Các cấp Hội LHPN trở thành "cầu nối thông tin" tin cậy cho phụ nữ

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội nhấn mạnh, đây là hướng đi nhân văn, tạo nền tảng vững chắc cho phát triển bền vững tại cơ sở.

- Trong bối cảnh chuyển đổi số và yêu cầu giảm nghèo đa chiều, theo ông, các cấp Hội LHPN cần tập trung vào những hoạt động trọng tâm nào để giúp hội viên, đặc biệt là phụ nữ nghèo và cận nghèo, nâng cao năng lực tiếp cận thông tin?

Theo tôi, có 3 nhóm hoạt động trọng tâm mà các cấp Hội LHPN cần tập trung triển khai. Thứ nhất, tổ chức các hoạt động nâng cao nhận thức về chuyển đổi số và quyền được tiếp cận thông tin của phụ nữ. 

Thứ hai, thiết kế những mô hình học tập cộng đồng phù hợp với từng nhóm phụ nữ, đặc biệt là nhóm yếu thế. Thứ ba, tăng cường phối hợp giữa Hội với chính quyền, trường học, doanh nghiệp viễn thông, ngân hàng số, các tổ chức xã hội và khu vực tư nhân để xây dựng các chương trình đào tạo số thiết thực, dễ hiểu và có tính bền vững.

Tôi tin rằng, nếu các cấp Hội coi tiếp cận thông tin là một phần của giảm nghèo đa chiều, thì đó sẽ là hướng đi đúng, rất nhân văn và rất phù hợp với bối cảnh hội nhập. Khi người phụ nữ biết cách tìm thông tin minh bạch, biết quyền lợi của mình, biết khai thác công nghệ để làm ăn, tiêu thụ sản phẩm, học tập nghề nghiệp, chăm sóc sức khỏe hay giáo dục con cái, thì họ không chỉ "thoát nghèo" mà còn thoát lệ thuộc, trở nên tự tin, chủ động hơn. Đã đến lúc chúng ta coi đầu tư cho quyền tiếp cận thông tin của phụ nữ là đầu tư cho năng lực phát triển của cả gia đình và cộng đồng, chứ không phải là một hoạt động hỗ trợ nhất thời.

- Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng phụ nữ vùng nông thôn và miền núi thường gặp hạn chế về thông tin. Theo ông, các cấp Hội cần trang bị những kiến thức và kỹ năng gì cho cán bộ Hội để họ có thể tuyên truyền, vận động hiệu quả hơn?

Theo tôi, có 4 nhóm kiến thức và kỹ năng mà các cấp Hội cần quan tâm trang bị cho đội ngũ cán bộ.

Thứ nhất, kiến thức về chính sách, phúc lợi xã hội, chương trình giảm nghèo và dịch vụ công. Ở nhiều địa phương, phụ nữ nghèo không nắm được quyền lợi của mình, không biết quy trình đăng ký, không biết hồ sơ cần chuẩn bị, hoặc ngại tiếp xúc với cơ quan công quyền. Cán bộ Hội phải là người nắm chắc chính sách, cập nhật thường xuyên thông tin về hỗ trợ y tế, giáo dục, tín dụng ưu đãi, bảo hiểm xã hội - y tế, chuyển đổi sinh kế, tiêu thụ nông sản… Khi thông tin chính sách đến với hội viên đúng, đủ, dễ hiểu và kịp thời, thì những chính sách nhân văn mới thực sự đi vào cuộc sống.

Thứ hai, kỹ năng truyền thông cơ sở và truyền thông số. Đây là điểm yếu khá phổ biến. Cán bộ Hội cần được trang bị các kỹ năng kể chuyện, dẫn dắt thông tin, chọn kênh phù hợp, thiết kế tài liệu đơn giản, truyền đạt bằng ngôn ngữ địa phương hoặc ví dụ cụ thể, tránh thuật ngữ phức tạp.

Thứ ba, kỹ năng tư vấn, đồng hành và hỗ trợ cá nhân hóa, bởi mỗi hội viên có một hoàn cảnh, mức độ hiểu biết, điều kiện công nghệ, mô hình sinh kế khác nhau. Không thể truyền thông theo một cách chung và kỳ vọng mọi phụ nữ đều hiểu giống nhau. Cán bộ Hội phải đủ kiên nhẫn hướng dẫn từng người, đặt câu hỏi, lắng nghe, thao tác cùng họ, giải thích bằng ví dụ thực tế, và luôn coi trọng yếu tố văn hóa của từng địa bàn - đặc biệt là các dân tộc thiểu số, nơi giá trị truyền thống, tập quán, ngôn ngữ và niềm tin cộng đồng ảnh hưởng mạnh đến cách phụ nữ tiếp nhận thông tin.

Thứ tư, kỹ năng đánh giá nhu cầu thông tin của hội viên và cách thiết kế mô hình truyền thông cộng đồng. Cán bộ Hội không chỉ "truyền đạt thông tin", mà còn phải biết khảo sát, phân tích để nhận diện nhóm phụ nữ nghèo nào đang thiếu thông tin về sinh kế, giáo dục, y tế, việc làm, chuyển đổi số…

Nếu chúng ta trang bị cho cán bộ Hội những kiến thức và kỹ năng như vậy, họ sẽ trở thành cầu nối thông tin tin cậy nhất, gần gũi nhất và nhân văn nhất đối với phụ nữ nghèo.

- Hiện nay, khả năng tiếp cận thông tin số trở thành yếu tố quan trọng của giảm nghèo bền vững, theo ông cần những giải pháp nào để nâng cao năng lực số cho phụ nữ?

Về thực trạng, chúng ta có nhiều điểm sáng, nhưng đồng thời cũng phải nhìn nhận những thách thức đáng kể. Một mặt, tỷ lệ phụ nữ sử dụng điện thoại thông minh và mạng xã hội gia tăng nhanh chóng; nhiều chị em đã tiếp cận được thương mại điện tử, dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt, các mô hình đào tạo nghề trực tuyến, hoặc các nhóm chia sẻ kiến thức chăm sóc sức khỏe, giáo dục con cái, trồng trọt - chăn nuôi theo công nghệ mới.

Nhưng mặt khác, vẫn còn một bộ phận rất lớn phụ nữ thiếu kỹ năng số cơ bản, không biết cách xác thực thông tin, không biết cách làm thủ tục hành chính trực tuyến, không đủ kỹ năng bảo mật, không biết cách vận hành mô hình kinh doanh trực tuyến, hoặc không biết cách tận dụng các nguồn dữ liệu chính thống của Nhà nước.

Để nâng cao khả năng tiếp cận thông tin số của phụ nữ theo hướng thực chất và bền vững, tôi cho rằng chúng ta cần triển khai đồng bộ bốn giải pháp: Thứ nhất, phát triển hệ sinh thái học tập số dành riêng cho phụ nữ, với nội dung dễ hiểu, ngôn ngữ đơn giản, bước hướng dẫn chi tiết, và thời gian linh hoạt. Thứ hai, xây dựng các "điểm tiếp cận thông tin cộng đồng" ở nhà văn hóa, thư viện, trường học, hoặc trụ sở Hội Phụ nữ. 

Thứ ba, tăng cường hợp tác giữa Hội Phụ nữ - chính quyền - doanh nghiệp công nghệ - ngân hàng số để tổ chức đào tạo theo địa bàn, có tài liệu chuẩn hóa, và có người hướng dẫn trực tiếp. Thứ tư, bảo đảm truyền thông an toàn và chống lừa đảo trên môi trường số - đây là vấn đề đặc biệt quan trọng.

- Xin ông chia sẻ quan điểm về vai trò của truyền thông cơ sở, đặc biệt là hệ thống Hội Phụ nữ, trong việc bảo đảm thông tin minh bạch, dễ hiểu và phù hợp với từng nhóm phụ nữ, góp phần giảm nghèo thông tin?

Tôi cho rằng truyền thông cơ sở - trong đó hệ thống Hội Phụ nữ đóng vai trò then chốt - chính là "mạch máu thông tin" của mọi chương trình phát triển bền vững. Trong giảm nghèo thông tin, vai trò của truyền thông cơ sở thể hiện ở những điểm như sau: Truyền thông cơ sở giúp đưa thông tin đến đúng người, đúng lúc, đúng nhu cầu; 

Truyền thông cơ sở tạo ra không gian tin cậy để phụ nữ chia sẻ, bày tỏ lo lắng, và tìm kiếm sự hướng dẫn; Truyền thông cơ sở có khả năng chuyển hóa thông tin thành hành động cộng đồng, qua các mô hình Hội: tổ phụ nữ tự quản, nhóm "5 không 3 sạch", câu lạc bộ sinh kế, nhóm bán hàng online, nhóm tiết kiệm - tín dụng, nhóm tuyên truyền viên dân số…

- Xin trân trọng cảm ơn ông!.