Janet Yellen: Nữ Chủ tịch đầu tiên của Cục dự trữ Liên bang Mỹ

Bà Janet Yellen sinh năm 1946, là người gốc Do Thái, xuất thân từ một gia đình không mấy khá giả tại Bay Ridge, Brooklyn, có cha là bác sĩ và mẹ là giáo viên. Cha mẹ bà đều trải qua thời kỳ đại suy thoái những năm 30. Ký ức về nạn thất nghiệp và sự tàn phá trong thời gian ấy đã trở thành ý thức gia đình, có ảnh hưởng đáng kể đến bà.

Yellen là học sinh tiêu biểu của trường trung học Fort Hamilton, đạt hàng loạt giải trong các môn toán, khoa học, tiếng Anh và là học sinh giỏi nhất, được vinh dự phát biểu trước toàn trường. Sau đó, bà theo học chuyên ngành kinh tế tại Đại học Brown năm 1967 và lấy bằng tiến sĩ kinh tế của Đại học Yale năm 1971.

Giáo sư nhận giải Nobel kinh tế, Joseph Stiglitz, khẳng định, trong 47 năm giảng dạy, bà Yellen là một trong những sinh viên xuất sắc nhất của ông. Giới chuyên môn thì cho hay, bà Yellen là chuyên gia kinh tế rất được nể trọng tại Mỹ, với nhiều năm kinh nghiệm làm việc trong giới học thuật và Ngân hàng Trung ương. Bà Yellen có thâm niên làm việc cho FED nhiều hơn cả 3 chủ tịch gần đây nhất của cục dự trữ này.

Trong giai đoạn từ năm 1971-1976, bà làm trợ lý giáo sư tại Trường đại học Harvard. Từ năm 1977-1978, bà làm việc tại Hội đồng Thống đốc của FED trong vai trò một nhà kinh tế học. Năm 1980, bà trở thành giáo sư giảng dạy bộ môn kinh tế vĩ mô và môn quản trị kinh doanh tại Đại học Berkeley, thường xuyên được mời sang thỉnh giảng tại Trường Kinh tế London của Anh.

Bà Yellen có thâm niên làm việc cho FED nhiều hơn cả 3 chủ tịch gần đây nhất của cục dự trữ này

Từ năm 1997-1999, Yellen được cựu Tổng thống Bill Clinton bổ nhiệm làm Chủ tịch Hội đồng Cố vấn kinh tế của Tổng thống. Trước đó, từ năm 1994-1997, bà là thành viên Hội đồng Quản trị của FED, đồng thời là giảng viên chính thức tại Trường đại học Harvard, Chủ tịch Hiệp hội Kinh tế quốc tế (WEAI). Từ giữa năm 2004 đến hết năm 2010, bà đảm nhiệm chức vụ Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của FED tại San Francisco.

Năm 2010, Tổng thống Obama bổ nhiệm Yellen làm Phó chủ tịch của FED và bà đã đảm nhiệm chức vụ này từ đó cho đến khi bà trở thành Chủ tịch của tổ chức.

Trong thời gian là Phó Chủ tịch FED, Yellen luôn lắng nghe, quan tâm đến ý kiến của các chủ tịch ngân hàng dự trữ liên bang khu vực.

Khi Ủy ban Thị trường mở Liên bang (FOMC) tụ họp tại Washington để đi đến các quyết định về chính sách tiền tệ, Yellen thường dùng bữa sáng chung với một vị chủ tịch ngân hàng dự trữ liên bang khu vực, sau đó lại ngồi với một người khác trước khi buổi họp bắt đầu vào buổi sáng.

Theo Robert Eisenbeis, nguyên là Giám đốc Nghiên cứu của Ngân hàng Dự trữ Liên bang Atlanta, sự thân thiện của bà với các đồng nghiệp cho thấy, bà có thể là nhà điều hành giỏi. “Không ai hiểu văn hóa làm việc của FED như bà cả”, Eisenbeis, hiện là chuyên gia kinh tế trưởng về tiền tệ tại Cumberland Advisors (Mỹ), nhận xét.

Trong nhiều năm, các nhà làm chính sách tại FOMC không thể đồng thuận về các vấn đề như đưa ra mục tiêu chung cho lạm phát và tỉ lệ thất nghiệp. Nhưng Yellen đã làm được điều đó. Trong năm 2011 và 2012, Yellen đã nhiều lần tổ chức các cuộc họp mặt cả qua điện thoại lẫn gặp trực tiếp. Và các cuộc gặp này đã dẫn đến một bước đột phá: Một thông báo ra đời vào tháng 1/2012 mà theo đó, FED cam kết sẽ đạt mức lạm phát 2% trong dài hạn hơn và đưa ra mục tiêu 5,2-6% cho tỉ lệ thất nghiệp.

Phải nhai đi nhai lại một vấn đề có thể khiến người ta thấy chán hoặc khó chịu. Nhưng điều này không đúng với Yellen. Bà tin rằng FED chỉ có thể làm tốt được vai trò của mình khi có được đầy đủ thông tin từ các phía, và phải nghe bằng cả hai tai.

Tổng thống Barack Obama đã miêu tả Yellen là người phụ nữ “tài giỏi khác thường”

Tuy cởi mở nhưng bà Yellen không phải là người dễ bị thuyết phục. Bà vẫn chỉ đạo nếu cần thiết. Alan Blinder, một cựu phó chủ tịch Fed, miêu tả bà Yellen là người có khả năng mỉm cười ngay cả khi bị phản đối.

Bên cạnh đó, khả năng phân tích dữ liệu và những con số của bà đã khiến cho cựu Chủ tịch FED, ông Alan Greenspan phải thán phục. Ông Alan đã từng phát biểu trong một bài phỏng vấn hồi cuối năm 2000 rằng: “Những cuộc trò chuyện với Janet và những trình bày của bà ấy đã luôn cuốn hút tôi”.

Trong một cuộc họp báo, Tổng thống Barack Obama đã miêu tả Yellen là người phụ nữ “tài giỏi khác thường”. Tổng thống nhấn mạnh, Janet Yellen là người tận tâm với nhiệm vụ tạo ra nhiều việc làm tại Mỹ và việc chọn bà là người đứng đầu nền kinh tế hàng đầu thế giới là một trong những quyết định quan trọng nhất mà ông từng đưa ra.

Cũng theo Tổng thống Obama, Yellen là người hiểu biết sâu sắc về thị trường cũng như cả nền kinh tế, không chỉ trên lý thuyết mà cả trong thực tế. Bà đã từng sớm cảnh báo về tình trạng bong bóng nhà đất và tài chính, vốn gây ra cuộc suy thoái những năm 2008-2009.

Trong một cuộc họp FOMC tháng 5/2007, Yellen khuyến cáo, những dự báo của FED đã quá lạc quan về giá nhà đất và lo ngại giá sẽ giảm xuống. Trong cuộc họp tiếp theo vào cuối tháng 6, bà một lần nữa khuyến cáo rủi ro lớn nhất đối với tăng trưởng kinh tế chính là nhà đất. “Giá nhà sẽ giảm xuống và tỉ lệ vỡ nợ dưới chuẩn sẽ tăng lên, từ đó có thể sẽ lan rộng sang các lĩnh vực khác của thị trường cho vay thế chấp, có thể khơi mào cho một vòng luẩn quẩn nguy hiểm”.

Tờ Wall Street Journal đã phân tích lại hơn 700 dự báo về nền kinh tế và lạm phát từ năm 2009 đến 2012 của 14 chủ tịch các Cục Dự trữ liên bang. Kết quả cho thấy, bà Janet Yellen là người đưa ra được những dự báo thích đáng nhất.

Với hồ sơ và những phẩm chất đáng ngưỡng mộ này, Yellen đã trở thành lựa chọn phù hợp nhất cho vị trí Chủ tịch FED.