Bệnh to tim ở người già và những điều cần biết

Có thể bạn chưa biết nhưng to tim vốn dĩ không phải là một căn bệnh độc lập, nó chính là triệu chứng của một vấn đề tiềm ẩn khiến cho tim phải hoạt động nhiều hơn bình thường. Đặc biệt là bệnh to tim ở người già có thể dẫn đến nhiều hệ lụy nghiêm trọng, thậm chí ảnh hưởng đến sức khỏe.

1. Bệnh to tim ở người già là gì?

Bệnh to tim còn được biết với tên gọi cơ tim phì đại. Đây là tình trạng xảy ra khi tim lớn hơn so với bình thường. Lúc này các thành tâm thất ngày càng dày và các buồng tâm thất sẽ thu hẹp lại, khiến cơ tim gặp trở ngại trong việc co bóp đẩy máu đi khắp cơ thể.

Người lớn tuổi có nhiều nguy cơ mắc chứng to tim hơn so với người trẻ. Nó là một dấu hiệu cho thấy bạn đang mắc phải các tình trạng về tim nguy hiểm và có thể dẫn đến suy tim, đột quỵ.

2. Phân loại bệnh to tim

Tim to ra vì cơ tim bị tổn thương. Ở những giai đoạn đầu, tim bị to ra vẫn có thể bơm máu bình thường. Tuy nhiên, khi tình trạng bệnh tiến triển thì khả năng bơm máu của tim sẽ suy giảm.

Bệnh cơ tim giãn nở là loại chính của tim to. Các thành ở cả 2 bên của tim hay còn được gọi là tâm thất trở nên mỏng hơn và căng ra khiến tim phình to hơn so với bình thường. Trong khi đó ở dạng khác, cơ tâm thất trái trở nên rất dày. Huyết áp cao có thể là nguyên nhân khiến cho tâm thất trái to ra và dày lên.

Có một thực tế là khi tim phình to do cơ tâm thất trái dày lên sẽ có khả năng bơm máu tốt hơn so với khi cơ tim giãn nở và tâm thất mỏng hơn.

3. Nguyên nhân gây bệnh to tim ở người già

Bệnh to tim có thể xảy ra ở bất kỳ lứa tuổi nào, tuy nhiên người cao tuổi là nhóm đối tượng dễ mắc nhất do cơ thể dần lão hóa, tiềm ẩn nhiều nguy cơ bệnh lý tim mạch, huyết áp cao. Nguyên nhân phổ biến nhất của chứng to tim này là do tắc nghẽn động mạch gây ảnh hưởng đến việc cung cấp máu cho tim (bệnh động mạch vành) và huyết áp cao. Một số nguyên nhân khác có thể kể đến bao gồm:

- Bệnh động mạch vành, xảy ra khi chất béo tích tụ hoặc có các mảng bám bên trong một hoặc nhiều động mạch vành (tim). Hiện tượng này xảy ra liên tục được gọi là xơ vữa động mạch và dẫn đến thu hẹp động mạch và gây ra chứng tim to.

- Huyết áp cao. Người cao tuổi thường bị cao huyết áp, lúc này máu được bơm với lực mạnh hơn bình thường qua các động mạch, gây căng thẳng cho tim.

- Viêm cơ tim. Đây là một bệnh nhiễm trùng tim thường do virus gây ra. Bệnh có thể dẫn đến suy tim xung huyết với triệu chứng to tim.

- Bệnh van tim. Những người mắc bệnh này thường gặp vấn đề ở van hai lá khiến máu chảy ngược. Từ đó buồng tim bị ảnh hưởng khiến tim phải co bóp nhiều hơn bình thường.

- Thiếu máu cục bộ ở tim dẫn đến giảm lưu lượng máu đến tim.

- Các cơn đau tim trước đó do cơ tim suy yếu nên tim có thể phải to ra để theo kịp nhu cầu bơm máu đi khắp cơ thể.

- Bệnh tuyến giáp. Tuyến giáp có vai trò điều chỉnh nhiều chức năng trao đổi chất. Nếu mắc các bệnh về tuyến giáp mà không được điều trị, có thể dẫn đến huyết áp cao, mức cholesterol trong máu cao, nhịp tim không đều và tim to.

- Béo phì khiến chất béo tích tụ trong cơ thể là một yếu tố nguy cơ dẫn đến huyết áp cao, do đó có thể khiến tim to ra.

Ngoài ra, đôi khi có thể không tìm ra nguyên nhân cho chứng to tim mà bệnh nhân mắc phải, những trường hợp này còn được gọi là bệnh cơ tim giãn vô căn.

4. Triệu chứng

Trong một số trường hợp, chứng tim to không gây ra bất kỳ triệu chứng nào cụ thể. Tuy nhiên, thông thường thì tim to sẽ ngăn chặn dòng máu từ tâm thất trái, khiến tim chứa ít máu hơn và làm suy giảm khả năng bơm máu để cung cấp oxy và chất dinh dưỡng nuôi cơ thể. Từ đó có thể dẫn đến một số các triệu chứng của suy tim sung huyết, chẳng hạn như:

- Khó thở (đặc biệt khi hoạt động mạnh hoặc khi nằm thẳng);

- Chân và bàn chân bị phù nề, sưng tấy lên;

- Tăng cân, cảm giác mệt mỏi;

- Đánh trống ngực hoặc nhịp tim không đều.

- Đau ngực, ngất xỉu.

Một số người có thể bị hụt hơi và nặng hơn một chút, hoa mắt, chóng mặt và choáng váng. Đặc biệt các triệu chứng có xu hướng xuất hiện trong khi tập thể dục hoặc thực hiện các hoạt động gắng sức. Mức độ nghiêm trọng của triệu chứng có thể thay đổi qua từng ngày, do đó cần phải theo dõi và kịp thời điều trị để tránh các biến chứng nguy hiểm.

5. Biến chứng của to tim

Nếu như không được phát hiện và chẩn đoán kịp thời, chứng to tim có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, thậm chí ảnh hưởng đến tính mạng người mắc phải như:

- Suy tim là biến chứng phổ biến nhất. Các dạng suy tim thường gặp là suy tim trái, suy tim sung huyết.

- Các cục máu đông cũng dễ được hình thành, từ đó có thể gây ra nhồi máu cơ tim, đột quỵ, thuyên tắc động mạch phổi.

- Ngừng tim và đột tử. Đây là biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh to tim ở người già. Tim to dẫn đến rối loạn nhịp đập của tim. Nhịp tim quá chậm hoặc quá nhanh khiến máu bị ứ đọng tại các buồng tim, có thể dẫn đến ngừng tim hoặc đột tử.

6. Chẩn đoán bệnh to tim ở người già

Do nhiều bệnh nhân không có triệu chứng khi mắc phải, bệnh tim to chỉ có thể được phát hiện khi bệnh nhân đi khám định kì hoặc khi bệnh đã tiến triển và các triệu chứng biểu hiện ra bên ngoài. Các bác sĩ có thể hỏi về lịch sử y tế cũng như các dấu hiệu bệnh nhân mắc phải để bước đầu chẩn đoán bệnh. Sau đó, bác sĩ có thể chỉ định thêm một số các xét nghiệm khác như:

- Khám lâm sàng. Các triệu chứng như khó thở hoặc triệu chứng bệnh nhân đang mắc suy tim sung huyết. Tim to cũng có thể tạo ra âm thanh bất thường khi nghe bằng ống nghe.

- Siêu âm tim. Đây là phương pháp tốt nhất để chẩn đoán chứng to tim. Phương pháp này không gây đau đớn và cũng không có bất kỳ rủi ro nào. Việc siêu âm tim sẽ giúp bác sĩ xác định kích thước của tim, độ dày cơ, chức năng tim. Trong một số trường hợp, siêu âm tim còn có thể giúp bác sĩ tìm ra nguyên nhân gây ra chứng to tim của bệnh nhân.

- Chụp X-quang ngực. Người mắc chứng tim to sẽ có thể nhận ra sự tăng kích thước của tim trên phim X-quang ngực.

- Thông tim. Đây là kỹ thuật dùng ống thông, đi theo đường mạch máu lớn vào trong tim để đánh giá được các bất thường, tổn thương của tim và mạch máu nuôi tim. Nó cũng giúp kiểm tra các áp lực mạch máu và áp lực buồng tim, cung lượng tim, độ bão hòa oxy. Phương pháp này tìm kiếm các tắc nghẽn trong động mạch vành.

- Xét nghiệm máu. Những xét nghiệm này được thực hiện để kiểm tra những yếu tố bệnh lý có thể là nguyên nhân dẫn đến chứng tim to, chẳng hạn như bệnh tuyến giáp, HIV hoặc nhiễm virus khác.

- Chụp CT và MRI cũng có thể giúp chẩn đoán tim to trong một số tình huống nhất định.

- Sinh thiết. Tuy rằng rất hiếm khi được chỉ định nhưng bác sĩ có thể lấy một mẫu mô nhỏ từ bên trong tim để xác định nguyên nhân của chứng to tim.

7. Điều trị

Thông thường, việc điều trị chứng tim to ở người già tập trung vào điều trị nguyên nhân gây bệnh. Ví dụ như:

- Đối với bệnh nhân to tim do mắc bệnh động mạch vành. Phương pháp điều trị sẽ nhằm khai thông các tắc nghẽn trong các mạch máu cung cấp oxy cho tim. Từ đó có thể cải thiện lưu lượng máu đến cơ tim. Nếu tim của bệnh nhân to ra do tắc nghẽn, việc này sẽ giúp cải thiện tình trạng bệnh.

- Tăng huyết áp. Việc kiểm soát huyết áp cao ở người già có thể ngăn ngừa các tổn thương tiến triển thêm. Nó cũng có thể làm cho tim của bệnh nhân hoạt động tốt hơn.

- Ngừng sử dụng các chất kích thích và rượu, bia có thể giúp cải thiện các triệu chứng của tim to và cải thiện chức năng tim.

- Đối với bệnh nhân to tim do mắc bệnh van tim, các bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật hoặc chỉ định một thủ thuật ít xâm lấn để có thể sửa chữa hoặc thay thế van tim bị hỏng gây ra chứng to tim.

Khi chứng tim to tiến triển nặng gây suy tim sung huyết, các phương pháp điều trị lúc này sẽ tập trung vào việc giảm bớt các triệu chứng và giữ cho tim của bạn hoạt động như bình thường, chẳng hạn như:

- Sử dụng thuốc lợi tiểu khiến bệnh nhân đi tiểu nhiều hơn. Điều này có nghĩa là tim không phải bơm nhiều và chúng cũng giúp giảm bớt triệu chứng sưng, phù nề ở chân, bàn chân.

- Thuốc ức chế men chuyển (ACE) và thuốc chẹn beta dùng để điều trị huyết áp cao và cải thiện sức khỏe tim mạch.

- Cấy ghép máy khử rung tim. Một thiết bị được đưa vào lồng ngực nhằm khởi động lại tim nếu nó ngừng đập. Trong một số trường hợp, máy khử rung tim cũng có thể giúp tim bơm máu hiệu quả hơn.

- Ở một số rất ít người bị bệnh tim to và suy tim sung huyết nặng, các bác sĩ có thể chỉ định ghép tim thay thế.

8. Chế độ dinh dưỡng và lối sống cho bệnh nhân cao tuổi mắc chứng to tim

Người mắc chứng to tim cần tuân thủ một chế độ dinh dưỡng phù hợp và thay đổi lối sống khoa học nhằm giúp quá trình điều trị có hiệu quả tốt hơn cũng như hạn chế bệnh tiến triển nặng. Những lưu ý trong chế độ ăn uống và sinh hoạt cho bệnh nhân cao tuổi mắc to tim bao gồm:

- Chế độ dinh dưỡng giảm muối, hạn chế ăn mặn.

- Hạn chế các thực phẩm giàu chất béo bão hòa và cholesterol.

- Ưu tiên bổ sung chất xơ và các vitamin.

- Nên uống từ 6 đến 8 cốc nước mỗi ngày, không uống các loại thức uống chứa cồn như rượu, bia hay các chất kích thích như caffeine.

- Tuyệt đối không hút thuốc lá.

- Tăng cường hoạt động thể chất với các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, đạp xe, bơi lội… Thời gian tập luyện khoảng 20 – 30 phút mỗi ngày và ít nhất là 5 ngày mỗi tuần.

- Theo dõi cân nặng thường xuyên. Kiểm soát lượng đường trong máu và huyết áp đối với bệnh nhân mắc bệnh lý đái tháo đường, tăng huyết áp.

- Hạn chế căng thẳng, áp lực. Ngủ đủ giấc mỗi ngày và thường xuyên thư giãn bằng cách nghe nhạc, thiền, yoga… có thể giúp điều hòa nhịp tim.

9. Một số câu hỏi thường gặp

Làm cách nào để ngăn ngừa chứng tim to?

Nếu bạn có tiền sử gia đình mắc bệnh to tim, hãy đi khám sức khỏe định kỳ và hỏi bác sĩ những gì bạn có thể làm để phòng tránh mắc bệnh. Bạn cũng có thể thực hiện một số thay đổi lối sống như:

- Thực hiện một chế độ ăn uống lành mạnh cho tim.

- Tập thể dục ít nhất 30 phút hầu hết các ngày trong tuần.

- Quản lý huyết áp và cholesterol của bạn.

- Bỏ thuốc lá và tránh rượu bia, các chất kích thích.

Triển vọng của những bệnh nhân mắc bệnh tim to ở người già là gì?

Trên thực tế, có rất nhiều người đã có thể kiểm soát tốt và hiệu quả các triệu chứng của chứng to tim. Bệnh nhân phát hiện và điều trị bệnh càng sớm thì kết quả điều trị càng tích cực. Điều trị chứng to tim sớm có thể ngăn tình trạng trở nên tồi tệ hơn.

Sau khi điều trị, liệu tim có to trở lại hay không?

Một số người bị to tim do các yếu tố tạm thời, chẳng hạn như nhiễm trùng, tim sẽ trở lại kích thước bình thường sau khi điều trị. Nhưng nếu chứng tim to là do một tình trạng mãn tính gây ra, nó sẽ không được điều trị dứt điểm hoàn toàn. Bệnh nhân cần tiếp tục dùng thuốc hoặc các phương pháp điều trị khác để kiểm soát các triệu chứng.

Khi nào nên đưa bệnh nhân đi cấp cứu?

Hầu hết các trường hợp bệnh nhân mắc tim to không cần đi cấp cứu do nó không phải là một trường hợp khẩn cấp. Tuy nhiên, nếu gặp các dấu hiệu sau đây, người nhà cần đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất ngay lập tức để được cấp cứu kịp thời:

- Tức ngực kéo dài.

- Đau hoặc ngứa ran ở cánh tay, lưng, cổ hoặc hàm.

- Ngất.

- Khó thở, ngay cả khi nghỉ ngơi.

Bệnh tim to có chữa được không?

Đặc điểm chính của bệnh tim to là cấu trúc của tim bị thay đổi và rất khó có thể điều trị để tim trở về bình thường. Tuy nhiên người bệnh không nên quá lo ngại vì tình trạng bệnh vẫn có thể kiểm soát hoàn toàn được bằng cách sử dụng các thuốc điều trị hoặc can thiệp phẫu thuật.