Ngày Sức khỏe tâm thần thế giới 10/10: Hiểu thêm về cách để luôn có một tinh thần tốt

Sức khỏe tâm thần không chỉ là không bị mắc các rối loạn về tâm thần. Sức khỏe tâm thần được định nghĩa là một tình trạng sức khỏe mà mỗi cá nhân nhận thức rõ khả năng của mình, có thể đối phó với những căng thẳng bình thường trong cuộc sống, làm việc hiệu quả và thành công và có thể đóng góp cho cộng đồng.

Theo thống kê của WHO thì có tới hơn 100 triệu người bị rối loạn sức khỏe tâm thần ở khu vực Tây Thái Bình Dương. Chỉ riêng rối loạn trầm cảm là nguyên nhân gây ra 5,73% gánh nặng bệnh tật ở khu vực này.

Tại Việt Nam, theo thống kê tại Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1, tỷ lệ mắc 10 chứng rối loạn tâm thần phổ biến trong năm 2014 là 14,2%, trong đó riêng rối loạn trầm cảm chiếm 2,45%. Tỷ lệ tự sát trong năm 2015 là 5,87 trên 100.000 dân. Theo Bộ Y tế, đến năm 2017 trên cả nước có khoảng 15% dân số mắc các rối loạn tâm thần, 3 triệu người bị rối loạn tâm thần nặng.

>> Hướng dẫn nhận biết bệnh thần kinh và bệnh tâm thần không phải ai cũng hiểu rõ

1. Làm cách nào để luôn có một tinh thần tốt?

Sức khỏe tinh thần là điều cần thiết đối với sức khỏe tổng thể của chúng ta và quan trọng như sức khỏe thể chất. Khi cảm thấy tinh thần tốt, chúng ta có thể làm việc hiệu quả, tận hưởng thời gian rảnh rỗi và đóng góp tích cực cho cộng đồng.

Vậy làm cách nào để bạn có một sức khoẻ tâm thần tốt? Dưới đây là 5 lời khuyên giúp bạn tự cân bằng lại của NIH Hoa Kỳ:

Hiểu về giá trị bản thân

Đối xử tử tế và tôn trọng bản thân và tránh việc tự chỉ trích mình chính là cách giúp bạn giảm đi áp lực cũng như yêu bản thân hơn.

Chăm sóc cơ thể của bạn

Việc chăm sóc bản thân về sức khoẻ thể chất có thể góp phần cải thiện sức khoẻ tâm thần của bạn. Hãy chắc chắn rằng:

- Bạn có chế độ ăn uống khoa học

- Nói không với rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích

- Uống nhiều nước

- Tập thể dục đều đặn giúp giảm trầm cảm, giảm lo lắng và cải thiện tâm trạng hiệu quả

- Ngủ đủ giấc và có giấc ngủ chất lượng.

Học cách đối phó với căng thẳng, stress

Dù muốn hay không thì căng thẳng cũng là một phần của cuộc sống. Vì vậy mà bạn cần có những kỹ năng đối phó với chúng:

- Thử thách với các chiến lược căng thẳng trong một phút

- Tập thể dục

- Đi dạo, đi chơi

- Viết nhật ký.

Đặc biệt là đừng quên mỉm cười và tìm ra những niềm vui trong cuộc sống xung quanh. Một vài nghiên cứu đã chỉ ra rằng, tiếng cười có thể giúp tăng cường sức khoẻ hệ miễn dịch của bạn, giảm đay cũng như thư giãn và giảm thiểu căng thẳng, stress.

Giữ một tâm hồn tĩnh lặng

Các bộ môn thể dục tâm trí như thiền, chánh niệm,... giúp cải thiện trạng thái tâm lý của bạn cũng như cách nhìn về cuộc sống. Hay nói cách khác, bạn có thể bình tĩnh hơn khi đối mặt với các vấn đề gây căng thẳng trong cuộc sống.

Phá bỏ các thói quen đơn điệu, học các kỹ năng mới

Mặc dù có những thói quen khiến chúng ta có năng suất hiệu quả hơn và nâng cao cảm giác an toàn. Tuy nhiên, một chút thay đổi về tốc độ hay tìm hiểu thêm các kỹ năng mới sẽ giúp bạn kết nối với những người xung quanh tốt hơn, thúc đẩy tự tin.

Kết nối với những người khác

Các mối quan hệ tốt đóng vai trò quan trọng đối với sức khoẻ tinh thần của bạn. Những người này có thể:

- Giúp bạn xây dựng cảm giác thân thuộc và hiểu về giá trị bản thân hơn

- Cho bạn cơ hội để chia sẻ về những kinh nghiệm tích cực

- Hỗ trợ bạn và cho phép bạn hỗ trợ được người khác.

Hãy thử:

- Dành thời gian mỗi ngày ở bên gia đình, cùng nhau ăn tối,...

- Sắp xếp thời gian đi chơi với những người bạn đã lâu không gặp

- Thử tắt TV đi và nói chuyện nhiều hơn. Nói chuyện với con cái, bạn bè hay gia đình của bạn trực tiếp hoặc qua các ứng dụng kết nối khác nếu sống xa nhau

- Ăn trưa với đồng nghiệp

- Thăm bạn bè hay đồng nghiệp đang cần hỗ trợ

Hỗ trợ những người khác

Nghiên cứu cho thấy rằng hành động cho đi và lòng tốt có thể giúp cải thiện sức khỏe tinh thần của bạn bằng cách:

- Tạo ra các cảm giác tích cực và được khích lệ

- Tạo ra cảm giác có mục đích hoạt động và giá trị bản thân

- Kết nối hiệu quả với những người khác.

Đó có thể là những hành động tử tế nhỏ đối với người khác, hoặc những hành động lớn hơn như tình nguyện trong cộng đồng địa phương của bạn.

Cộng đồng và gia đình cần làm gì với những người có vấn đề về sức khoẻ tâm thần?

- Có kiến thức về bệnh tâm thần và tích cực hỗ trợ cũng như tham gia vào quá trình chữa bệnh cũng như giúp người bệnh phục hồi trở lại cuộc sống bình thường

- Giúp phục hồi chức năng tâm lý xã hội bằng cách tạo điều kiện cho người bệnh được vui chơi và tham gia các hoạt động với mọi người

- Học cách lắng nghe, tôn trọng và thấu hiểu

- Giúp đỡ khi người bệnh gặp khó khăn, nếu có thể hỗ trợ tìm các việc làm phù hợp

- Không tạo ra khoảng cách với người bệnh, không phân biệt đối xử, nhất là các thành viên trong gia đình

- Cố gắng chấp nhận những hành vi mang tính "khác lạ" của người bệnh, thể hiện rõ rằng họ cũng nhận được tình yêu thương

- Kiên trì giúp đỡ, không gượng ép, cáu kỉnh khi giao tiếp và hỗ trợ trong cuộc sống hàng ngày.

2. Thực trạng chăm sóc sức khoẻ tâm thần trên thế giới trong mùa dịch COVID-19

Sức khỏe tâm thần là một trong những lĩnh vực sức khỏe cộng đồng bị bỏ quên nhiều nhất. Gần 1 tỷ người đang sống chung với rối loạn tâm thần, 3 triệu người chết hàng năm do sử dụng rượu có hại và cứ 40 giây lại có một người chết do tự tử. Và hiện nay, hàng tỷ người trên thế giới đã bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19, đang có tác động sâu hơn đến sức khỏe tâm thần của con người.

Tuy nhiên, tương đối ít người trên thế giới được tiếp cận với các dịch vụ sức khỏe tâm thần chất lượng. Ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, hơn 75% số người bị rối loạn tâm thần, thần kinh và sử dụng chất kích thích không được điều trị cho tình trạng của họ. Hơn nữa, tình trạng kỳ thị, phân biệt đối xử, luật pháp trừng phạt và vi phạm nhân quyền vẫn còn phổ biến.

Khả năng tiếp cận hạn chế đối với dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần có chất lượng và giá cả phải chăng trên thế giới trước đại dịch, và đặc biệt là trong các trường hợp khẩn cấp nhân đạo và các bối cảnh xung đột, đã giảm hơn nữa do COVID-19 vì đại dịch đã làm gián đoạn các dịch vụ y tế trên toàn thế giới.

Nguyên nhân chính là nhiễm trùng và nguy cơ lây nhiễm tại các cơ sở lưu trú dài ngày như nhà chăm sóc và cơ sở tâm thần; rào cản để gặp gỡ trực tiếp mọi người; nhân viên y tế tâm thần bị nhiễm virus; và việc đóng cửa các cơ sở chăm sóc sức khỏe tâm thần để chuyển đổi chúng thành cơ sở chăm sóc cho những người bị COVID-19.

3. Chủ đề của "Ngày Sức khoẻ tâm thần thế giới - 10/10/2020": Tăng cường đầu tư vào sức khoẻ tâm thần

Ngày Sức khỏe Tâm thần Thế giới năm nay, vào ngày 10 tháng 10, đến vào thời điểm mà cuộc sống hàng ngày của chúng ta đã thay đổi đáng kể do hậu quả của đại dịch COVID-19.

Những tháng vừa qua mang lại nhiều thách thức:

- Đối với nhân viên y tế, chăm sóc có hoàn cảnh khó khăn, đi làm sợ mang COVID-19 về nhà

- Đối với học sinh, thích nghi với việc học ở nhà, ít tiếp xúc với giáo viên và bạn bè, và lo lắng về tương lai của mình

- Cho những người lao động có sinh kế bị đe dọa

- Đối với một số lượng lớn những người bị rơi vào cảnh nghèo đói hoặc trong những môi trường nhân đạo mong manh với sự bảo vệ cực kỳ hạn chế khỏi COVID-19

- Đối với những người có tình trạng sức khỏe tâm thần, nhiều người thậm chí còn trải qua sự cô lập với xã hội hơn trước.

Và điều này chưa nói đến việc quản lý nỗi đau mất mát người thân mà đôi khi không thể nói lời tạm biệt.

- Hậu quả kinh tế của đại dịch đã được cảm nhận, khi các công ty cho nhân viên đi nỗ lực cứu doanh nghiệp của họ, hoặc thực sự là đóng cửa hoàn toàn.

Với kinh nghiệm về các trường hợp khẩn cấp trong quá khứ, dự kiến nhu cầu về hỗ trợ sức khỏe tâm thần và tâm lý xã hội sẽ tăng lên đáng kể trong những tháng và năm tới. Đầu tư vào các chương trình chăm sóc sức khỏe tâm thần ở cấp quốc gia và quốc tế, vốn đã phải chịu đựng tình trạng thiếu vốn triền miên trong nhiều năm, nay trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Đây là lý do tại sao mục tiêu của chiến dịch Ngày Sức khỏe Tâm thần Thế giới năm nay là tăng cường đầu tư vào sức khỏe tâm thần.

Nguồn dịch tham khảo:

1. https://www.who.int/campaigns/world-mental-health-day/world-mental-health-day-2020

2. https://www.who.int/news-room/detail/27-08-2020-world-mental-health-day-an-opportunity-to-kick-start-a-massive-scale-up-in-investment-in-mental-health

3. https://www.nhs.uk/conditions/stress-anxiety-depression/improve-mental-wellbeing/