Dịch tả là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và hướng dẫn điều trị

1. Dịch tả là gì?

Dịch tả (Cholerae) là bệnh phổ biến nhưng không phải ai cũng biết rõ dịch tả là gì. Đây là căn bệnh truyền nhiễm có thể khiến người bệnh bị biến chứng tiêu chảy nặng, kéo theo mất nước cơ thể và thậm chí là tử vong nhanh nếu không được điều trị. Nguyên nhân chủ yếu của căn bệnh này là người bệnh ăn phải đồ ăn hoặc thức uống bị nhiễm vi khuẩn Vibrio cholerae.

Khuẩn tả Vibrio Cholerae là vi khuẩn gây bệnh tả ở người (Nguồn: Internet)

Dịch tả bắt đầu phổ biến ở Mỹ vào những năm 1800 do người dân sử dụng các nguồn nước còn ô nhiễm nặng. Khi đó, người dân vẫn chưa biết dịch tả là gì. Không chỉ gây ra dịch bệnh ở nước Mỹ, dịch tả cũng là một vấn đề nghiêm trọng ở nhiều nơi trên thế giới. Tổ chức Y tế Thế giới WHO báo cáo rằng có 1,3 triệu đến 4 triệu trường hợp mắc bệnh tả mỗi năm. Bệnh phổ biến nhất ở những vùng đất có điều kiện vệ sinh kém, đông đúc, nơi xảy ra chiến tranh và nạn đói. Đặc biệt là ở các nước Châu Phi, Nam Á và Châu Mỹ Latinh. Ở Việt Nam, dịch tả phổ biến ở các khu vực ven biển và làng quê, nơi mà mọi người thường xuyên sử dụng các món ăn tươi sống. 

2. Phân loại các thể bệnh của dịch tả 

Dịch tả có nhiều thể bệnh khác nhau, chia thành mức độ từ nhẹ đến nặng với các dấu hiệu dễ nhận biết:

Các thể bệnh tả chủ yếu là:

- Bệnh tả không xuất hiện triệu chứng. 

- Bệnh tả thể nhẹ, thường có triệu chứng tiêu chảy. 

- Bệnh tả cấp tính, thường xuất hiện triệu chứng nôn và tiêu chảy.

- Bệnh tả thể nặng, bệnh nhân bị mất nước nhanh chóng, suy kiệt cơ thể chỉ sau vài giờ bị tiêu chảy, thậm chí bị tử vong do trụy tim. 

Người già và trẻ em cũng là những đối tượng dễ mắc bệnh tả. Họ thường có hệ miễn dịch yếu có thể mắc khuẩn tả nhanh chóng qua đồ ăn và nước uống. Dịch tả ở người già có thể gây ra biến chứng suy thận ngay cả khi được bổ sung nước đầy đủ. Trẻ em mắc dịch tả có các biểu hiện tiêu chảy ra nước, toàn thân mệt mỏi và suy yếu nhanh chóng. Một số bé có thể bị tiêu chảy kèm theo sốt nhẹ. 

3. Nguyên nhân gây dịch tả

Nguyên nhân gây bệnh

Vibro cholerae là một loại vi khuẩn gây dịch tả, thường được tìm thấy trong thực phẩm hoặc nước bị nhiễm khuẩn. Tuy nhiên, những tác động chết người của căn bệnh này là kết quả của một loại độc tố mạnh có tên CTX mà vi khuẩn tạo ra trong ruột non. CTX liên kết với thành ruột, nơi nó cản trở dòng chảy bình thường của natri và clorua. Điều này khiến cơ thể tiết ra một lượng nước lớn cần đào thải, dẫn đến tiêu chảy và mất nhanh chất điện giải.

Nguồn cung cấp nước bị ô nhiễm là nguồn lây nhiễm dịch tả chính.. Ngoài ra, động vật có vỏ sống, trái cây và rau quả chưa nấu chín, và các loại thực phẩm khác cũng có thể chứa chấp khuẩn tả. Khi bạn sử dụng thực phẩm hoặc nước uống đã nhiễm khuẩn, các vi khuẩn Vibrio Cholarae sẽ tạo thành độc tố trong hệ tiêu hóa, gây ra tiêu chảy cấp. Bạn không thể bị nhiễm dịch tả khi tiếp xúc với người bệnh mà chỉ có thể nhiễm bệnh qua đường ăn uống. 

Các yếu tố nguy cơ khiến bạn mắc dịch tả

Mọi người đều có nguy cơ mắc bệnh tả. Tuy nhiên, một số yếu tố nhất định có thể khiến bạn dễ mắc bệnh hơn hoặc có nhiều khả năng gặp triệu chứng nghiêm trọng. Các yếu tố nguy cơ của bệnh tả bao gồm:

Điều kiện vệ sinh kém: Dịch tả có nhiều khả năng phát triển mạnh trong điều kiện môi trường ô nhiễm và mất vệ sinh. Những điều kiện sinh hoạt thiếu thốn thường phổ biến đối với các trại tị nạn, các quốc gia nghèo khó và các khu vực bị tàn phá bởi nạn đói, chiến tranh hoặc thiên tai.

Axit dạ dày giảm hoặc biến mất: Vi khuẩn tả không thể tồn tại trong môi trường axit. Trong khi đó, axit dạ dày thường đóng vai trò là hàng phòng thủ đầu tiên chống lại nhiễm trùng. Do đó những người có nồng độ axit dạ dày thấp, bao gồm trẻ em, người lớn tuổi và những người dùng thuốc kháng axit có nguy cơ mắc bệnh tả cao hơn.

Tiếp xúc với người bệnh: Bạn có nguy cơ mắc bệnh tả cao hơn đáng kể nếu bạn sống với người mắc bệnh.

Những người có nhóm máu O: Theo nhiều nghiên cứu, những người có nhóm máu O có khả năng mắc bệnh tả cao gấp đôi so với những người có nhóm máu khác.

Thịt tươi sống hoặc đồ chưa nấu chín: Hải sản tươi sống, các món gỏi rất ngon nhưng lại là nguy cơ khiến bạn mắc bệnh tả nếu ăn phải đồ ăn kém chất lượng, được làm ra ở những địa phương bị ô nhiễm nước.

4. Triệu chứng của dịch tả 

Triệu chứng phổ biến của bệnh dịch tả

Các triệu chứng của bệnh tả có thể diễn biến ngay sau vài giờ hoặc lâu nhất là 5 ngày sau thời gian ủ bệnh. Thông thường, các triệu chứng bệnh thường từ nhẹ đến nặng. Người bị nhiễm bệnh sẽ bị tiêu chảy nước nghiêm trọng kèm theo nôn mửa. Điều này có thể nhanh chóng dẫn đến mất nước. Bệnh tiêu chảy liên quan đến dịch tả xuất hiện đột ngột và có thể nhanh chóng gây mất nước cơ thể (khoảng 1 lít nước/giờ). Bệnh nhân cũng bị nôn mửa và có cảm giác buồn nôn. Đặc biệt là trong giai đoạn đầu của bệnh tả, nôn mửa có thể kéo dài hàng giờ liền.

Tiêu chảy là triệu chứng chính của dịch tả (Nguồn: Internet)

Khi mắc dịch tả, triệu chứng mất nước cơ thể cũng là chủ yếu. Mất nước có thể phát triển trong vòng vài giờ sau khi xuất hiện các triệu chứng bệnh tả. Nếu bạn mất từ 10% trở lên tổng trọng lượng cơ thể tức là bạn bị mất nước nghiêm trọng. Các dấu hiệu và triệu chứng của mất nước dịch tả bao gồm khó chịu, lờ đờ, mắt trũng, khô miệng, khát nước, da khô và ít hoặc không có nước tiểu, huyết áp thấp và nhịp tim không đều (rối loạn nhịp tim). Mất nước có thể dẫn đến mất nhanh các khoáng chất trong máu (chất điện giải) duy trì sự cân bằng chất lỏng trong cơ thể bạn. Điều này được gọi là mất cân bằng điện giải.

Các dấu hiệu và triệu chứng của dịch tả khác còn bao gồm:

- Nhịp tim đập nhanh

- Niêm mạc mắt bị khô

- Huyết áp xuống thấp

- Chuột rút cơ bắp

- Cảm thấy rất khát nước

Triệu chứng của dịch tả ở trẻ em 

Nhìn chung, trẻ em mắc dịch tả có những dấu hiệu và triệu chứng giống người lớn, nhưng chúng đặc biệt dễ bị hạ đường huyết do mất nước, Theo đó là tình trạng sốt nhẹ, kèm theo co giật và suy kiệt cơ thể, mất chất điện giải. 

5. Hướng dẫn điều trị dịch tả ở người lớn

Khi bị mắc bệnh tả, bệnh nhân cần tìm gặp bác sĩ để được hướng dẫn điều trị nhanh chóng. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của mức độ tiêu chảy, biên pháp điều trị sẽ bao gồm các giải pháp uống hoặc tiêm tĩnh mạch để thay thế bù nước, tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh tả.

Bạn có thể bảo vệ bản thân và gia đình bằng cách chỉ sử dụng nước đã được đun sôi, nước đã được khử trùng hóa học hoặc nước tinh khiết đóng chai trong ăn uống và sinh hoạt hàng ngày. Đặc biệt nên sử dụng nước sôi để nguội để nấu ăn, đánh răng, rửa mặt, rửa chén bát và dụng cụ nấu ăn, rửa rau củ.

6. Biến chứng của dịch tả

Dịch tả không phải là một căn bệnh đơn giản mà có thể nhanh chóng gây tử vong. Trong những trường hợp nghiêm trọng nhất, việc mất nhanh một lượng lớn chất lỏng và chất điện giải có thể dẫn đến tử vong trong vòng hai đến ba giờ. Trong những tình huống ít khắc nghiệt hơn, những người không được điều trị có thể chết vì mất nước và sốc hàng giờ đến vài ngày sau khi các triệu chứng bệnh tả xuất hiện lần đầu tiên.

Người bị dịch tả có thể bị mất nước và sốc làm suy kiệt cơ thể (Nguồn: Internet)

Mặc dù sốc và mất nước nghiêm trọng là các biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh tả, người bệnh vẫn có thể gặp phải các biến chứng như:

Lượng đường trong máu thấp (hạ đường huyết): Mức đường huyết thấp (glucose) ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn. Trẻ em có nguy cơ cao nhất của biến chứng này, có thể gây co giật, bất tỉnh và thậm chí tử vong. 

Nồng độ kali thấp (hạ kali máu): Những người mắc bệnh tả bị mất một lượng lớn khoáng chất, bao gồm chất kali trong máu. Nồng độ kali rất thấp ảnh hưởng tới chức năng tim và thần kinh, đe dọa tính mạng. 

Suy giảm chức năng thận: Khi thận mất khả năng lọc sẽ khiến các chất thải tích tụ lại trong cơ thể bạn. Ở những người mắc bệnh tả, suy thận thường đi kèm với hiện tượng sốc.

7. Phòng tránh dịch tả ở người

Các cách phòng ngừa dịch tả sẽ giúp bạn tránh được căn bệnh này và đảm bảo sức khỏe tốt hơn:

- Rửa tay bằng xà phòng và nước thường xuyên, đặc biệt là sau khi đi vệ sinh và trước khi nấu ăn. 

- Xoa xà phòng, làm ướt tay với nhau trong ít nhất 15 giây trước khi rửa sạch. 

- Chỉ uống nước đã được đun sôi, được sản xuất từ nguồn nước đảm bảo.

 - Ăn thực phẩm hoàn toàn chín và còn nóng. 

- Tránh ăn sushi, cũng như cá và hải sản nấu chín không đúng cách.

- Hãy cảnh giác với các thực phẩm từ sữa, bao gồm cả kem không rõ nguồn gốc và sữa chưa tiệt trùng.  

8. Người bị dịch tả nên ăn gì và kiêng ăn gì?

Khi bị bệnh tả, bệnh nhân thường bị tiêu chảy kèm theo mất nước. Vì vậy bạn nên ăn những món ăn bổ sung năng lượng cho cơ thể, cụ thể là:

- Nước dừa để thoát khỏi mất nước

- Các loại nước uống (nước ép trái cây, nước, soda, v.v)

- Thức ăn đã nấu chín

- Trái cây chua (chanh, cam) có thể tiêu diệt trực khuẩn tả

- Mật ong kháng khuẩn hiệu quả

Người bị dịch tả nên ăn chín uống sôi, tránh đồ tươi sống (Nguồn: Internet)

Trong quá trình điều trị, người bệnh cần chú ý kiêng ăn những thực phẩm sau:

- Trái cây và rau quả chưa gọt vỏ, các loại rau sống

- Sữa chưa tiệt trùng và các sản phẩm từ loại sữa này

- Thịt hoặc hải sản sống hoặc nấu chưa chín, các món gỏi sống

Dịch tả gây ra bởi vi khuẩn nên tốc độ lây lan rất nhanh. Bệnh gây ra nhiều triệu chứng khiến bạn bị suy kiệt cơ thể trầm trọng. Vì vậy mọi người đều cần biết rõ các thông tin về dịch tả là gì, các dấu hiệu bệnh để có cách phòng ngừa hiệu quả.