- Hôn nhân bất hợp pháp, tòa “ngó lơ”?
Theo bản án sơ thẩm số 30/2015/HNGĐ-ST ngày 12/11/2015 của TAND TP. Phủ Lý, thì: Anh Lại Xuân Lành (SN 1972) và chị Lại Thị Quyên (SN 1972) kết hôn với nhau vào ngày 16/10/1991 và đăng ký kết hôn ngày 18/11/1991 tại UBND xã Châu Sơn, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. Hôn nhân giữa anh Lành và chị Quyên là tự nguyện, có đăng ký kết hôn nên hợp pháp.
 |
| Đăng ký kết hôn của chị Quyên và anh Lành có năm sinh mâu thuẫn với lời khai của hai người tại Tòa và giấy khai sinh của chị Quyên |
Sau kết hôn, anh chị đã có hơn 20 năm chung sống hạnh phúc, có một con chung. Đến khoảng năm 2007, vợ chồng bắt đầu phát sinh mâu thuẫn. Mặc dù nguyên nhân dẫn đến mâu thuẫn hai bên đưa ra là khác nhau, nhưng việc mâu thuẫn là có thật và được cả hai thừa nhận. Mâu thuẫn xảy ra ngày càng trầm trọng, vợ chồng không còn khả năng đoàn tụ.
Từ tháng 4/2015 đến thời điểm mở phiên tòa, cả hai vợ chồng đã ly thân, không còn quan tâm đến nhau nữa, chấm dứt mọi quan hệ tình cảm.
Xét thấy mục đích hôn nhân không đạt được, việc thuận tình ly hôn giữa anh Lành và chị Quyên hoàn toàn tự nguyện, phù hợp với thực tế và pháp luật được quy định tại Điều 55, Luật HN&GĐ 2014 nên HĐXX chấp nhận…
Như vậy, căn cứ vào những nhận định trên và quyết định chấp thuận cho ly hôn của bản án này, HĐXX TAND TP. Phủ Lý đã cho rằng hôn nhân giữa anh Lành và chị Quyên là hợp pháp.
Tuy nhiên, trên thực tế nhận định đó hoàn toàn không đúng với quy định của pháp luật.
Theo quy định tại Điều 5, Luật HN&GĐ năm 1987, thì: “Nam từ 20 tuổi trở lên, nữ từ 18 tuổi trở lên mới được kết hôn”. Ngoài ra, các Luật HN&GĐ về sau (Luật HN&GĐ 2000; Luật HN&GĐ 2014) đều quy định tương tự về điều kiện kết hôn, nhưng HĐXX đã “ngó lơ”.
Vì, anh Lành sinh năm 1972, tính đến thời điểm kết hôn là năm 1991 thì anh Lành mới 19 tuổi. Bên cạnh đó, HĐXX nói chị Quyên sinh năm 1972 (không ghi ngày tháng sinh), nhưng trên thực tế, chị Quyên có giấy khai sinh ghi rõ chị sinh ngày 12/2/1974 – nếu điều này là đúng thì thời điểm kết hôn, chị Quyên chỉ mới 17 tuổi.
Ngoài ra, theo giấy đăng ký kết hôn của anh Lành, chị Quyên thì anh Lành sinh năm 1971 và chị Quyên sinh năm 1973 (cả hai đều không được ghi ngày tháng sinh). Vậy đâu mới là ngày, tháng, năm sinh thực sự của cặp vợ chồng này? Rất tiếc, HĐXX đã không thèm làm rõ.
- Nói một đằng, làm một nẻo
Cũng theo quan điểm của HĐXX sơ thẩm, “khi xem xét phân chia cụ thể thì sẽ phân chia ưu tiên cho quyền lợi của phụ nữ”…
 |
| Chị Quyên được chia ngôi nhà này vì "ưu tiên quyền lợi của phụ nữ" |
Gia đình chị Quyên có tài sản chung, gồm: Quyền sử dụng đất (QSDĐ) thửa số 146 diện tích 160m2, đã được cấp sổ đỏ và 235m2 đất không hợp pháp cùng các tài sản trên đất. Trong đó, tài sản trên đất hợp pháp trị giá 71,3 triệu đồng (một căn nhà cấp 4 đã hư hỏng); tài sản trên đất không hợp pháp trị giá 1,4 tỉ đồng gồm căn nhà 3 tầng cùng một số tài sản khác.
Khi ly hôn, chị Quyên đã yêu cầu được chia tài sản bằng hiện vật, cụ thể là căn nhà 3 tầng để chị và con có chỗ ở, vì chị không còn nơi ở nào khác. Tuy nhiên, HĐXX đã “vin” vào lý do là “ưu tiên phụ nữ được hưởng phần đất hợp pháp và các tài sản trên phần đất hợp pháp” để chia cho chị căn nhà cấp 4 đã xập xệ, không thể ở được nữa, bỏ mặc nguyện vọng của mẹ con chị là được nhận ngôi nhà 3 tầng để có chỗ ở.
 |
| Còn đây là ngôi nhà 3 tầng mà TAND TP. Phủ Lý chia cho anh Lành |
Ngoài vấn đề trên, giữa chị Quyên, anh Lành còn có rất nhiều các khoản nợ chung và việc công nhận, phân chia nợ của HĐXX cấp sơ thẩm cũng đã làm thiệt thòi đến quyền và lợi ích hợp pháp của chị Quyên.
Nhận định về những lần chị Quyên đưa tiền cho chồng, HĐXX cho rằng chỉ có căn cứ chấp nhận 13 lần chị Quyên đưa tiền cho anh Lành và anh Tân (được coi là người làm thuê cho anh Lành) để làm công trình xây dựng, tổng số gần 1,4 tỷ đồng. Còn gần 1,5 tỷ đồng mà chị Quyên cho rằng đã đưa cho anh Lành, anh Tân 12 lần khác đều bị Tòa bác bỏ. Đối trừ những lần giao, nhận tiền này, HĐXX cho rằng anh Lành còn nhận của chị Quyên hơn 160 triệu đồng. Đây là khoản nợ chung nên mỗi người chịu một nửa (anh Lành phải trả chị Quyên hơn 80 triệu đồng).
Tuy nhiên, Quyết kháng nghị sau đó, Viện KSND TP. Phủ Lý đã khẳng định rõ, khoản tiền 160 triệu này là nợ riêng của anh Lành, anh Lành phải trả toàn bộ cho chị Quyên.
Hơn nữa, theo luật sư Nguyễn Anh Tuấn (Đoàn Ls TP. Hà Nội) thì việc chia tài sản tại bản án sơ thẩm đã có sai sót nghiêm trọng. Đã nhận định anh Lành phải trả chị Quyên 80 triệu là khoản nợ riêng thì Tòa phải trừ trong phần tài sản riêng anh Lành được hưởng. Nhưng không hiểu sao HĐXX vẫn khấu trừ 80 triệu trong khối tài sản chung. Còn chị Quyên được trả nợ riêng thì lại được Tòa tính vào số tài sản chung được hưởng khi chia tài sản…
Ngoài ra, Quyết định kháng nghị của VKSND TP. Phủ Lý còn nêu rõ, quyển sổ giao nhận tiền của chị Quyên và anh Tân không có khoản nào ghi số tiền anh Lành đã thu lợi nhuận từ công trình để nộp về quỹ tài sản chung gia đình. Đồng tình với nhận định này, chị Quyên cho biết: “Tôi đã phải đi vay mượn hàng tỉ đồng để anh Lành, anh Tân có kinh phí để nhận thầu và thi công công trình Séc Vina (mượn danh nghĩa Cty TNHH Minh Hà). Lợi nhuận từ việc kinh doanh này là khá lớn nhưng tôi không thấy anh Lành đưa về bất cứ một khoản thu nhập nào. Việc xác minh các khoản thu, lợi nhuận, kê khai thuế… tại Cty TNHH Minh Hà nằm ngoài khả năng của chúng tôi nên ở Tòa cấp sơ thẩm, luật sư của tôi đã hỏi nguyên đơn về vấn đề này nhưng không nhận được câu trả lời. Còn HĐXX cũng không làm rõ về vấn đề này. Vì vậy, tôi tiếp tục đề nghị Tòa cấp phúc thẩm làm rõ vấn đề này hoặc hủy án, trả hồ để Tòa xác minh làm rõ và đưa Cty TNHH Minh Hà vào tham gia tố tụng”.
Ngày 15/4/2016, TAND tỉnh Hà Nam đã mở phiên tòa phúc thẩm vụ án này.
Tại phiên tòa, các luật sư bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho chị Quyên đã chỉ ra toàn bộ những sai phạm của bản án sơ thẩm và đề nghị hủy toàn bộ bản án sơ thẩm để xét xử lại từ đầu.
Sau quá trình nghị án kéo dài đến 5 ngày, chiều 20/4, TAND tỉnh Hà Nam vẫn tuyên y án sơ thẩm, bất chấp những thiếu sót và vi phạm tố tụng nghiêm trọng của cấp sơ thẩm.
Ngay sau phiên tòa, chị Quyên cho biết rất thất vọng với phán quyết của HĐXX phúc thẩm. Chị cũng khẳng định sẽ khiếu nại lên TAND tối cao theo thủ tục giám đốc thẩm đối với phán quyết này.