Đằng sau nụ cười, phụ nữ có thể đang phải chịu nhiều vết thương vô hình

Trong nhịp sống hối hả của xã hội hiện đại, "trầm cảm" không còn là khái niệm xa lạ. Những câu chuyện buồn liên tiếp xảy ra - từ người nổi tiếng đến những người phụ nữ bình dị giữa đời thường, khiến chúng ta phải đặt ra câu hỏi: Liệu sức khỏe tinh thần của phụ nữ đã thực sự được quan tâm đúng mức hay chưa?

Vì sao phụ nữ hiện đại dễ mắc bệnh tâm lý?

Theo ThS.BS Nguyễn Viết Chung - Trưởng khoa Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện E, không thể chỉ dựa vào quan sát bằng mắt thường để xác định một người có vấn đề tâm lý. Nhưng trên thực tế, stress, trầm cảm, rối loạn lo âu lại đặc biệt phổ biến ở phụ nữ.

Nguyên nhân đầu tiên xuất phát từ những kỳ vọng xã hội áp đặt lên phụ nữ. Ngay từ khi sinh ra, nữ giới thường được nhắc nhở phải chỉnh chu, khéo léo, biết vun vén. Một người đàn ông có thể ra ngoài với chiếc áo sơ mi nhăn nheo mà không ai để ý, nhưng nếu là phụ nữ, ngay lập tức họ sẽ phải đối diện với những lời phán xét.

Một căn phòng bừa bộn của nam giới có thể được coi là bình thường, nhưng nếu thuộc về một phụ nữ, ánh nhìn đánh giá lập tức xuất hiện. Trong môi trường làm việc, ngoài năng lực chuyên môn, phụ nữ còn bị kỳ vọng phải lễ phép, biết chăm sóc người khác, biết quan tâm đến tiểu tiết. Ngay trong gia đình, áp lực vô hình vẫn thường dồn lên đôi vai phụ nữ: con cái có vấn đề gì, người mẹ phải chịu trách nhiệm đầu tiên; gia đình lục đục, người vợ bị quy kết chưa chu toàn.

Nguyên nhân thứ hai đến từ sự nỗ lực không ngừng để đạt công bằng. Phụ nữ ngày nay vừa phải hoàn thành trách nhiệm gia đình, vừa phải chứng minh giá trị bản thân trong công việc. Họ phải có thu nhập, có sự nghiệp, phải "giỏi việc nước, đảm việc nhà". Sự gồng gánh này khiến tinh thần họ luôn trong trạng thái căng thẳng.

Nguyên nhân thứ ba bắt nguồn từ đặc điểm sinh học và xã hội. Khác với nam giới, phụ nữ ít khi được chấp nhận phản ứng thái quá, ít khi được phép "xả" những bức xúc của mình. Họ bị buộc phải kìm nén, chịu đựng. Khi không tìm được cách giải tỏa, sự dồn nén ấy tích tụ thành stress, lâu dài có thể dẫn đến trầm cảm.

Điều đáng lo ngại là các vấn đề tâm lý thường bị xem nhẹ hoặc gán mác "yếu đuối". Chính tâm lý ngại ngần và sự kỳ thị xã hội khiến nhiều phụ nữ chọn cách im lặng, tự mình chịu đựng. Họ không tìm đến bác sĩ tâm lý, không dám chia sẻ cùng gia đình, cho đến khi khủng hoảng lên đến đỉnh điểm và hành vi mất kiểm soát xảy ra.

Thực tế, nhiều nghiên cứu quốc tế chỉ ra rằng, 50-70% các trường hợp tử vong do tự tử có liên quan trực tiếp đến trầm cảm hoặc rối loạn lưỡng cực. Tuy vậy, phụ nữ vẫn ít khi được chẩn đoán sớm và hỗ trợ kịp thời. Đằng sau những nụ cười, vẻ ngoài chỉn chu, có thể là một tâm hồn đang chịu nhiều vết thương vô hình.

Những vụ việc đáng tiếc gần đây không chỉ là câu chuyện cá biệt. Đó là hồi chuông cảnh tỉnh rằng, sức khỏe tinh thần của phụ nữ cần được nhìn nhận một cách nghiêm túc, song hành cùng sức khỏe thể chất.

Giúp phụ nữ thoát khỏi gánh nặng tâm lý

Theo bác sĩ Nguyễn Viết Chung, đã đến lúc xã hội cần có cái nhìn cảm thông và chủ động hơn: Về phía gia đình hãy trở thành chỗ dựa tinh thần, thay vì chỉ trông chờ và trách móc. Một lời động viên, một sự lắng nghe chân thành có thể xoa dịu hơn bất kỳ liều thuốc nào.

Tại nơi làm việc cần xây dựng môi trường an toàn tâm lý, có cơ chế hỗ trợ nhân viên giải tỏa căng thẳng, từ các buổi tham vấn định kỳ đến những hoạt động nuôi dưỡng tinh thần tập thể. Cộng đồng cần giảm kỳ thị, coi việc đi khám tâm lý như một nhu cầu bình thường, giống như đi khám sức khỏe tổng quát. Các chiến dịch truyền thông về sức khỏe tinh thần cũng cần lan tỏa mạnh mẽ hơn.

Bên cạnh đó, ngành y tế có thể mở rộng dịch vụ tham vấn tâm lý, đặc biệt trong các bệnh viện phụ sản, khoa sản - nơi phụ nữ sau sinh dễ rơi vào trầm cảm nhất. Sự kết hợp giữa bác sĩ sản khoa và chuyên gia tâm lý sẽ là tấm lưới an toàn hữu hiệu. Về phía nhà trường nên đưa các chương trình giáo dục cảm xúc - kỹ năng sống vào giảng dạy, để các bé gái ngay từ nhỏ đã học được cách nhận diện và xử lý áp lực, biết nói lên nhu cầu tinh thần của mình.

Cuối cùng và quan trọng nhất, phụ nữ hãy học cách yêu thương chính mình, cho bản thân quyền được nghỉ ngơi, được chia sẻ và được tìm kiếm sự trợ giúp. Thay vì coi việc gồng gánh là "bổn phận", phụ nữ cần cho mình quyền được yếu đuối, được khóc, được nhờ người khác san sẻ.

Bởi một người phụ nữ bình an về tinh thần không chỉ sống cho riêng mình. Đó còn là nền tảng hạnh phúc cho gia đình và sự bền vững cho xã hội.

Thực tế, không hiếm những câu chuyện đau lòng bắt nguồn từ căn bệnh tâm lý. Mới đây, Bệnh viện Đa khoa Quảng Ninh tiếp nhận một nữ bệnh nhân 31 tuổi bị sốc đa chấn thương nghiêm trọng do nhảy từ cầu Bãi Cháy xuống. Nguyên nhân được xác định xuất phát từ căn bệnh trầm cảm, khiến chị rơi vào những suy nghĩ bế tắc và hành động dại dột.

Tại Đắk Lắk, vào ngày 8/4 vừa qua, lãnh đạo UBND xã Ea Phê (huyện Krông Pắk) xác nhận chị N.T.H.T (34 tuổi) đã tử vong sau nhiều ngày mất tích. Trước đó, chị T. cùng gia đình đưa con sơ sinh đi điều trị tại bệnh viện, nhưng đến ngày 5/4, chị để lại con nhỏ rồi biến mất. Sau nhiều ngày tìm kiếm, người thân nhận được tin dữ. Cơ quan chức năng xác nhận chị T. có dấu hiệu trầm cảm sau sinh. Một kết cục bi thương, để lại nỗi đau dai dẳng cho những người ở lại.

Hay như diễn viên Trúc Anh - nhân vật chính phim "Mắt biếc" cũng từng phải lên tiếng thừa nhận bản thân mắc rối loạn cảm xúc, trầm cảm ở mức độ trung bình và phải điều trị theo đơn thuốc của bác sĩ. Vì tăng cân đột ngột, nên Trúc Anh còn gặp những vấn đề như rạn da nghiêm trọng, rụng tóc, mụn… ảnh hưởng rất nhiều đến ngoại hình.