Bổ sung trách nhiệm Công an xã kiểm tra, xác minh thông tin tố giác tội phạm

Tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ hai, chiều nay (20/10), Quốc hội xem xét Tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự.

Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí cho biết, hiện nay lực lượng Công an xã đã được tổ chức chính quy về chức danh, cơ cấu lực lượng, năng lực, trách nhiệm… Đây là lực lượng nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, đấu tranh phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật về an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc ở địa bàn xã.

Đặc biệt, trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 đang diễn biến phức tạp, Công an xã càng có vai trò quan trọng trong đấu tranh phòng, chống tội phạm cần thiết phải xử lý ngay vụ việc tại địa bàn cơ sở. Do vậy, việc bổ sung quy định về trách nhiệm kiểm tra, xác minh sơ bộ tố giác, tin báo về tội phạm đối với Công an xã trong Bộ luật Tố tụng hình sự là cần thiết để tăng cường vai trò của Công an xã. Đồng thời kịp thời giảm tải khối lượng công việc hiện đang rất lớn cho Cơ quan điều tra Công an cấp huyện, giải quyết khó khăn, vướng mắc cấp bách trong hoạt động điều tra hình sự do diễn biến phức tạp của dịch bệnh Covid-19 từ địa bàn cấp cơ sở. Thực tế này đặt ra yêu cầu cần phải sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 146 BLTTHS.

Bên cạnh đó, tình hình thiên tai lũ lụt và diễn biến phức tạp của đại dịch Covid-19 hiện nay, nhất là trong bối cảnh thực hiện triệt để việc giãn cách, cách ly, việc khởi tố, điều tra, truy tố nhiều vụ việc, vụ án hình sự gặp khó khăn, bị trì hoãn do không thể tiến hành được các hoạt động tố tụng.

Theo ông Lê Minh Trí, Viện kiểm sát cũng không thể xử lý tình huống bằng cách ra quyết định trả hồ sơ để điều tra bổ sung hoặc đình chỉ vụ án vì không có căn cứ. Nhiều vụ án, vụ việc đã phải gia hạn thời hạn giải quyết, tuy nhiên vẫn có khả năng không thể hoàn thành hồ sơ hoặc không thể tiến hành được đầy đủ các thủ tục tố tụng để xem xét, quyết định việc khởi tố, kết luận điều tra, quyết định việc truy tố trong thời hạn luật định.

Việc tống đạt các quyết định tố tụng cho người bị buộc tội hoặc chuyển hồ sơ vụ án sang các giai đoạn tố tụng tiếp theo, việc chuyển các chứng cứ, tài liệu, đồ vật cho Viện kiểm sát, Tòa án… cũng bị trì hoãn, không thể tiến hành được. Trong khi đó, khoản 1 Điều 148, khoản 1 Điều 229 và khoản 1 Điều 247 Bộ luật Tố tụng hình sự không có quy định cho phép tạm đình chỉ trong trường hợp "vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh". Điều này dẫn đến vụ án, vụ việc không có cách giải quyết tiếp theo đúng quy định của pháp luật.

Theo quy định của pháp luật, trong giai đoạn điều tra, nếu hết thời hạn điều tra mà không thể hoàn thiện được hồ sơ và thực hiện đầy đủ các hoạt động tố tụng theo luật định để chứng minh bị can đã thực hiện tội phạm thì sẽ phải đình chỉ điều tra; điều này có thể dẫn đến bỏ lọt tội phạm, người phạm tội.

Theo ông Lê Minh Trí, đây là những trở ngại, hạn chế do khách quan đem lại, là những khó khăn, vướng mắc cấp bách từ thực tiễn cần được xem xét, tháo gỡ để giải quyết, đáp ứng yêu cầu công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, không bỏ lọt tội phạm, người phạm tội, không làm oan người vô tội. Viện Kiểm sát nhân dân tối cao thấy rằng cần thiết phải sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 148, khoản 1 Điều 229, khoản 1 Điều 247 BLTTHS để giải quyết khó khăn, vướng mắc cấp bách từ thực tiễn hiện nay cũng như khả năng sẽ phát sinh trong thời gian tới.

Thẩm tra dự án Luật này,  Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho biết: Về sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 146 Bộ luật Tố tụng hình sự về Thủ tục tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, theo Tờ trình, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao  đề nghị sửa đổi Khoản 3 Điều 146 Bộ luật Tố tụng hình sự: bổ sung trách nhiệm tiến hành kiểm tra, xác minh sơ bộ tố giác, tin báo về tội phạm cho Công an xã (như đối với Công an phường, thị trấn, Đồn Công an).

Tán thành chủ trương bổ sung trách nhiệm cho Công an xã, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho biết, về thời điểm sửa đổi, bổ sung quy định này thì Ủy bàn còn có 2 loại ý kiến. Trong đó, đa số ý kiến tán thành việc sửa đổi khoản 3 Điều 146 của Bộ luật Tố tụng hình sự ngay trong lần sửa đổi này để đáp ứng yêu cầu thực tiễn, phát huy nguồn lực của Công an xã để kịp thời xử lý các vụ việc tại địa bàn cơ sở ngay khi tiếp nhận tố giác, tin báo. Đồng thời giúp giảm tải cho Cơ quan cảnh sát điều tra Công an cấp huyện khi đã thực hiện việc điều động số lượng lớn cán bộ, chiến sỹ xuống cấp xã.

Có ý kiến đề nghị chưa sửa đổi khoản 3 Điều 146 của BLTTHS trong lần sửa đổi này vì cần được xem xét, đánh giá kỹ hơn về năng lực đội ngũ cán bộ, điều kiện cơ sở vật chất kỹ thuật để bảo đảm tính khả thi.

Bên cạnh đó, Ủy ban Tư pháp cũng tán thành sự cần thiết giao quy định chi tiết về căn cứ tạm đình chỉ giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố, tạm đình chỉ điều tra, tạm đình chỉ vụ án "vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh" để bảo đảm việc áp dụng căn cứ này chặt chẽ, thống nhất, tránh lạm dụng trong thực tiễn.

Đồng thời đề nghị Viện Kiểm sát nhân dân tối cao tiếp tục tiếp tục rà soát kỹ lưỡng dự thảo văn bản quy định chi tiết, bảo đảm chặt chẽ về nội dung, thống nhất với quy định của Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm, Luật Phòng, chống thiên tai và tuân thủ các quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.