Lý do người mắc ung thư đang ngày càng "trẻ hóa"

Olivia Munn (43 tuổi), nữ diễn viên phim "X-Men", tiết lộ được chẩn đoán mắc ung thư vú hồi năm ngoái và đã trải qua phẫu thuật cắt bỏ tuyến vú - thông báo qua một bài đăng trên Instagram hôm 13/3. Cô nói: "Tôi may mắn. Căn bệnh được phát hiện đủ sớm để tôi có các lựa chọn điều trị. Tôi muốn điều tương tự cũng xảy ra với bất kỳ người phụ nữ nào có thể phải đối mặt với điều này trong tương lai".

Sau thời gian dài vắng mặt trước công chúng, hôm 22/3, Công nương Kate Middleton (42 tuổi) cho biết cô đang mắc ung thư và ở "giai đoạn đầu của quá trình hóa trị". Điều này cũng đã chấm dứt những đồn đoán vô căn cứ về lý do Kate "biến mất" thời gian qua.

Một xu hướng đáng lo ngại

Tình trạng sức khỏe của Olivia và Kate thể hiện một xu hướng đáng lo ngại là cả ở Mỹ và trên toàn thế giới, chẩn đoán ung thư đang ngày càng phổ biến ở những người trưởng thành dưới 50 tuổi. Một nghiên cứu gần đây ước tính đến năm 2030, số lượng chẩn đoán ung thư khởi phát sớm có thể tăng khoảng 30% trên toàn thế giới và số người chết có thể tăng khoảng 20%.

Ung thư vẫn được chẩn đoán phổ biến nhất ở những người trên 65 tuổi. Tại Mỹ, chỉ có khoảng 12% số ca ung thư được chẩn đoán ở người trưởng thành dưới 50 tuổi, theo dữ liệu của ACS. Phụ nữ ở Mỹ có khoảng 1/17 khả năng được chẩn đoán ung thư trước khi bước sang tuổi 50, trong khi khả năng này ở đàn ông là 1/29 (phụ nữ có khả năng cao hơn phần lớn vì ung thư vú rất phổ biến.)

Tuy nhiên, tỷ lệ này đang trở nên tồi tệ. Theo một nghiên cứu năm 2023 trên JAMA Network Open, vào năm 2019, cứ 100.000 người Mỹ dưới 50 tuổi thì có khoảng 103 ca ung thư được chẩn đoán, tăng so với khoảng 100 người vào năm 2010. Sự gia tăng này trái ngược với tỷ lệ ung thư giảm ở người lớn tuổi trong cùng thời kỳ. TS. Richard Barakat, Giám đốc về chăm sóc ung thư tại Northwell Health ở New York, ví sự thay đổi này như việc đảo ngược các xu hướng trước đó, cho thấy tỷ lệ mắc bệnh ung thư đang gia tăng ở nhóm người trẻ hơn.

Các nghiên cứu gần đây cũng nêu bật những xu hướng đáng báo động ở một số loại ung thư. Một nghiên cứu năm 2022 cho thấy ung thư đại trực tràng hiện được chẩn đoán ở người trẻ gần như gấp đôi so với những năm 1990. Không chỉ vậy, các nhà nghiên cứu của JAMA Network Open cũng phát hiện rằng các loại ung thư đường tiêu hóa khác cũng đang gia tăng trong nhóm đối tượng này. Theo một nghiên cứu năm 2024, ung thư vú giai đoạn đầu cũng đang trở nên phổ biến hơn, với tỷ lệ mắc bệnh ở phụ nữ Mỹ hàng năm tăng gần 4% từ năm 2016 đến năm 2019. 

TS. Matthew Triplette, nhà nghiên cứu về phổi tại Trung tâm Ung thư Fred Hutch ở Seattle, cho biết ngay cả ung thư phổi, căn bệnh thường liên quan đến những người lớn tuổi hút thuốc lá, hiện nay cũng ảnh hưởng đến phụ nữ trẻ ở mức độ đáng ngạc nhiên, ngay cả những người chưa bao giờ hút thuốc.

Vấn đề đến từ đâu?

Điều gì thúc đẩy những xu hướng này? Triplette cho biết ông nghi ngờ có "một số yếu tố nguy cơ gây ung thư mới, rất nguy hiểm đang gây ra nhiều trường hợp mắc bệnh ở người trẻ". Tuy nhiên, ung thư là một căn bệnh phức tạp chịu ảnh hưởng bởi sự kết hợp giữa di truyền, lối sống và môi trường, do đó việc tìm ra một nguyên nhân duy nhất để giải thích tại sao số ca mắc ung thư ở người trẻ tăng lên là rất khó.

Thay vào đó, vấn đề có thể đến từ nhiều yếu tố. Ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, không tập thể dục thường xuyên và uống quá nhiều bia rượu đều là những yếu tố nguy cơ gây ung thư và tất cả chúng đều phổ biến trong cuộc sống hiện đại ngày này. Một nghiên cứu năm 2019 do Jemal đồng tác giả cho thấy nhiều loại ung thư ngày càng phổ biến ở người trẻ trưởng thành Mỹ có liên quan đến béo phì, căn bệnh hiện ảnh hưởng đến khoảng 40% người Mỹ dưới 40 tuổi.

Giới chuyên gia cũng đang nghiên cứu về vai trò của hệ vi sinh vật đường ruột đối với sự phát triển ung thư. Barakat cho biết, mọi thứ từ những gì con người ăn đến thuốc uống đều có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của hệ vi sinh vật đường ruột, vì vậy các vấn đề liên quan đến chế độ ăn uống hiện đại hoặc việc hệ thống y tế phụ thuộc quá nhiều vào kháng sinh có thể gây ra những tác động gián tiếp. Tiếp xúc với các chất ô nhiễm trong môi trường cũng có thể đóng một vai trò nhất định, Triplette lưu ý.

Ngay cả những thay đổi lớn về mặt xã hội cũng có thể có tác động. Ví dụ, nghiên cứu cho thấy những phụ nữ sinh con đầu lòng ở độ tuổi 35 hoặc trẻ hơn có nguy cơ mắc ung thư vú thấp hơn. Ở nhiều quốc gia, ngày càng nhiều phụ nữ chọn sinh con muộn hoặc không sinh con, điều này có thể được phản ánh qua tỷ lệ ung thư, Jemal cho biết.

Để giảm nguy cơ ung thư, chúng ta có thể thực hiện theo các lời khuyên đã được chứng thực như duy trì chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục thường xuyên và không hút thuốc hoặc uống rượu quá nhiều. Tuy nhiên, nguy cơ mắc ung thư của mỗi người là khác nhau, với các yếu tố như di truyền hoặc tiền sử bệnh tật của gia đình đóng vai trò quan trọng. Với những người có các yếu tố nguy cơ cụ thể, điều cần thiết là tham khảo ý kiến bác sĩ để có các biện pháp sàng lọc và phòng ngừa sớm. Theo Barakat, làm điều này từ sớm có thể rất quan trọng vì những người mang các yếu tố di truyền với nguy cơ phát triển ung thư thường được chẩn đoán ở độ tuổi tương đối trẻ.

Điều quan trọng là phải hiểu rõ cơ thể của mình và đến gặp bác sĩ nếu có điều gì đó không ổn. Thời gian phát hiện ung thư càng lâu thì càng khó điều trị vì vậy không nên cho rằng mọi thứ đều ổn chỉ vì là người trẻ và trông có vẻ khỏe mạnh.

"Tất nhiên, không phải mỗi lần cảm thấy khó chịu đều là dấu hiệu của điều gì đó nghiêm trọng; thông thường, những vấn đề này không có gì quá quan ngại. Tuy nhiên, nếu có những triệu chứng bất thường "tiếp diễn trong thời gian dài thì chắc chắn phải để xem xét đến nó. Và các bác sĩ cũng phải chú ý và thận trọng hơn khi đánh giá các triệu chứng", Barakat nói.