TÍCH HỢP VÀ… HƠN THẾ NỮA
Truyền thông đa phương tiện có thể hiểu là mô hình tích hợp giữa các phương tiện truyền thông, những thiết bị truyền thông và các kênh thông tin đại chúng, các loại hình báo chí trên 1 nền tảng duy nhất là internet. Sự tích hợp các loại hình truyền thông trên nền internet đã tạo ra nhu cầu mới trong tiếp nhận thông tin của công chúng, cho phép công chúng thu nhận thông tin bằng cả hình ảnh, âm thanh, văn bản ở mọi lúc, mọi nơi. Không chỉ với những tờ báo, 1 chiếc radio hay chiếc tivi trước mắt, mà họ có thể sử dụng tất cả các loại phương tiện này chỉ với 1 thiết bị duy nhất: Chiếc điện thoại thông minh, máy tính cá nhân hay máy tính bảng.
Cùng với đó, phương thức tiếp nhận thông tin của mọi người đã và đang thay đổi nhanh chóng, do khả năng kết nối dễ dàng vào mạng internet toàn cầu, với lượng thông tin khổng lồ được chuyển tải trên hàng trăm kênh truyền hình quốc tế, hàng ngàn kênh phát thanh và hàng triệu websites… Đó là lý do khiến cho nhiều người cho rằng, các loại hình báo chí truyền thống đã… đến hồi cáo chung!
Thực tế, với sự xuất hiện và thống trị của truyền thông đa phương tiện, nhiều tờ báo vốn được coi là “gã khổng lồ” có số lượng phát hành hàng triệu bản, các kênh phát thành, truyền hình đã từng có hàng tỉ lượt người theo dõi… đều phải “chuyển hướng” sang mô hình đa phương tiện, với những trang điện tử song song với báo giấy, báo nói hay báo hình. Thậm chí, các trang điện tử của nhiều báo, đài, hãng thông tấn dần trở thành kênh chủ lực, thay thế cho các phương thức truyền thống.
Tuy nhiên, lịch sử là dòng chảy tiến hóa không ngừng. Báo chí không phải là ngoại lệ. Ngay giữa lúc phương thức truyền thông đa phương tiện còn chưa “ấm chỗ”, thì vị thế của nó đã lập tức bị đe dọa bởi chính công nghệ - từng được coi là “bệ phóng” của nó. Cũng dựa trên cơ sở tích hợp các phương thức truyền thông, song có lợi thể là tốc độ lan tỏa nhanh hơn, tác động trực tiếp tới các đối tượng phân theo nhóm, dòng thông tin đa dạng và đa chiều hơn, có khả năng tương tác cao hơn, “đối thủ” mới có tên là “truyền thông đa nền tảng”.
Xu hướng phát triển truyền thông đa nền tảng sớm xuất hiện và "đe dọa" thay thế truyền thông đa phương tiện
Xu hướng tiếp theo của báo chí
Trong một chuyến công tác Singapore mới đây theo lời mời của Tổng cục Du lịch nước này, bên cạnh đoàn nhà báo “chính thống” của chúng tôi, còn có một đoàn khá đông đảo các blogger đến từ Việt Nam. Sau đó ít lâu, trong một sự kiện mà đơn vị này tổ chức tại TPHCM, những thông tin của nhóm blogger được trình bày dưới dạng các phóng sự đã khiến nhiều nhà báo chuyên nghiệp… sửng sốt. Bởi đó là những thông tin đa chiều, được ghi nhận, thể hiện và chuyển tải một cách hết sức sống động, đầy thuyết phục. Càng “sửng sốt” hơn khi biết từ trước đó, những phóng sự này đã thu hút hàng chục nghìn lượt người xem trên các trang mạng xã hội, với rất nhiều bình luận và thích (like).
Không phải ngẫu nhiên mà mạng xã hội lớn nhất thế giới Facebook đã thực hiện việc liên kết với nhiều tờ báo lớn để đăng tải thông tin của các báo này lên hệ thống của mình. Nhờ đó, người dùng có thể đọc báo mọi lúc, mọi nơi và không nhất thiết phải vào trang của mình mà có thể đọc trên nền tảng hoặc ứng dụng thứ 3 như News Feed của Facebook chẳng hạn.
Sự suy thoái của truyền thông đa phương tiện đã bắt đầu lộ diện, cùng lúc với sự “bành trướng” của mạng xã hội. Con số thống kê của giới công nghệ cho thấy, năm 2014, doanh thu quảng cáo trực tuyến là 51 tỉ USD thì riêng thị phần của 5 hãng truyền thông lớn sở hữu những mạng xã hội (Google, Facebook, Yahoo, Microsoft và AOL) đã chiếm tới 30,5 tỉ USD. Trong đó Facebook nổi lên như một thế lực “đáng gờm”, với thị phần quảng cáo rất lớn, đồng thời cũng khiến xu hướng báo chí có sự thay đổi đáng kể.
Lê Quốc Minh, Tổng biên tập báo điện tử VietnamPlus
Vậy, có thể hiểu báo chí đa nền tảng là xu hướng tiếp theo của báo chí, mà ở đó, người đọc có thể tiếp cận thông tin mọi lúc, mọi nơi, trên tất cả các nền tảng khác nhau, với những thiết bị khác nhau. Phương thức truyền thông này cho phép độc giả có thể đọc báo từ báo giấy, báo điện tử; Đọc trên nhiều thiết bị, từ máy tính, thiết bị cầm tay (smartphone, iPad, Notebook...). Còn với người làm báo, thì tin tức không đơn thuần chỉ là chữ (text), hình ảnh (image), video/clip, mà còn được mở rộng ra nhiều hình thức truyền tải khác.
Đại diện của truyền thông đa nền tảng là mạng xã hội - được ví như “tờ báo của nhân dân” bởi tính phổ dụng, độ tương tác và tính đa dạng thông tin mà báo chí chính thống không theo kịp. Cùng với sự phát triển nhanh của công nghệ (thiết bị mới, phần mềm hỗ trợ), người dùng có thể hoàn toàn tự sản xuất tin tức và truyền tin trên mạng xã hội như những “nhà báo” thực thụ.
Theo nhà báo Lê Quốc Minh, Tổng biên tập báo điện tử VietnamPlus - TTXVN, xu hướng phát triển truyền thông đa nền tảng đã và đang phát triển mạnh mẽ ở Mỹ và Bắc Âu, có thể sẽ tác động mạnh đến Việt Nam trong khoảng 5-7 năm tới, thậm chí có thể còn sớm hơn.
|
Ngày nay, số lượng độc giả vào đọc báo ít hơn truy cập mạng xã hội. Trong số đó, 60% người dùng truy nhập internet từ mobile. Do đó, mạng xã hội đã buộc báo chí phải thay đổi trước áp lực cạnh tranh thông tin cũng như thay đổi nền tảng tiếp cận người đọc của chính mình. Thứ tự ưu tiên: đầu tiên là mạng xã hội, sau đó đến thiết bị di động cuối cùng mới là web. Nhà báo khác với người dùng mạng xã hội ở 3 điểm: Biết thẩm định thông tin; Có trách nhiệm với xã hội; Coi độc giả là trên hết. Người dùng mạng xã hội có thể “chém gió” mà không bị vướng bởi “lăng kính” nào, miễn họ không đưa tin bịa đặt, vu khống (sẽ chịu sự giám sát của luật pháp), song nhà báo phải là người biết định hướng thông tin và cân nhắc xem cái gì nên đưa và không nên đưa; thời điểm phát tán thông tin cho phù hợp những quy chuẩn đạo đức và nghề nghiệp. Nhà báo Lê Quốc Minh |