Người trên 50 tuổi sẽ là động lực cho nền kinh tế

Đến năm 2060, ở châu Âu, cứ 3 người thì có 1 người trên 65 tuổi. "Baby boomers" (những người được sinh ra từ năm 1935 đến 1960) là thế hệ trưởng thành sau chiến tranh, chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử quan trọng như phong biểu tình chiếm đóng của sinh viên chống lại chủ nghĩa tiêu dùng và các thể chế truyền thống tháng 5/1968 hay sự sụp đổ của Bức tường Berlin. Giờ đây, họ nắm giữ nhiều quyền lực trong kinh tế và chính trị, với những nhân vật tiêu biểu như Angela Merkel hay Bill Gates. Họ có tuổi thọ cao hơn, nhiều thời gian rảnh hơn và sở hữu khối tài sản lớn hơn thế hệ sinh từ đầu thập niên 80 đến giữa thập niên 90 của thế kỷ 20 (gấp 11 lần theo dữ liệu của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ).

Xu hướng tương tự cũng diễn ra ở các nước phát triển khác, kéo theo sự thay đổi về tiêu dùng. Trong đó, người cao tuổi sẽ trở thành động lực của nền kinh tế "tóc bạc".

Do dân số già hóa nhanh, nhu cầu về dịch vụ y tế, bảo hiểm, công nghệ hỗ trợ người già sẽ bùng nổ. AI, robot chăm sóc sức khỏe, nhà thông minh sẽ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của người cao tuổi. Các doanh nghiệp sẽ phải thích ứng với xu hướng tiêu dùng của người già, chẳng hạn như phát triển sản phẩm dễ sử dụng, dịch vụ du lịch chậm, tài chính linh hoạt.

Nhiều quốc gia có dân số già hóa nhanh đã triển khai chính sách hỗ trợ và thúc đẩy kinh tế "tóc bạc". Trong đó, Nhật Bản có thể coi là tiên phong khi tạo nên hàng loạt chính sách hỗ trợ việc làm cho người cao tuổi như Luật khuyến khích doanh nghiệp giữ nhân viên trên 65 tuổi hoặc tuyển dụng lại người nghỉ hưu. Một số công ty như Toyota và Hitachi có chương trình tái tuyển dụng giúp người già làm công việc phù hợp sức khỏe. Bên cạnh đó, nước này khuyến khích thực hiện ứng dụng công nghệ vào chăm sóc người già như robot chăm sóc "Pepper" của SoftBank giúp trò chuyện, nhắc lịch uống thuốc, nhà thông minh với cảm biến theo dõi sức khỏe, hệ thống hỗ trợ khẩn cấp, phát triển mô hình "thành phố thân thiện với người già" (Thành phố Fujisawa (gần Tokyo) thiết kế giao thông, tiện ích công cộng, nhà ở phù hợp người cao tuổi)…

Tại Hàn Quốc, Chính phủ quan tâm hỗ trợ tài chính và y tế, đặc biệt là hỗ trợ tài chính cho người già có thu nhập thấp, mở rộng chương trình hưu trí bổ sung, khuyến khích các ngân hàng thiết kế sản phẩm tài chính phù hợp người già, như vay thế chấp tài sản (reverse mortgage). Ngoài ra, các chương trình bảo hiểm chăm sóc dài hạn của Chính phủ giúp người già được chăm sóc tại nhà hoặc tại các trung tâm dưỡng lão với chi phí thấp.

Trung Quốc thì mạnh tay phát triển ngành công nghiệp dưỡng lão. Các tập đoàn lớn như Alibaba, Tencent đầu tư vào dịch vụ y tế, nhà dưỡng lão cao cấp, công nghệ hỗ trợ người già. Hệ thống "Internet+ Elderly Care" cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe trực tuyến. Chính phủ nước này còn miễn thuế cho doanh nghiệp khởi nghiệp trong các ngành kinh tế "tóc bạc", trong lúc thành phố Bắc Kinh có chương trình hỗ trợ doanh nghiệp phát triển công nghệ cho người cao tuổi.

Làm thế nào để phát triển kinh tế "tóc bạc" tại Việt Nam?

Tại Việt Nam, năm 2022 có khoảng 12 triệu người trên 60 tuổi, dự báo đến năm 2050, con số này sẽ lên hơn 25 triệu. Ngân hàng Thế giới cảnh báo Việt Nam sẽ là một trong những nước già hóa nhanh nhất thế giới. Việt Nam có tiềm năng lớn để phát triển kinh tế "tóc bạc" nếu có chiến lược hợp lý. Các doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách cần sớm chuẩn bị để tận dụng cơ hội từ xu hướng già hóa dân số.

Sự gia tăng tuổi thọ và dân số già không chỉ là thách thức mà còn mở ra nhiều cơ hội kinh tế lớn, định hình nền kinh tế nước ta. Theo đó, cần quan tâm thực hiện "Bạc hóa" các ngành với sự xuất hiện của các sản phẩm và dịch vụ dành riêng cho người cao tuổi. Chính phủ sẽ cần đầu tư vào các giải pháp nâng cao chất lượng cuộc sống và sự độc lập của người cao tuổi. Đầu tư vào bệnh viện lão khoa, bảo hiểm y tế cho người cao tuổi; Mở rộng mô hình du lịch dưỡng lão, các trung tâm sinh hoạt cộng đồng; Ứng dụng công nghệ số (phát triển các thiết bị hỗ trợ như đồng hồ thông minh theo dõi sức khỏe, nhà ở thân thiện với người già…), đồng thời có các chương trình quốc gia hỗ trợ tài chính và việc làm cho người cao tuổi, khuyến khích doanh nghiệp tuyển dụng người già, phát triển bảo hiểm hưu trí linh hoạt…