Giảm nghèo về thông tin giúp phụ nữ Thái Nguyên tiếp cận chính sách, tri thức và thị trường

Thông tin trở thành tư liệu sản xuất

Trong nhiều năm, giảm nghèo thường được hiểu là hỗ trợ tiền, giống, vật tư sản xuất. Những "món cá" ấy giúp người nghèo vượt qua giai đoạn khó khăn trước mắt, nhưng nếu không đi kèm tri thức và kỹ năng, hiệu quả khó bền. Thực tiễn tại Thái Nguyên cho thấy, một trong những nguyên nhân khiến nhiều hộ tái nghèo chính là thiếu thông tin: không nắm được chính sách, không biết cách tiếp cận vốn, thiếu kỹ năng sản xuất, tiêu thụ trong bối cảnh kinh tế thị trường và chuyển đổi số.

Chính vì vậy, Dự án 6 Truyền thông và giảm nghèo về thông tin, thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, được xem là bước chuyển quan trọng trong tư duy giảm nghèo. Dự án đặt mục tiêu nâng cao năng lực tiếp nhận thông tin cho người dân, đặc biệt là nhóm yếu thế như phụ nữ, đồng bào dân tộc thiểu số, người nghèo ở vùng sâu, vùng xa.

Tại Thái Nguyên, các nội dung của Dự án 6 được cụ thể hóa bằng nhiều hình thức linh hoạt: từ sản xuất chương trình phát thanh, chuyên trang báo chí, truyền thông trực tiếp tại thôn, bản, đến các lớp tập huấn nâng cao năng lực cho cán bộ cơ sở. Thông tin không còn dừng ở việc "phổ biến chủ trương" mà được chuyển hóa thành hướng dẫn thực hành: trồng cây gì cho hiệu quả, nuôi con gì phù hợp điều kiện địa phương, tiếp cận vốn ưu đãi ra sao, tiêu thụ sản phẩm bằng kênh nào.

Chia sẻ tại một lớp tập huấn mới đây, đại diện lãnh đạo Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Thái Nguyên nhấn mạnh: "Các lớp tập huấn không chỉ giúp phụ nữ hiểu đúng, nắm chắc chính sách của Đảng, Nhà nước và của tỉnh về giảm nghèo bền vững, mà còn tạo động lực để chị em mạnh dạn phát triển sản xuất, mở rộng mô hình kinh tế và chủ động vươn lên thoát nghèo".

Thông điệp ấy cho thấy, thông tin nếu được truyền tải đúng cách có thể trở thành tư liệu sản xuất đặc biệt, tạo ra giá trị lâu dài chứ không chỉ giải quyết khó khăn trước mắt.

Trong các hộ nghèo và cận nghèo, phụ nữ thường là người gánh nhiều áp lực nhất: vừa lao động sản xuất, vừa chăm sóc gia đình, nhưng lại ít có điều kiện tiếp cận thông tin chính sách, thị trường và khoa học kỹ thuật. Khoảng cách thông tin khiến họ dễ rơi vào thế bị động, làm ăn manh mún, thiếu khả năng chống chịu trước biến động.

Những mô hình giảm nghèo về thông tin tại Thái Nguyên cho thấy, khi phụ nữ được tiếp cận kiến thức phù hợp, tác động lan tỏa rất rõ. Từ các lớp hướng dẫn kỹ thuật sản xuất chè an toàn, chăn nuôi theo hướng sinh học, đến tập huấn quản lý tài chính hộ gia đình, kỹ năng bán hàng trên nền tảng số…, nhiều phụ nữ đã tự tin hơn trong sản xuất, biết tính toán chi phí, lợi nhuận, chủ động tìm đầu ra cho sản phẩm.

Ở cấp cơ sở, tình trạng "nghèo thông tin" vẫn là rào cản lớn, đặc biệt với phụ nữ lớn tuổi, phụ nữ dân tộc thiểu số. Bà Phạm Thị Nhị, Chủ tịch Hội LHPN xã Dân Tiến (Thái Nguyên), thẳng thắn nhìn nhận: "Tình trạng 'nghèo thông tin' vẫn khá phổ biến, khiến nhiều chị em phụ nữ chưa kịp thời nắm bắt các chủ trương, chính sách hỗ trợ vay vốn, khởi nghiệp và chuyển giao kỹ thuật. Việc cung cấp thông tin đầy đủ, dễ hiểu và kịp thời là yếu tố rất quan trọng giúp phụ nữ chủ động vươn lên thoát nghèo bền vững".

Nhận diện đúng "điểm nghẽn" này là cơ sở để các chương trình truyền thông không đi theo lối mòn, mà hướng đến đúng đối tượng, đúng nhu cầu.

Chính sách "hạ cánh" vào thôn bản

Một điểm then chốt trong giảm nghèo về thông tin là vai trò của đội ngũ cán bộ cơ sở: cán bộ văn hóa - thông tin xã, cán bộ Hội Liên hiệp Phụ nữ, cộng tác viên truyền thanh thôn bản. Họ chính là "người phiên dịch" chính sách, đưa các văn bản khô cứng thành câu chuyện đời sống, dễ hiểu và dễ làm theo.

Thực tế triển khai tại Thái Nguyên cho thấy, nơi nào cán bộ cơ sở sâu sát, biết lắng nghe và chủ động đồng hành, nơi đó người dân tiếp thu và áp dụng nhanh hơn. Nhiều trường hợp, chỉ một buổi truyền thông đúng trọng tâm, một mô hình mẫu cụ thể, hay một chuyến tham quan học tập kinh nghiệm cũng đủ để thay đổi nhận thức và hành vi sản xuất của cả cộng đồng.

Ở Định Hóa, câu chuyện của chị Ma Thị Loan, người phụ nữ dân tộc Tày cho thấy rõ chính sách chỉ thực sự có sức sống khi được "hạ cánh" đúng cách vào thôn bản.

Trước đây, gia đình chị Loan thuộc diện cận nghèo. Dù nhiều lần nghe nói đến các chương trình vay vốn ưu đãi, hỗ trợ phát triển sản xuất, nhưng với chị, những thông tin ấy "ở rất xa": không biết vay ở đâu, thủ tục thế nào, làm gì để có thể trả được nợ. "Nghe thì nhiều nhưng không hiểu, không dám làm", chị Loan nói.

Bước ngoặt đến từ một buổi sinh hoạt chuyên đề của Chi hội Phụ nữ xóm. Không chỉ phổ biến chính sách, cán bộ Hội và cán bộ xã còn trực tiếp hướng dẫn cách lựa chọn mô hình phù hợp, hỗ trợ làm hồ sơ vay vốn Ngân hàng Chính sách xã hội, kết nối chị với tổ phụ nữ cùng phát triển kinh tế trong xã.

"Tôi hiểu ra rằng chính sách không phải để nghe cho biết, mà là để mình dùng", chị Loan chia sẻ. Từ khoản vay ban đầu, chị mạnh dạn nuôi gà thả đồi kết hợp trồng chè. Nhờ được tập huấn kỹ thuật và thường xuyên cập nhật thông tin qua nhóm Zalo của Chi hội, chỉ sau hai năm, gia đình chị đã thoát cận nghèo, có tích lũy và trở thành hộ làm kinh tế khá trong xóm.

Câu chuyện của chị Loan cho thấy, cán bộ cơ sở chính là "người phiên dịch" chính sách, giúp thông tin từ văn bản trở thành hành động cụ thể.

Không dừng lại ở việc thoát nghèo cho riêng mình, nhiều phụ nữ Thái Nguyên sau khi được tiếp cận thông tin đã trở thành hạt nhân lan tỏa trong cộng đồng. Chị Nguyễn Thị Hòa, hội viên phụ nữ xã Phúc Trìu là một ví dụ.

Xuất phát điểm là hộ sản xuất nhỏ, chị Hòa từng loay hoay vì sản phẩm làm ra không ổn định đầu ra. Tham gia lớp tập huấn về kỹ năng kinh doanh và chuyển đổi số do Hội Phụ nữ phối hợp tổ chức, chị lần đầu tiên được hướng dẫn cách quảng bá sản phẩm trên mạng xã hội, tham gia sàn thương mại điện tử địa phương và kết nối tiêu thụ theo nhóm.

"Trước đây tôi chỉ biết làm, không biết bán. Giờ thì hiểu rằng thông tin cũng quan trọng như vốn", chị Hòa chia sẻ. Nhờ áp dụng kiến thức được tập huấn, mô hình sản xuất của gia đình chị dần ổn định, thu nhập tăng lên rõ rệt. Quan trọng hơn, chị chủ động chia sẻ kinh nghiệm cho các hội viên khác trong Chi hội, hình thành nhóm phụ nữ cùng sản xuất - cùng tiêu thụ.

Từ một người thụ hưởng chính sách, chị Hòa trở thành người lan tỏa thông tin. "Cần câu" được trao đúng người đã không chỉ giúp một hộ thoát nghèo, mà còn tạo sinh lực mới cho cả cộng đồng phụ nữ địa phương.

Giảm nghèo về thông tin không chỉ là câu chuyện truyền thông, mà là câu chuyện trao quyền cho phụ nữ. Khi phụ nữ được tiếp cận tri thức, công nghệ và thị trường, họ không chỉ thoát nghèo cho bản thân mà còn tạo nền tảng ổn định cho gia đình và thế hệ sau.

Từ thực tiễn Thái Nguyên có thể thấy, "cần câu" hiệu quả nhất chính là thông tin đúng, kịp thời và phù hợp. Đó là con đường giúp phụ nữ thoát nghèo không bằng sự phụ thuộc, mà bằng năng lực, sự tự tin và khả năng làm chủ cuộc sống của mình.