Những vấn đề người cao tuổi nằm lâu một chỗ phải đối mặt và cách phòng tránh

Đối với những cao tuổi nằm lâu một chỗ như bị liệt, bị tai nạn hoặc phục hồi sau phẫu thuật, nhóm đối tượng thường bị hạn chế khả năng vận động hoặc không thể tự vận động. Việc phải nằm lâu ngày, nằm lâu một chỗ, ít vận động, ít đổi tư thế khiến nhóm người cao tuổi phải đối mặt với một số nguy cơ sức khỏe, nhất là tình trạng loét do tì đè. 

Người cao tuổi nằm lâu một chỗ nhưng không được chăm sóc, theo dõi đúng cách và toàn diện có thể sẽ phải đối mặt với nhiều thương tật thứ cấp phát sinh.

1. Người cao tuổi nằm lâu một chỗ, nhiều vấn đề bệnh tật phải đối mặt

Đó là chia sẻ của Ths.BS Trịnh Thị Bích Hà, Khoa Lão - Chăm sóc giảm nhẹ Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM về các thương tật thứ cấp phát sinh điển hình mà người bệnh nằm lâu ngày có thể sẽ phải đối mặt, cụ thể:

- Loét do tỳ đè, là tình trạng tổn thương do bị tỳ đè lâu ngày, được xác định bởi những biến đổi ở da và mô dưới da, nếu những áp lực này không được chú ý sẽ gây loét. 

- Biến chứng teo cơ do nằm lâu một chỗ: Thường gặp ở những bệnh nhân bị tai nạn, bó bột, sau khi tháo bột sẽ có tình trạng teo cơ, tay chân yếu, nếu không phục hồi vận động, hiện tượng teo cơ càng rõ và nặng. Thậm chí có thể dẫn đến biến chứng liệt. 

-  Co cứng cơ do tổn thương dây thần kinh trung ương, do hạn chế vận động hoặc các sẹo lớn ở phần mềm... 

- Cứng khớp: Thường gặp trong những trường hợp chấn thương khớp, gãy xương cạnh khớp, nhiễm trùng khớp, lao khớp, bệnh gút, viêm khớp dạng thấp, bó bột, liệt chi do tổn thương thần kinh. Cứng khớp cũng là biến chứng thường gặp ở nhóm người cao tuổi nằm lâu một chỗ, do các tổ chức phần mềm quanh khớp bị co cứng, sụn khớp bị thoái hóa, mỏng đi khiến khe khớp hẹp lại, lâu dần làm mất chức năng khớp. 

Mặc dù có thể khớp gối không bị tổn thương, nhưng nếu bất động do bó bột trên 3 tháng thì sẽ bị cứng khớp.

Đọc thêm: 

- Xây dựng thói quen ăn uống như thế nào giúp người cao tuổi ngủ ngon giấc?   

- Bệnh hoang tưởng ở người già và những điều cần biết

-  Đau khớp vai: Tình trạng thường gặp ở những bệnh nhân bị liệt nửa người, những cơn đau thường âm ỉ, đau tăng khi vận động, đau khi xoay người, gãi lưng... 

Vì đau khớp nên nhiều người hạn chế việc vận động, khiến việc vận động bị cản trở, nếu không cố gắng tập luyện có thể sẽ bị teo cơ, teo cơ delta... 

- Huyết khối tĩnh mạch: Do tư thế bất động và thiếu vận động chi dưới, có thể dẫn đến thuyên tắc phổi

- Rối loạn cơ vòng: Là tình trạng táo bón, hoặc tiểu không tự chủ, vấn đề này cũng thường gặp ở những bệnh nhân cao tuổi nằm lâu ngày, phải dùng bô đi tiểu tiện, đại tiện ngay chính trên giường... 

- Viêm đường tiết niệu và sỏi đường tiết niệu: Liệt cứng lâu ngày, nằm lâu một chỗ cũng gây ra tình trạng viêm nhiễm đường tiết niệu, sỏi tiết niệm, dẫn đến suy thận, nhiễm trùng huyết. 

Thường gặp ở những người bị liệt cứng lâu ngày. Tình trạng này ngày càng nặng thêm gây viêm bể thận ngược dòng dẫn đến suy thận, nhiễm trùng huyết.

Ngoài ra, người cao tuổi nằm lâu một chỗ còn có thể đối mặt với tình trạng loãng xương, xẹp phổi và nhiều biến chứng sức khỏe khác nếu như không được chăm sóc và xử lý kịp thời. 

2. Ảnh hưởng về mặt tinh thần

Người cao tuổi nằm lâu một chỗ, hay những người bị tai nạn, bị liệt... ngoài những biến chứng về sức khỏe thì nằm một chỗ lâu ngày cũng dẫn đến những rối loạn về mặt tinh thần, người bệnh sẽ cảm giác như bản thân bị cô lập, vô dụng. Đặc biệt là đối với người cao tuổi khi không được tận hưởng tuổi già, phải chịu những cơn đau hành hạ và phải nằm bất động trên giường. 

Nhiều người già còn có tâm lý tự ti, mặc cảm vì làm phiền con cháu, cho rằng bản thân là gánh nặng kinh tế của người thân. Chính vì vậy, để giúp người bệnh nhanh phục hồi, gia đình, con cháu cần có phương pháp chăm sóc, điều trị tích cực, theo hướng dẫn của bác sĩ, nhân viên y tế. 

Lúc này, tình cảm gia đình, sự quan tâm chăm sóc chính là liệu pháp hỗ trợ tốt nhất cho bệnh nhân, là nhân tố tích cực giúp cho bệnh nhân sớm phục hồi. 

3. Nguyên tắc chăm sóc người cao tuổi nằm lâu một chỗ

Trước tiên, gia đình cần đánh giá mức độ tổn thương, tình trạng sức khỏe, tinh thần của người bệnh để có hướng chăm sóc phù hợp.

- Cần quan tâm đến các vùng da bị tì đè nhiều để vệ sinh, chăm sóc, phần da bị tỳ đè phải đảm bảo luôn khô và sạch 

- Quan tâm đến tiểu tiện, đại tiện khi người bệnh có nhu cầu, tránh làm bẩn ra các vùng cơ quan sinh dục, tiết niệu. Việc không vệ sinh thường xuyên có thể gây ra tình trạng viêm nhiễm rất khó điều trị 

- Tích cực xoa bóp cho bệnh nhân ít nhất 3-4 lần trong ngày, quan tâm đến các vùng bị tỳ đè hoặc bị viêm loét, có thể đảo tư thế cho người bệnh liên tục trong ngày (nghiêng trái, nghiêng phải…) thời gian khoảng một vài giờ một lần (tốt nhất 30 phút một lần), làm thế nào để tư thế người bệnh thoải mái nhất, ngay cả gối kê đầu cần mềm mại, độ cao vừa phải.

- Nếu vùng da bị phồng, cố gắng không để nốt phồng vỡ đề phòng nhiễm trùng.

- Vệ sinh ga giường, vị trí nằm, đảm bảo ga giường sạch sẽ, khô ráo

- Nếu dùng đệm nước, đệm khí cần trải vải sạch, không gấp nếp để tránh da dính vào đệm. 

- Tham khảo chế độ dinh dưỡng dành riêng cho người bệnh, tham vấn việc bổ sung thêm vitamin và lên thực đơn ăn uống bổ dưỡng

- Cố gắng giúp người bệnh vận động sớm nhất khi tình trạng bệnh của người bệnh khá lên

- Tích cực cho bệnh nhân phơi nắng vào thời gian thích hợp, tắm rửa, gội đầu, cắt tóc, móng tay thường xuyên. 

- Có thể trang bị thêm các thiết bị giải trí cho người bệnh trong phòng như tivi, giúp người bệnh đọc sách báo, có người trò chuyện mỗi ngày.