thời tiết này góp phần làm cho   bệnh quai bị có thể lan truyền mạnh hơn.

Theo các nghiên cứu, giai đoạn lây truyền của bệnh là thời điểm virus có trong nước bọt của bệnh nhân quai bị trước khi khởi phát (có triệu chứng sốt và viêm tuyến nước bọt) khoảng 3-5 ngày, và sau khi khởi phát khoảng  7-10 ngày. Ngoài ra, khi tiến hành kiểm tra y tế, virus cũng có thể thấy ở nước tiểu của người bệnh trong vòng 2 tuần.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng bệnh quai bị có thể lây trước khi các tuyến nước bọt sưng và kéo dài đến 5 ngày sau khi bắt đầu sưng. Vì vậy, khi biết mình bị mắc bệnh quai bị, chúng ta cần tránh tiếp xúc với người khác ít nhất 5 ngày sau khi triệu chứng sưng tuyến nước bọt xuất hiện, để hạn chế lây lan bệnh ra cộng đồng.

Đọc thêm kiến thức về bệnh quai bị qua bài viết: Sưng đau tuyến nước bọt là gì? Khi nào là dấu hiệu của quai bị.

Điều đáng lo ngại là theo khảo sát của nhiều nhà nghiên cứu,  có tới 25% người bệnh bị nhiễm virus quai bị lại không có bất kỳ biểu hiện nào rõ rệt và có nguy cơ cao lây nhiễm sang những người xung quanh mà không hề hay biết .

2.3. Phương thức lây truyền của bệnh

Phương thức lây truyền của bệnh quai bị là  lây qua đường hô hấp. Theo đó, virus gây ra bệnh quai bị có trong các hạt nước bọt hoặc dịch tiết mũi họng bắn ra ngoài không khí khi bệnh nhân ho, hắt hơi,… Khi người chưa mắc bệnh hít phải trực tiếp các dịch tiết này hoặc qua các đồ dùng  do bệnh nhân thải ra sẽ có nguy cơ mắc bệnh quai bị. 

Các thống kê đã chỉ ra rằng những hạt nước bọt chứa virus sống gây bệnh có kích thước nhỏ (từ 5 – 100 mm) có thể phát tán mạnh trong phạm vi 1,5 mét. Còn lại, những hạt cực nhỏ, ở dạng khí dung (có kích thước dưới 5 mm) có thể bay lơ lửng nhiều giờ trong không khí ở những không gian kín,khi gặp gió các hạt khí dung chứa virus có thể phát tán xa hơn, gây nên sự lây lan quai bị trong cộng đồng.

Như vậy, quai bị là căn bệnh có thể lây lan nhanh và có thể lây qua nước bọt hoặc chất nhầy từ miệng, mũi hoặc cổ họng của người bệnh. Cụ thể, người mắc bệnh quai bị  có thể lây bệnh cho người khác qua các con đường sau:

- Ho hoặc hắt hơi.

- Dùng chung đồ dùng như dao, kéo và đĩa với người mắc bệnh quai bị.

- Chia sẻ thực phẩm với người bị nhiếm bệnh.

- Lây lan khi hôn nhau.

- Lây lan khi người mắc bệnh chạm vào mũi hoặc miệng của mình, sau đó truyền nó lên bề mặt mà người khác có thể chạm vào như ly nước.

Với những thông tin trên, bạn có thể hiểu rõ rằng quai bị là một bệnh có lây truyền và lây truyền nhanh chóng trong cộng đồng nếu không có các biện pháp bảo vệ và phòng tránh kịp thời. Vì vậy, để phòng ngừa quai bị hiệu quả cần chú ý phát hiện kịp thời để ngăn chặn khả năng lây nhiễm bệnh cho mọi người.