Chuyển đổi số: Cơ hội và thách thức tài chính của doanh nghiệp nhỏ và vừa

Muốn chuyển đổi nhưng khó triển khai

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu và trong nước biến động, việc áp dụng công nghệ số không còn là xu hướng mà đã trở thành "tấm hộ chiếu" để doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) bước vào sân chơi cạnh tranh khốc liệt.

Tính riêng tại Hà Nội đang có hơn 350.000 doanh nghiệp, trong đó phần lớn là DNNVV. Đây là lực lượng quan trọng đóng góp trên 40% GDP của thành phố, nhưng cũng là nhóm gặp nhiều rào cản khi triển khai công nghệ mới, trong đó nổi cộm nhất là bài toán tài chính. Không ít doanh nghiệp hiểu rằng nếu không số hóa sẽ bị tụt lại, nhưng nguồn vốn hạn chế khiến nhiều doanh nghiệp e dè triển khai.

Theo báo cáo của Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội, đến tháng 9/2025, khoảng 45% DNNVV trên địa bàn đã có kế hoạch ngân sách cho chuyển đổi số, nhưng chỉ một phần trong số đó đủ khả năng triển khai thực sự. Đáng chú ý, khoảng 20% doanh nghiệp không có dự toán ngân sách cho chuyển đổi số.

Ông Nguyễn Xuân Thống, Phó Tổng thư ký Hiệp hội DNNVV Hà Nội, đánh giá: "Rất nhiều doanh nghiệp muốn đầu tư phần mềm quản trị, tự động hóa sản xuất hay thương mại điện tử, nhưng khi tính toán chi phí thì buộc phải dừng lại. Vấn đề không phải là thiếu ý chí, mà là thiếu vốn và thiếu sự hỗ trợ thiết thực".

"Công nghệ số thường đòi hỏi chi phí ban đầu lớn, trong khi khả năng thu hồi vốn của doanh nghiệp nhỏ lại chậm. Khó khăn tài chính không chỉ nằm ở chi phí đầu tư mà còn ở khả năng tiếp cận vốn. Dù Ngân hàng Nhà nước và nhiều tổ chức tín dụng đưa ra các gói vay ưu đãi cho nhóm doanh nghiệp này, nhưng điều kiện vay còn khắt khe. Doanh nghiệp nhỏ thường thiếu tài sản đảm bảo, báo cáo tài chính chưa minh bạch, dẫn đến tỷ lệ tiếp cận vốn rất thấp", ông Thống chỉ ra nguyên nhân.

Chuyển đổi số đòi hỏi khoản đầu tư ít nhất vài trăm triệu đồng cho một hệ thống cơ bản, chưa kể duy trì vận hành. Nếu không có hỗ trợ về tín dụng hoặc ưu đãi thuế, đa số DNNVV sẽ không thể tự xoay xở. Điều này cho thấy dù chính sách đã có, nhưng chưa chạm tới "điểm đau" của doanh nghiệp.

Thêm vào đó, biến động thị trường khiến doanh nghiệp càng khó dồn vốn cho công nghệ. Lạm phát, chi phí nguyên vật liệu tăng, và áp lực tiền lương khiến các doanh nghiệp ưu tiên duy trì dòng tiền ngắn hạn, hơn là đầu tư chiến lược dài hạn như số hóa.

Cần có thêm nguồn lực

Dù còn khó khăn, song chuyển đổi số vẫn mở ra nhiều cơ hội cho DNNVV. Được biết, thành phố Hà Nội đã triển khai Chương trình hỗ trợ chuyển đổi số cho DNNVV giai đoạn 2021,2025, với mục tiêu có ít nhất 50% doanh nghiệp ứng dụng nền tảng số cơ bản. Nhiều mô hình doanh nghiệp nhỏ đã thành công nhờ tiếp cận được gói hỗ trợ.

Ông Nguyễn Xuân Thống chia sẻ: "Chúng tôi từng hỗ trợ một doanh nghiệp dệt may vay gói ưu đãi 2 tỷ đồng để đầu tư phần mềm quản lý kho. Chỉ sau 6 tháng, năng suất tăng 20%, chi phí tồn kho giảm rõ rệt. Đó là minh chứng rằng nếu có vốn, doanh nghiệp sẽ biến công nghệ thành lợi thế".

Để biến cơ hội thành hiện thực, các chuyên gia khuyến nghị cần một hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện: ngân hàng phải linh hoạt hơn trong tiêu chí cho vay, chính quyền cần đẩy mạnh các gói hỗ trợ tài chính, thuế dành riêng cho chuyển đổi số và Hiệp hội cần làm cầu nối đào tạo, tư vấn cho doanh nghiệp.

Theo ông Nguyễn Xuân Thống, giải pháp trước mắt là tận dụng gói hỗ trợ số hóa từ ngân sách thành phố, đồng thời mở rộng hợp tác với các quỹ đầu tư mạo hiểm và quỹ đổi mới sáng tạo.

"Chúng tôi không muốn doanh nghiệp chỉ biết chờ vốn ngân hàng. Mỗi doanh nghiệp có ý tưởng hay, sản phẩm tiềm năng đều có thể gọi vốn từ quỹ đầu tư hoặc tìm đối tác chiến lược. Chuyển đổi số không chỉ là công nghệ, mà còn là tư duy huy động nguồn lực mới," ông nhấn mạnh.

Ở tầm vĩ mô, Nhà nước có thể triển khai Quỹ bảo lãnh tín dụng cho DNNVV hoạt động hiệu quả hơn, giúp doanh nghiệp có "tấm vé thông hành" khi tiếp cận vốn ngân hàng. Điều này sẽ giảm đáng kể rào cản về tài sản đảm bảo, một vấn đề kéo dài nhiều năm qua.