Giới trẻ Trung Quốc hoãn kết hôn: "Tôi đồng ý nhưng chưa phải bây giờ"

Tỷ lệ kết hôn ở Trung Quốc tiếp tục giảm mạnh trong những năm qua, kéo theo những cảnh báo về sự thay đổi trong cấu trúc dân số và quan điểm về gia đình của giới trẻ.

Mặc dù có một sự phục hồi nhẹ vào năm 2023, nhưng trong năm 2024, số lượng cặp đôi kết hôn lại giảm xuống chỉ còn 6,11 triệu, giảm hơn 20% so với cùng kỳ năm trước, theo báo cáo của Bộ Nội vụ Trung Quốc.

Jingyi Hou, một giáo viên 30 tuổi tại tỉnh Sơn Tây, miền Bắc Trung Quốc, là một ví dụ điển hình. Mặc dù bố mẹ cô kiên trì sắp xếp hơn 20 buổi hẹn hò trong suốt ba năm qua nhưng Jingyi vẫn lựa chọn sống độc thân và không cảm thấy vội vàng tìm kiếm một người bạn đời.

Cô chia sẻ: "Tôi không cảm thấy hôn nhân là điều quan trọng trong cuộc sống lúc này."

Và Jingyi không phải là trường hợp cá biệt.

Xu hướng "hoãn kết hôn"

Sự sụt giảm tỷ lệ kết hôn ở Trung Quốc không phải là điều mới mẻ. Đã có xu hướng giảm từ năm 2013, và điều này tạo ra những thay đổi trong cấu trúc dân số, cùng với thái độ của giới trẻ về việc lập gia đình. Đặc biệt, nhóm tuổi từ 20 đến 40, lứa tuổi trong nhóm lập gia đình, đang có sự suy giảm đáng kể.

Số liệu từ Niên giám Thống kê Trung Quốc cho thấy trong năm 2023, dân số trong độ tuổi này chỉ còn 371 triệu người, giảm mạnh từ 435 triệu người cách đây một thập kỷ, khi số lượng đăng ký kết hôn đạt mức cao nhất.

Tuy nhiên, theo Li Ting, giáo sư tại Trung tâm Nghiên cứu Phát triển Dân số của Đại học Nhân dân Trung Quốc, nguyên nhân chính của sự suy giảm này không chỉ nằm ở vấn đề giảm dân số mà còn ở xu hướng hoãn kết hôn của giới trẻ.

Điều gì khiến giới trẻ Trung Quốc hoãn kết hôn?

Số liệu từ Niên giám thống kê Dân số và Việc làm Trung Quốc 2024 cho thấy gần 30% người ở độ tuổi 30 vẫn chưa kết hôn vào năm 2023, so với chỉ 14,6% cách đây một thập kỷ.

Tuy có một sự gia tăng nhẹ về tỷ lệ đăng ký kết hôn vào năm 2023, phần lớn là do những cặp đôi kết hôn muộn sau khi đã hoãn lại trong đại dịch COVID-19, nhưng tình trạng hoãn kết hôn lại cho thấy sự thay đổi rõ rệt trong tư duy của giới trẻ về các giá trị gia đình.

"Trước đây, giới trẻ thường kết hôn vào những mốc quan trọng trong sự nghiệp hoặc sau khi tốt nghiệp, nhưng giờ đây nhiều người chỉ nghĩ đến kết hôn khi họ có kế hoạch sinh con," giáo sư Li cho biết. Điều này cũng đồng nghĩa với việc kế hoạch lập gia đình đã bị trì hoãn so với các thế hệ trước.

Một phần nguyên nhân là do sự thay đổi trong quan điểm của giới trẻ, đặc biệt là những phụ nữ sinh vào những năm 1990 và 2000. Họ không còn mặn mà với những kỳ vọng xã hội về việc kết hôn sớm. Thay vào đó, nhiều người trẻ, đặc biệt là phụ nữ, coi sự nghiệp và tự do cá nhân quan trọng hơn việc lập gia đình.

Bên cạnh đó, khó khăn về tài chính cũng là một yếu tố quan trọng khiến giới trẻ Trung Quốc hoãn kết hôn. Theo báo cáo, tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên Trung Quốc từ 16 đến 24 tuổi đã lên tới mức cao kỷ lục 20,8% vào năm 2023.

Shan Shan, một phụ nữ Trung Quốc, chia sẻ với DW rằng thị trường lao động hiện tại rất khó khăn, khiến cô không còn đủ năng lượng để nghĩ đến việc kết hôn.

Tương tự, Xiao Gang, một kỹ sư phần mềm, cũng cho biết anh phải làm thêm giờ liên tục để tránh bị sa thải, và không còn hứng thú với việc đi chơi hay tìm kiếm bạn đời.

Từ bất bình đẳng giới đến thay đổi quan niệm về hôn nhân

Ngoài ra, một trong những yếu tố khiến giới trẻ, đặc biệt là phụ nữ, tỏ ra không mặn mà với việc kết hôn là tình trạng bất bình đẳng giới trong môi trường làm việc.

Theo Ye Liu, giảng viên cao cấp tại Viện Lau China thuộc King's College London, ở Trung Quốc, phụ nữ vẫn phải đối mặt với sự phân biệt trong công việc, bao gồm cả việc mang thai và thời gian nghỉ thai sản của họ. Điều này buộc nhiều phụ nữ phải lựa chọn giữa sự nghiệp và gia đình. "Khi phụ nữ dành nhiều thời gian hơn cho việc học, tự nhiên họ sẽ trì hoãn độ tuổi kết hôn và làm cha mẹ," Ye nói.

Christa, một phụ nữ 25 tuổi, hiện đang làm quản lý dự án cho một công ty sản xuất, cho biết cô không thấy hôn nhân cần thiết đối với mình. "Tôi tin rằng việc kết hôn sẽ ảnh hưởng đến những thành tựu của tôi, đặc biệt là sự nghiệp của tôi," Christa nói.

Tại một số thành phố nhỏ ở Trung Quốc, các quan chức địa phương cho rằng một yếu tố quan trọng ảnh hưởng tới việc hoãn kết hôn là việc giới trẻ phải đi làm xa ở các thành phố lớn. Điều này khiến cho việc tìm kiếm bạn đời trở nên khó khăn hơn, khi nhịp sống nhanh và các mối quan hệ xã hội bị hạn chế.

Không kết hôn suốt đời

Các chuyên gia về dân số của Trung Quốc cũng đã đưa ra cảnh báo về hiện tượng người không kết hôn suốt đời. Những người trong độ tuổi từ 50 trở lên mà chưa kết hôn có thể sẽ không có khả năng sinh sản, dẫn đến những hệ quả về dân số trong tương lai.

Dựa trên số liệu từ cuộc điều tra dân số năm 2020, tỷ lệ người không kết hôn suốt đời tại Trung Quốc vẫn còn tương đối thấp, chỉ 3,25% đối với nam giới và 0,24% đối với nữ giới. Tuy nhiên, theo giáo sư Li, Trung Quốc có thể sẽ đi theo con đường của các quốc gia như Hàn Quốc và Nhật Bản, nơi tỷ lệ người không kết hôn suốt đời đã tăng đều đặn trong suốt ba thập kỷ qua.

Không thể phủ nhận rằng sự thay đổi trong xu hướng kết hôn của giới trẻ Trung Quốc đang trở thành một vấn đề lớn, không chỉ với những cá nhân mà còn với toàn xã hội. Liệu việc hoãn kết hôn có trở thành một xu hướng dài hạn hay không? Thời gian sẽ trả lời câu hỏi này, nhưng rõ ràng những thay đổi đang gây ra những tác động sâu sắc đến cấu trúc xã hội và dân số của quốc gia đông dân nhất thế giới này.